Сочинение на аварском языке хасалихълъи 8 класс

Дие кинго бокьуларо кватIараб хасалихъе гIуж. Гьеб заманалда ккарал руго дир гIажаибаб гIумруялда бищунго захIматал ва пашманал лъугьа-бахъинал. 25 сон аниги жеги ракIалдещвеяз сири бала черхалда, ссудула ракI.

Дун гьаюна ва гIуна магIарул росулъ, гъункараб ва кIудияб хъизамалда. Лъималазда гьоркьой дун йикIана бищун цIикIкIарай, хадув вукIана кIиго соналъ дидаса гьитIинав вац, цинги кIиго цадахъ гьарурал чанкIкIарал васал ва бищун гьитIинай, киназего йокьулей яцако. КъватIиве унелъул инсуца дида гьитIиназул жавабчилъиги тIадкъан абулаан: «Гьале Асият, нужеда гьоркьой бищун цIикIкIарай, толей йиго старшиналъун. ГIенекке алъухъ»-ян. Жеги бихьунги рагIунги букIинчIо дида нижер гIадаб берцинаб хъизам. Хъулухъаздаса эбел-эменги, ясли-ахгун школалдаса

лъималги руссиндал, байбихьулаан унго-унгояб байрам, кванил нигIматаз бечедаб столалда нахъа гIаммаб аваданлъи, ихтилат-кеп. Инсуца щивасе рачIунаан сайгъатал, гьесул рукIунаан гIемерал гьалбал… Вай дада, дада, кигIан къокъабха дур гьайбатаб гIумру букIараб. Эмен къадаралде щвараб мехалъ дир букIана гIицIго I2 сон. РакIалда буго чIичIидилаго кавудахъа жанире лъугьун рачIарал ункъгIалзаби,

рахьхъахIлъунги лъугьун гIакълу-лъаялдаса рехун арай эбел, къвал нижедаги бан «ТIокIалъ дада гьечIилан» гIодулев имгIал.

Дида чанги ракIалде ккола, доб, киналго дидаса руссараб заманаялъ, эмен аскIов вукIарабани, кумек щвелаанилан.. Кинабго тартибалда бицинин.

Школалда цIализе лъикIайги йикIиндал, дие цIакъ бокьун букIана лъикIаб вузалде цIализе лъугьине, хIурмат гьабулеб хIалтIи щвезе, гIисинал яц-вацазда квер чIвазе дирго рес букIине. Гьединлъидал, я эбелалъул магIил гIоралъ, я гIагарлъиялъул насихIатаз сангар лъечIо дир цIализе ине бугеб къасдалъе.

Дагъистаналъул медицинаяпъул академиялда цIалулел тIоцересел къоязго дир гьудуллъи ккана кIиго цадахъ гьарурал шагьаралъулал-Мурадгун ва Маратгун. Гьединаб асар дир гьездехун бижана дирго росулъ хутIарал вацал ХIасанги ХIусенги цере рачIун. Занятиязда ниж лъабалго кидаго цадахъ гIодор чIолаан, дарсаздаса хадубги-кафеялда кваназеги цадахъ, рокъореги цадахъ, данделъабаздеги цадахъ, «гьудуллъи» бихьун курсцояз махсараби гьарулаан «гьале аб лъабгIин бачIине бугилан». Дида ракIалъ бицунеб букIана гьезие кIиязего дун рекIее гIолей йикIиналъул, амма гьезул цояв тIаса вищизе кинго таваккал гIолеб букIинчIо.

Цо къоялъ Мурадица дун течIого ячана жидерго чIухIараб кIалгIа-рукъзал рихьизе. Гьениб бихьараб бечелъиялъ дун битIахъе абуни ахцазаюна. Дида лъалаан гIолилазул эбел-инсул рес букIиналъул, амма жалго рукъзабазги, жаниб лъураб къайи-цIаялъги дие ханзабазул хIакъалъулъ маргьудалъе ккараб гIадаб асар лъугьинабулеб букIана. Чаялъул чашкаялда нахъа Мурадица дие баян гьабуна хадуселъул: «Асият, дуда бихьулеб батила нилъер лъабазулго иш бацIцIадаб гьудуллъиялда хутIизехъин гьечIеблъи. Маратиеги, диеги-кIиязего рекIее гIола мун. Гьарула, нижер вацлъиялда гьоркьоб рагIи ккунгутIизе, тIаса вище нижер цояв».

Дир рекIел цIайийин абуни, битIараб бицани, кидаго Мурадидехун букIунаан. Щайгурелъул гьев вукIана хочI-хабаралъул, ургъел гьечIеб гIумруялъул, аваданлъиялъ къвал барав гIолилав. Маратилан абуни, гьелъул гIаксалда-кидаго вуцIцIун чIарав, гIодове виччарав, рухIияб рахъалъ цIакъ яхI бугев, дол дир гьудулзаби ясаз абухъе «чIамучIав» чи. Узухъда, дица тIаса вищана Мурад. Унго, гьес I8 сон барай дир бетIер сверизабулеб букIараб куц! ЦIалицин рехун тезе бахъана халатал дандчIваязда, агъаз гьечIел гьоркьорлъабазда…! Маратилан абуни, пакъир, живго нахъегIан къан чIана. ХисичIо гьесул дидехун бербалагьи, йохъ. Амма цебе букIараб кунчIи гьесул бадиб свана, бихьулеб букIана гIицIго рескъотIи ва пашманлъи…

Огь, ахIмакъай дун, ах!макъай дун… Чан мунагь баччараб гIакълу гьечIеб бетIер сабаблъун! «Жинца мун ячинехъин йигеблъидал, бегьулилан» Мурадица дун мукIур гьаюна цадахъаб гIумруялъе, жинсиял

гьоркьорлъабазе. «Рокьи ккарал беццал рукIунин» абураб аби уябги букIун буго. Дун беццлъун йикIана Мурадиде букIараб гIишкъуялъ. Бицун букIана киналъулго (нижер гьоркьорлъабазул хутIизегIан) эбелалдаги. «Щибха гьабилеб, нужер рокьи бугелъул, кьела мун.  Циндаго дида бичIчIана дунго лъимаде йикIин. Сабру хун балагьун йикIана дун вокьулев рокъове вуссиналъухъ. Дица рикIкIадасан байбихьарабго бичIчIана гьесда кинабго:

-Мун гIадаллъунииц?! Кинаб лъимер?! ГIисинлъималазул… Дица жеги карьера гьабизе ккола, дун регIун гьечIо хъизан гIуцIизе.

-Кинха гьедин?..-ян гIодизе ячIана дун.

-Кингоха! Мун йикIинесей тохтур йиго, лъалеб батила хIажат гьечIеб лъимер кире ун, щиб гьабун хвезабулебали. Ма гIарацги, гIечIони нечечIого гьаре-ян бегьун бачIана гьес дихъе «гIурччиназул» пачка.

Кверал рухIизарулел рукIана дир гьеб гIарцуца, ракI бецIцIулеб букIана гIадалаб гIолохъанлъиялда, гIантаб рокьуда… Байбихьана дир гIумрудул чIегIераб гIуж… «Рокъое ячIани, чIвазе йиго, хъахIба!»-ян гIинда багъана эбелалъул ццидалаб гьаракь, «Лъидасан ккарабали лъалареб лъимер нижер Мурадида баччизабуге»-ян рекIана Мурадил гIагарлъиялъул дихъе хьвади. Гьеб лахIзаталда дир анищ букIана гIицIго хвезе, биххана кинабго: рокьиги, гIумруги, ракIги. ГьечIо дун.

Гьеб кьалул майданалда лебалав бахIарчи кинниги кодор тIугьдулгун ваккун вачIана Марат.

-Асият дида кинабго лъала. Гьеб букIина нилъер лъимер. Гьарула инкар гьабуге, ячIа дие росасе.

-ГIадаллъуге, Марат. Мун гIадав инсан мустахIикъав вуго жеги лъикIаб-тIокIалъе.

-Дур тIокIаб нух гьечIо, хирияй. Аборт гьабунани мун хутIизе бегьула гIумруялъго лъимер щвечIого. Гьелъул лъазе рес буго институталда, бахъина ахIи-хIур, мун нахъе рехила. Гьебищ лъикI? Гуро, дица абухъе гьабе. КIочонге дие мун жеги йокьулеблъи.

Мурадилги, гьесул эбел-инсулги, гIагарлъиялъулги нагIана кьеялда гъоркь дица хIукму гьабуна Маратие росасе ине.

ТечIо нижее Дагъистаналда рахIат, перевод гьабизе ккана Москваялъул сах гьариялъул цо ВУЗалде, рахъана тахшагьаралде. Кутакаб къварилъи-захIмалъи баччана дие гIоло Маратица: къад цIалулеб бакIалда, къаси рабочиясул хIалтIуда свакан радакье рокъове вуссиндалги цIалдолев, ургъалида вортанхъилев… Маратихъ балагьун бичIчIана дида унго-унгояб рокьи кинаб букIунебали. ЦIехечIо ниж цо къоялъ я дир, я гьесул гIагарлъиялъ-гьезие ниж рукIана хварал чагIалъ. Июлалъ дие, гуро, нижее гьаруна кIиго цадахъ лъимал-Дианаги Жамалги. Унго, Маратил букIараб рохел гьездаса, гьес баччун бачIарабщинаб расанкIо, тIегь-хер. Кин букIаниги хIукму гьабуна лъималазул хIакъикъияв инсуда телефоналъ ахIун лъазабизе:

-Кьоге дир фамилия-цIар гьезие. Гьел дир лъимал гуро-ян чIванкъотIана Мурадица. ГьитIичазул хъвай-хъвагIай гьабуна Маратил цIаралда. Гьев иман цIикIкIарав бихьинчиясул хIакъикъияй лъадилъун абуни дун яхъана гIицIго лъималаз бащдаб лъагIел бараб къоялъ, тIокIалъ цебе гьес дида квер хъвачIо.

Гьеб къоялдаса нахъе, гьале 25 соналъ свакачIого такрар гьабулеб буго дица: «Марат, дие мун вокьула!»-ян. БачIинчIо цониги талихIаб гуреб къо нижер хъизамалдеги: гьаруна цадахъал лъимал Рашидги ПатIиматги, рекъана гIагарлъигун.

Лъайги махщелги бугев тохтур хIисабалда, Маратие лъикIаб клиникаялда кьуна хIалтIи, кватIичIого тIамуна бетIерав врачлъун. Дир эбелалъул бугеб рескъотIи бичIчIун, дир хирияс щибаб моцIалъ битIулеб букIун буго гьезие гIезегIан гIарац. Гьединаб бербалагьиялъ риана дир ганчIилал гIагарал чагIиги. Маратил эбел-эмен жалго рачIа­на Москваялде тIаса лъугьаян гьарун. Якьадалъ гIодилаго бицунеб букIана Мурад чIужу ячаниги, гьекъолдулев, сверулев-тирулев вугилан, лъималги гьезие Аллагьас кьечIилан. ГурхIана ракI, лъугьана тIаса…

Цо рииялъ нижер талихIаб хъизан хIухьбахъи гьабизе щвана МахIачхъалаялде, ана Мурадихъе гьоболлъухъ. Гьекъезеги гьекъон гьев лъугьана тохал жал рицине: -гьал хIанчIияли дацилха ругел-ян гьалбадерида цебе Жамалидаги Дианадаги къвалал разе, «жив нужер дадаян» ахIдезе. Дун хIинкъун йикIана Маратида-бихьулеб букIана гьесие гьеб хабар рекIее гIолеб гьечIеб куц. Йохъ, гьев сахав инсан мустахIикъав вукIинчIо гьедин инжит гьавиялъе. Цояб рокъорехун рачана дица цIикIкIарал лъимал ва бицана, щибго бахчичIого, дирго гIумруялъул кьогIаб хIакъикъат. Кьерги тIун гьалбадерил рокъорехун гьел унелъул, бихъулеб букIана дир ракI «щибдай-кинилан».

-Батанищ дица абухъе?-ян ахIдезе жувана Мурад, киназдаго цеве.

Эмен, дир хирияв ян Маратиде аскIое ана, гьесухъги гIин тIамичIого, Диана-рилълъа рокъоре, чIалгIана Мурад-дацил «гьоболлъи».

-Дир инсул вац вукIинчIевани, гьаб бакIалдаго чIвалаан дица мун,-ян хучун вачIана Жамалги.

«Дихъа вацги вахъана, гважи, дуца, лъималги рахъулел руго!»-ян хадуб ахIи балев Мурадги тун, ниж нахъе рилълъана гьеб рокъоса. ТIокIал гьеб суалалде дир гIакъилал лъимал нахъруссинчIо, гIумру кьеги гьезие.

Гьале гьанжеги щвана хасалихъе гIуж, рортулел руго тIанхал, балеб буго цIад, бачIун буго квачай. Дун гордухъа къватIиеги яккун гьимулей йиго. Кинабго буго лъикI: дун йиго йокьулей ва талихIай лъади, хIурмат гьабулей эбел ва кватIичIого, иншааллагь, яхъине йиго талихIай кIодоэбеллъун. ГIицIго кватIараб хасалихъе гIуж бокьуларо дие щаялиго: рекIелъе бачIуна цо кинабалиго рахIатхвей, гIакъуба кьола ракIалдещвеяз…

Фатима МУХIАМАДОВА.

                Ñáîðíèê þìîðèñòè÷åñêèõ ðàññêàçîâ
                (Íà àâàðñêîì ÿçûêå)

Äîêòîð Âàòñîíèë èíñóöà ðàæè ÷1àðàá êóö
 
«Áàõüèêúîñàëäå»  ã1åìåð õúâàäàðóëåâ âèõüóëà ãüàâ «Äîêòîð Âàòñîí» öîãèäàçóë æàë ðèöóí. Æèíäèðãî ìóíàãüàë ÷óðàÿâ èíñóë êêàðàá æî ùàé ãüåñ áèöóíàðåá?
  «Äîêòîð Âàòñîíèë» ýìåí Ã1óìàðàñõ1àáèë õóð áóê1àíà ã1àäàìàë ã1åìåð õüâàäóëåá íóõëóë ðàã1àëäà. Ùèâàâ íóõìàëúóëåñóë ñàëàì áóññèíàáèçåãè ãüåçóë ñóàëàçå æàâàáàë êüåçåãè êîëåë ðóê1óí, Ãóìàðàñõ1àáèë õ1àëò1è öåáåõóí òóðê1óëåá áóê1óí ãüå÷1î. Àõèðãè öèí áàõúàðàâ ãüåñ ÷1óæó éèò1óí éèãî ðîêúîñà õúîðùîë êåñåêãè ùàõúè-êúàëàíãè áîñèçå. Õúîðùîë ê1èÿáãî ðàõúàëäà Ã1óìàðàñõ1àáèöà õúâàí áóãî «Âàã1àëàéêóìñàëàì, äóíãè êâåø ãüå÷1î, ãüàëå ðàæè ÷1îëåâ âóãîõà», — ÿí âà ãüåá ùóëà ãüàáóí áóãî íóõëóë áàêüóëú.
  Ãüåäèí íóõëóëàçóë ê1àëàëãè ÷1åçàðóí, õóðèá ðàæè áåêüèÿëúóë õ1àëò1è àõèðãè ðàã1àëäå áàõúèíàáóí áóãî ãüåñ.
               

Ïàðòèÿëúóë öî-öî ïàéäàãè êàìóëàðîàí

Êàëèíèíàóëàëäàñà Ìàõ1à÷ æèíäèðãî öî õúóëóõúàëú ðàéöåíòðàëäå Äèëèìàëäå óíà. Ãüåíèâ öîÿçóëãóí êúåö êêóí, õàáàð êüîã1ëúóí êüàáã1åçå êîëà. Æèâ áåðãüóíàðåáëúè áè÷1÷1àðàâ Ìàõ1à÷ öî ëúèê1àá õ1àëàëú ãüåçóë öîÿñäà çàðãè ùâåçàáóí ãüåíèñà ëúóòóí óíåâ âóê1àíà. «Ãüåâ õúàõ1àá ãîðäå ðåò1àðàâ êêâå»ÿíãè àõ1äîëàãî ã1îëîõúàáè ãüåñäà õàäóð ëúóãüóíà. Ìàõ1à÷ âèõè÷1îãîí æèíäàãî öåðå ðóãåë ã1àäàìàçäå àõ1äîëà, öåáåõóí êèëèùãè áèò1óí, « äîëå äîá õúà÷1àá ãîðäå ðåò1àðàâ êêâå»-ÿí, æèâãîãè ãúîë õàäóð ëúóãüóíåë ã1îëîõúàáèãóí öàäàõú âóãèí êêåçå. Ãüåäèí, ùèâ êêâåçå êêîëåâàëè ëúà÷1îãîí ðèõõà-õî÷àðàë ã1àäàìàë ðåê1åäà ðàòèëåëäå, Ìàõ1à÷ öåáå áàòàðàá ÊÏÑÑàëúóë ðàéêîìàëúóë ìèíàÿëäå æàíèâå ê1àíö1óëà. Ùèá êêàðàáàí ãüåíèá ö1åõ-ðåõ ãüàáóëàãî, «Âàëëàãü êêàíàõà öî ê1àëúàé ã1îëîõúàáàçóëãóí, ãüåç áèöàðàá êâåøàáùèíàá æîãè õ1åõüàíà, õàäóá ýáåëàëäå àáóðàáãè õüåõüàíà, àììà ïàðòèÿëäå ÷îðîêàá ðàã1è àáèäàë ãüåá õ1åõüåçå ê1âå÷1î âà ãüåë ã1îëîõúàáèãóí êüàáåçå êêàíà ã1àãàðàá ïàðòèÿëúå ã1îëî»,-ÿí æàâàá êüîëà Ìàõ1à÷èöà.
  Ãüåñ áèöàðàëäà áîæóí, ïàðòèÿëúóë õ1àëò1óõúàáàç Ìàõ1à÷ õàäóð ðà÷1óíåçóë ööèäàäàñà ö1óíóëà.
Ãüåäèí öî-öî ïàéäàãè êàìóëàðîàí ïàðòèÿëúóë.
                28 àïðåëü 2001 ñ 

Äóí ãúîðêüå ðåøò1èíåã1àí ìàøèíà ëúàëõúèçàáå

Öî íóõàëú ìàøèíàãè áà÷óí ðàéöåíòðàëäå óíåâ êîëõîçàëúóë øîô¸ð Àõ1ìàäïàøàãóí êàáèíàÿëúóâ âóê1àíà Ãüàðóí àáóðàâ ÷è. Õåõãî íàõúà òîëåá áóãåá íóõäà áåðàëãè ëúóí ã1îäîáè÷÷àðàá õàðáèäà ðóê1àíà ãüàë. Êèã1àíãî ìàõùåë ö1èê1ê1àðàá áóê1àíèãè ò1àä âóãåñ  õúâàðàá æîÿëäàñà âîð÷1èçåãè ê1âå÷1îãî, íóõëóë öî êâåã1àá áàê1àëäàñà ãüàçóë ìàøèíà áåãèçå ëúóãüàíà. Öîö1óë õüèáèë õèñóí, ê1èàáèçåãè õüèáèëàëäåõóí ÷1âàëåá ìåõàëú âèõõàðàâ Ãüàðóíèöà àõ1ìàäïàøàäå àõ1óí áóãî: «Ëå, öî äóí ãúîðêüå ëúóã1èíåã1àí ëúàëõúèçàáå ãüàá ìàøèíà»,- ÿí.
Õ1àñèë, ãüåâ ê1èÿâãî áîëüíèöàÿëäå êêàíà. Øîô¸ð Àõ1ìàäïàøà ëúèê1ãî òóíêà-õ1óñóí âóê1àíà, ëóãáàçóë áåêà-òàðàá áàê1öèí áóê1àíà. Àììà çàìà-çàìàíàÿëäå óíòèãè ê1î÷îí ãüåâ ÷åõüãè êêóí âåëúóëààí ìàøèíà áåãóëåá ìåõàëú Ãüàðóíèöà àáóðàë ðàã1àáèãè ðàê1àëäå ùóí.
               
               

Ã1èñàëãè Ìóñàëãè êàê áàé

Àðìèÿëäàñà ò1àäðóññóí ðà÷1èíäàë êóòàêàëäà êàê-ê1àëàëäà ò1àä ÷1óí ðóê1àíà âàöã1àëçàáè Ã1èñàãè Ìóñàãè. Öî êúîÿëú êàêàë ðàëåë ðóê1àãî, Ìóñàë áåð ðå÷1÷1óëà Ã1èñàë õ1àò1àçäà. Ñóíäóë ïèêðàáàçäà âóê1àðàâàëè ëúàëàðî, Ã1èñàöà êàê áàëåá áàòóëà ò1àä õüèòàëãè ðåò1óí. Ãüåëäà òàìàøàëúè ãüàáóðàâ Ìóñàäà ðåëúè êêâåçå ê1îëàðî âà, êàêãè áèõõóí, Ã1èñàäà ãüåñóë ãúàëàò1 áèõüèçàáèçå ëúóãüóíà. Ìóñàå êúâàðèã1àðàá æî êèíãî áè÷1÷1è÷1åá ìåõàëäà êàê áèõõóëà Ã1èñàöàãè âà õàäóá ãóðîíè áàÿíëúóëàðî æèâãî ò1àä õüèòàëãóí êàê áàëåâ âóê1àðàáëúè.
               
Ðîñàñå õèëèïëúè

Ðîñàñäà éèãåé ÷1óæó öîãèÿâãóí õüâàäóëåé ÿòóí, ê1óäèÿá àõ1è-õ1óð êêàíà ðîñóëú. Ãüåá ëúóãüà-áàõúèíàëäà ò1àñàí ã1àäàìàç áèöóíåá æîÿëúóë õ1àëóöèí ÷ó÷ëúàðàáãî, ðîñàñ ãüèêúóí áóãî ëúàäóäà, ùàé äóöà ãüåäèíàá æî ãüàáóðàáèëàí. Òàëèõ1 êüåãèéèí, öîãî æî ã1åìåð áèöèí÷1îãîí âóö1ö1óí ÷1àéèí, ãüàäèíãîãè áåò1åð óíòóí éèãèí äóíèëàíãè àáóí, ðîñàñóë ê1âàðãî ãüàáè÷1îãî, öîÿá ðîêúîåãè óí êüèæèçå åãóí éèãî ÷1óæóãè. Ãüåë ðîñ- ëúàäè æåãè öàäàõú âà ùèáãî êêå÷1åá ã1àäèí ãüóèíãî áåðöèíãî ðóãî.

Ðóõ1èçå êêîëà

Àëìàõúàëäàñà Ñàëàë Ã1èñàöà êâåøàë ã1àäàìàçóë áèöóíåá ìåõàëú àáóëà ãüåë ðóõ1èçå êêîëèëàí, àììà ãüåá «ðóõ1è» àáóðàá ðàã1óëú «ó» õ1àðïãè õèñèçàáóí.

Ð Õ1àìçàòîâàñóë  èðñèëàë

Ìîñêâàÿëäà ãúàëìàãúèð ãüàáóëàãî ìèëèöèÿëäå êêóí ðóãî Ã1àáäóðàçàêúãè ãüåñóë ãüàëìàãúãè. Ãüåë Äàãúèñòàíàëäàñà ðóê1èí ëúàéäàë ìèëèöèÿëúóë êàïèòàíàñ ãüåçäà ö1åõîí áóãî íóæåäà Ðàñóë Õ1àìçàòîâ ëúàëåâèùèëàí. Ùàéèí ëúàëàðåâ äèð èíñóë âàöã1àë êêîëèíõà ãüåâèëàí æàâàá êüóí áóãî Ã1àáäóðàçàêúèöàãè. Ê1óäèÿâ øàã1èðàñóë ïîêëîííèê âóê1àðàâ êóöõà êàïèòàí, ãüåñ ïàñïîðòàçóõúãè áàëàãüóí, íàõúåãè íèëúåðàçäà ö1åõîí áóãî ãüåâ Õóíçàõúà, íóæ áàò1èÿá ðàéîíàëäàñà ùàéèíõà êêîëåëèëàí. Ãüàíæå ãüåñóë ã1àãàðëúè ò1îëàáãî Äàãúèñòàíàëäàãî ò1èáèò1óí áóãèëàí æàâàá êüóí áóãî Ã1àáäóðàçàêúèöàãè. Êúîêúãî àáóíè êàïèòàíàñ Ðàñóëèå ã1îëî ãüåë êúâàò1èðå ðè÷÷àí ðóãî âà ãüàðóí áóãî Õ1àìçàòîâàñäà æèíäèð ñàëàì áèöåéèëàíãè.
               

Ùèâãî ê1î÷îí ãüå÷1î…

Âïåð¸ä çà Ðîäèíó òîâàðèù Ìàãîìåäîâ

Ê1óäèÿá Âàò1àíèÿá ðàãúóë ã1àõüàë÷è Ìóõ1àìàäîâàñå ã1åìåð áîêüóëà ðàãúäà áèõüà-òàðàëúóë áèöèíå. Ã1åçåã1àí ã1àêúóáà-ã1àçàá õ1åõüåçå êêàðàâ ãüåâ àõ1óëà áàò1è-áàò1èÿë äàíäåëúàáàçäåãè âà ò1àìóëà äîá ã1àññèÿá ðàãúóë õ1àêúèêúàò ðàê1àëäå ùâåçàáèçå. Ãüåäèí õàáàð áèöóíàãî, àõèðàëäå ùîëåáã1àäàá ìåõàëú ãüåñ êèäàãî ò1àäå æóðàëà ãüàäèíàë ðàã1àáè: «Áèò1óí öî ãüóæóìàëú èíåå õ1àäóðëúóëàãî öîÿñ íàõúàñàí ãúàæàëäà êâåðãè ëúóí àáóíèëà «Âïåð¸ä çà Ðîäèíó òîâàðèù Ìàãîìåäîâ» àáóí. Íàõúåõóí âóññóí áàëàãüèäàë, íóæ áîæèëàðèëà, íàõúà ÷1óí âàòàíèëà æèâãî Ñòàëèí». ×àíãî ðàãúóë çàõ1ìàëúàáè ðèõüàðàâ ãüåñóë, ãüàë àõèðàëäà ò1àäå æóðàðàë ðàã1àáàç êèíàáãî õâåçàáóëààí.
               

Óíòóí øêîëàëäå èí÷1åé ÿñàëúóõú áàõúàðàá ã1àê1à

Õúàðàíàé ðîñóëú ã1óðàâ Ïàéçóäèíèöà áèöàðàá ëúóãüà áàõúèí (ö1àðàë õèñèçàðóí ðóãî)

Ã1óìàðèë ÿñ óíòóí øêîëàëäå èí÷1îãí ðîêúîé õóò1óëà. Ê1èàáèëåá êúîÿëú ýáåë-ýìåí õóðèðåãè óí, ðîêúîé æèéãî åãóí éèãåé Àìèíàòèäà ðàã1óëà áîëúîäàñàí ðóêú ãüàðãüàçàáóëåë ãàëàáèãè ò1àìóëàãî âà÷1óíåâ ÷èÿñóë ãüàðàêü. Ãüåëú õ1èíêúèÿëú íàõúàñàõóí íóö1à ðàõàëà. Êúâàò1èñàí íóö1à áóõóëà. Ðàãüè÷1åá ìåõàëú ìàëãè áàí ãüåáãè áåêóí, æàíèâå âà÷1óíà ñåëüñîâåòàëúóë öî çàëèìàâ õ1àëò1óõúàí. Ñîã1ãî óíòàðàëäåãè ê1àëúàí, ðîêúîâ õúèðùàäóëà âà ùèáíèãè áàòè÷1îãî, öîõ1î êúåäà áàðàá, àíêüóìóìóõúà ùâàðàá áàñðèÿáãî õàëè÷à áàõúóí, ãóðóí, ãúåæäå ãüåáãè ðåõóí Ã1óìàðèë ðîêúîñà êúâàò1èâå óíåâ âóê1àíà ãüåâ.
   Áîëúîäàñà ãúîðêüå ðåøò1óíåâ Õúàáóÿí ò1îê1ö1àð áóãåâ ãüåâ ñåëüñîâåòàëúóëàñäà ãüàíæåãî ãüàíæå øàãüàðàëäàñà ö1àëóíãè ëúóãüóí, øêîëàëäà ó÷èòåëüëúóí õ1àëò1óëåâ âóãåâ Ã1óìàðèë ê1óäèÿâ âàñ, Ïàéçóäèí äàíä ÷1âàëà. Ùèá êèíàëè áè÷11÷1àðàâ ãüàâ Õúàáóäå äàíäå ÷1îëà âà æèíäà çàêîíãè ëúèê1 ëúàëèí, óíòàðàé æèíäèð ÿö óíãóðò1èÿëúóë ã1àéèá ÿ ãüåëäà, ÿ æèäåäà ãüå÷1åáëúè áè÷1÷1èçàáèçå ëúóãüóíà. Àììà Õúàáóöà òóíêóí áîëúîäàñà ãèðèçàâóí âóãî ã1èò1èíàâ ã1îëîõúàí÷è Ïàéçóäèí âà æèíäèðãî êàðàíäà çàðãè òóíê-òóíêóí àáóí áóãî, çàêîí äóí âóãèëàí. Êèã1àí êúåðêüàíèãè õàëè÷à áîð÷1èçàáèçå ê1âå÷1î Ïàéçóäèíèäà, ãüåá Àìèíàò øêîëàëäå èí÷1îãî õóò1àðàá ê1èãî êúîÿëúóõú ò1àä ëúóðàá ã1àê1àäóõú ñåëüñîâåòàëäå áîñóí àíà áàê1àëúóëàá çàêîíàëúóë âàêèë Õúàáóöà.
               
               

Êàïóð÷èÿñ ãüàáóðàá ò1àã1åë õ1àëò1èçàáèçå áåãüóëàðî

Àëìàõúàëäàñà Äàâóäõ1àæè âóê1àíà ã1åìåðàë áàê1àçäå ùâàðàâ, äóíèÿë áèõüàðàâ, ö1îäîðàâ ã1àêúèëàâ ÷è. Ã1åìåð ùóí âóãî ãüåâ äîá  Íèê1àëàéèë çàìàíàÿëú Àøòàðõàíàëäå, Õúàçàíàëäå âà öîãèäàë øàãüàðàçäå. Ãüåäèí àðàá ìåõàëú öî ñàïàðàëäàñà ãüåñ áà÷1óí áóê1óí áóãî, ã1óðóñ ðàêüàëäà, çàâîäàëäà ãüàáóðàá õàðèöåë.
  Êúåáåäàñ ÷àðàí áóõóí ãüàðóðàë áàê1àë õàðèöåëàëãè «Íèê1àëàéèë» óçäàíàá, ò1àäàãüàá õàðèöåëãè äàíäå êêóí, òàìàøàëúàðàë ã1àäàìàë óí ðóãî öî ö1àëàðàâ ÷èÿñóõúå, ãüåá áèõüèçàáèçå. Àììà ãüåñ àáóí áóãî êàïóð÷èÿñ ãüàáóðàá õàðèöåëàëú õåð áåöèçå áåãüóëàðèëàí. Ãüåäèí æåãè ã1åçåã1àí ñîíàç, æèäåðãî ÷åðõãè ÷1âàí, êúåáåäàñ ãüàðóðàë õàðèöåëàç ðåöàðèçå êêóí ðóãî ã1àäàìàë.
  Ãüåäèíãî Äàâóäõ1àæèöà áà÷1óí áóê1óí áóãî ðîñóëúå ò1îöåáå îöàçäà ÿëúóíè ÷óÿçäà íàõúà áàëåá ìàõõóë êóòàíãè. Àììà ãüåáãè ãüóêúóí áóãî äîâãî ÷èÿñ. Ãüåäèíëúèäàë Ã1åìåðàá çàìàíàÿëú öåáåãî ã1àäèí ðàêü áåêüóëåá áóê1óí áóãî ö1óëàë ïóðöàç. Ãüåá ïóðóöàëúóë ò1îãüèá êúàçàáóëåá ãüèò1èíàá ìàõõóë àëàò ãüàáóëåá áóê1óí áóãî êúåáåäàñ.
 

Ò1îê1àë èíàðî, ýáåë, íèëú ðîñàñå

Ðîñãè õóí, öî ê1óäèÿâ ã1îëåâ âóãåâ âàñãóí õóò1àðàé êúîðîëàé, ö1èäàñàí ðîñàñå óíà. Àììà ãüåíèá äàíäåãè êêå÷1îãî ÿò1àëúóí ã1åìåð çàìàí èíåëäå ãüåé öîãèäàñåãè óíà. Ãüåâ ðîñàñóëãóíãè äàíäå êêå÷1îãî, ðóêúàëäàñà éèõõóí, íàõúå óíåé ãüåëäà, ãüåá áèõüàíùèíàá  æî áàê1ëúàðàâ âàñàñ àáóí áóãî, ò1îê1àë èíàðî, ýáåë, íèëú ðîñàñåéèëàí. 

×ó õàäóá ãúåçå òå÷1î

Ìóíàãüàë ÷óðàÿâ Ã1àáäóêúàäèð âóê1àíà êúåö áàí âåêåðóí áåðãáóíåâ ÷è. Öî êúîÿëú Õàñàâþðòàëúóë áàçàðàëäàñà ðîñóëúå ò1àä âóññóí âóê1àíà ãüàâ (ìàøèíà-æîãè áóê1èí÷1åëúóë, íóõäà ñîðäî áàí ãóðîíè ðîñóëúå ùîëàðîàí). Ãüåá áóê1àíà äîá ðàãúóë çàìàíàÿëäà ðîõüàçäà ðàõ÷óí òàëàâóð÷èëúè ãüàáóëåë õúà÷àãúàë ðóãåá çàìàí. Þðòà-ã1àâóõúãè òóí Àëìàõúàëäå óíåá ê1óäèÿá ðîõüîñàí óíàãî ÿðàãúãè áàðàâ ê1èãî ÷îäóëàâ âà÷1óí âóãî äàíäå, ãüåñäà êîäîñà æî áàõúèçåÿí. Ðàãúóë ñîíàëãè ðóê1óí, ìóêúñàíàáãî áóê1àíèãè, êîäîá áóãåá æî õúà÷àãúàçóõúå øâåçå òåëàðèëàí, ãüåëãè òîõ ãüàðóí, ëúóòóí âóãî Ã1àáäóêúàäèð. Àëìàõúàëäå ùâåçåã1àí õàäóð ëúóãüàðàë ÷îò1àõúàáè ãüàñ æèíäàãî õàäóð ãúåçå òóí ãüå÷1î.

Íèëúåð Ìàãüäèõ1àæè âàòè÷1îíè…

Äàâóäõ1àæèë âàñ Ìàãüäèõ1àæèãè âóê1àíà êèâåãî ùîëåâ, ðàê1àëäå êêàðàá æî ãüàáè÷1îãî ÷1îëàðåâ ÷è.
  Àëìàõúàëäàñà öî ëúàáãîÿâ âóê1óí âóãî ðåâîëþöèÿ áàõúóí , êèäàÿëè íàõúà çàìàíàëú îñåòèÿçóë äîðà, ãüåçóë ã1èãè õüèõüóí. Ãüåâ Ìàãüäèõ1àæèãè ãüåçóë ã1àãàðàâ ÷è âóê1óí âóãî.
  Öî êúîÿëú ãüàë ã1óõüáóçäà âèõüóí âóãî  ðèê1ê1àäàñàíãî, ìåã1åð êúîò1óí æèäåäå ò1àäå âà÷1óíåâ öîÿâ. Ãüàá îñåòèÿçóë ìàã1àðäå æèäåð ÷è ùèâèíõà âà÷1èíåâàí ðàê1àëäå êêóí õàëãüàáóí ðóê1àðàë ãüåçóë öîÿñ àáóí áóãî, èÿõ1ëå, ãüàäàâ ÷èÿñóë  Ìàãüäèõ1àæèäà ðåëúåí áèõüóëèùàí. Ãüàíèâ ãüåâ âóê1èíå ðåñ ãüå÷1îëúèÿëäà ðàê1÷1àðàâ ãüàëìàãúàñ ò1àäå æóáàí áóãî, îñåòèÿçóë Ìàãüäè õ1àæè âàòèëèí ãüàäàâ ÷èÿí. Ãüåâ àñê1îâå ùâåäàë, ö1àêú òàìàøàëúóí õóò1óí ðóãî ãüåë, æàë ðàëàãüóí, ÷àíãè ìåã1åðãè ãèðóí, àõèðàëäàãè æèäåäà ò1àäå êàðàâ Ìàãüäèõ1àæèäà 
                1 èþíü 2001ñ

«Áàõüèêúîñàëúóë»  òîëêîâè ñëîâàðü.

Æàâãüàð-ÿêúóò – ßêóòèÿëäå äàðàí-áàçàðàëú õüâàäóëåé Æàâãüàðàòèë êúîêúàá ö1àð

Ìàðæàíàë – Ìàðæàíàòèëàí ö1àð áóãåë ðó÷÷àáàçóë êúîêúà.

Àëæàíàò – Àëæàíàëúå èíå ìóñòàõ1èêúàé ÿñàëäà ëúîëåá ö1àð.

Òàòàâóë – õúóòàáàçäà ðóãåë ã1àäàìàç êâàíèåãóí ãüåêúåçå õ1àëò1èçàáóëåá ëúàäàë ðàõú.

Êúóðáàíàë – Êúóðáàí ìîö1àëú õúâåõúóëåá áîö1è.

Êîëõîçàëúóë ðåâèçêîì – ïðåäñåäàòåëüãóí ðåêúîí áèêúàíùèíàá æî ñïèñàòü ãüàáèçå äîêóìåíòàë õ1àäóðóëåâ ÷è.               
                15 èþíü 2002 ñ

«Áàõüèêúîñàëúóë» òîëêîâè ñëîâàðü

Ñèáèðü – Ðîññèÿëúóë õúóòàí

Ìîñêâà – Ðîññèÿëäà æàíèá áóãåá ïà÷àëèõú.

Ðîññèÿ – Ìîñêâàÿëúóë âèëàÿò-êîëîíèÿ

Õúàçàõúèñòàí – ÑÑÑÐàëúóë öåáå áóê1àðàá õúóòàí
               
Êàñïèé ðàëúàä – Ìàõ1à÷õúàëàÿëúóë êàíàëèçàöèÿ ÷âàõèçå ãüàáóðàá  ãâåíä, õ1îð-ñâåðè.

Ñóëàõú – ÃÝÑàë õ1àëò1èçàðóí ã1àçàáàëäà áóãåá ã1îð.

Õàñàâþðò – áàçàðàçå ã1îëî ã1óö1àðàá øàãüàð.

Äàãúèñòàí – õàëêú ìèñêèíëúàíàã1àí áå÷åëúóëåá õ1àêèìëúèÿëúóë óëêà 

Ìàõ1à÷õúàëà – Ðîññèÿëúóë êèíàëãî Äàãúèñòàí ðåñïóáëèêàáàçóë øàãüàðàçäà ãúîðëú ãüàáóðàá êîíêóðñàëäà áèùóíãî ëúèê1àáëúóí ðèê1ê1àðàá øàãüàð.

Êàñïèéñê – Õ1àëò1è ãüå÷1îãîí ÷1àðàë ÷1àõ1èÿë çàâîäàçóë ãüèò1èíàá øàãüàð

Îãíè – ö1åðàëäà ãúîðëúàí øàãüàðèëàí êêîëåá áàê1.

Äåðáåíò – ã1èö1ãî ùóàçàðãî ãóðîíè ñîíàë æèíöà ðà÷1åá øàãüàð.

Êèçèëþðò – ×1èê1àá ÃÝÑàëúóë ñàíãàðàëúóõú ãúîðêüàí ò1àäå õ1èíêúàäãî áàëàãüóí ÷1àðàá øàãüàð

Êèçëÿð – êîíüÿê ñàáàáëúóí êúâàò1èáåõóí æèíäèð ö1àð ðàã1àðàá øàãüàð.

Áóéíàêñê – òàõøàãüàðàëúóõú ìåêúñà áàëàãüóí ÷1àðàá øàãüàð

Èçáåðáàø – Äàø  ëúàëàðåá, áàø ëüàëàðåá, ãüåëúóë èø ðàã1èíå òîëàðåá øàãüàð

Òåëåâèçîð – ã1àäàìàçå ìàðãüî áèöóíåá ÿùèê.

Ðàäèî – òåëåâèçîðèëàí àáóðàá ê1óäèÿá ÿùèêàëú íàõúå õúèëäàðàá ãüèò1èíàá ÿùèê

Ã1àðàêúè – Çàõ1ìàëúèÿëäàëúóí ðîõõåë áàëàãüè÷1îãîí, áèãüàëúèÿëäàëúóí ïàøìàíëúè áàëàãüóëåâ ÷èÿñ õ1àëò1èçàáóëåá æî.

ÂÒÝÊ – Ðåêúäèëàãî ò1àäå ðà÷1àðàë êüóðäèëàãî íàõúå ðèò1óëåá áàê1.

               
Ñóëò1àí Øàõòàìàíîâ ðàê1àëäå ùâåçàâóí

Ðåäàêöèÿëäà, ìóíàãüàë æèíäèð ÷óðàÿâ,  Ñóëò1àíèë êàáèíåòàëúóâ ã1îäîâ ÷1óí âóê1àíà äóí öî íóõàëú. Ãüåâãóí ãàðà-÷1âàëóëåâ âóê1àãî, íèæåð òåìà áàõàíà êîïîëàë õàðáàçäå, õàáàð ãóðåáãè, ðåõñîëåá ðàã1èãèöèí êîïîëàá áóê1óíåë öî-öî ÷àã1àçóë áèöóí. Öî ãüåäèíàâ ÷è ìèñàëàëúåãî ã1àäèí âîñóí, Ñóëò1àíèöà  áèöàðàá õàáàð áóãî ãüàá.

 Ìóõ1óå ê1îäîëúàðàá «äèïëîìàò» — ïàëüòî               

Öî êúîÿëú, ñóááîòà áóê1óí,  ã1àãàðàâ ÷è êóìåêàëúå âà÷1óí, íèæ ðîêúîá öî õ1àëò1è ãüàáóí êâàëêâàäóëåë ðóê1àíà. Ò1àäå ùóí âà÷1àíà äèðãî äàíäèÿâ(?)  Ìóõ1àìàäãè. Ãüåâ êêîëà áîðõàòàá ëàãàÿëúóë ÷è, ðåò1àðàá ðåò1åëãè ãüåñóë ÷1óõ1àðàá, ò1àä ðåêúàðàá áóê1óíà. Áèöóíåá æîéèí àáóíè ãüåñóë, æèâãî ãüèìè÷1îíèãè, àñê1îð ðóãåçå  àñàð ãüàáóí ëúèê1 êåï ùâåçàáóëåá áóê1óíà. Ãüàëå ãüåá êúîÿëúãè Ìóõ1àìàä âà÷1àíà ò1àä ðåêúàðàá, ÷1óõ1àðàá «äèïëîìàò»-ïàëüòîãè ðåò1óí.
 Õàáàð-ê1àëàëäå æîðàí ðóê1àãî, êèñàã1àãè äóå ãüàäèí ÷1óõ1àðàá ïàëüòî ùâàðàáèëàí æèäåöà ãüèêúèäàë, Ìóõ1àìàäèöà, öî ê1âàð ãüå÷1åá æî ÿëúóë áèöóíåá êèíèãè, æàâàá ãüàáóíà, íèëúåð ðóêîâîäñòâîÿëúåÿí Äàãúèñòàíàëäåãî ëúàáãî  ðà÷1àðàë ðóê1àíèëà ãüàäèíàë  ïàëüòîÿë, Ìóõ1óå  ê1îäîëúóí, ãüåäèí, ãüàáöîÿá  æèíäå  ùâàðàá áóãèëà텠     

Ùóíóñãî ãúóðóùèëàÿ?…

Ðîñäàë ñåëüñîâåòàëúóë ñåêðåòàðü Ìóñàõ1àæè ùèá áèöóíãè æèíöà ÷èÿñå ãüàáóðàá õúóëóõúàëúóõú äàãüà-ìàêúàá áóãîíèãè ìàãàðè÷ áàõúè÷1îãîí ÷1îëàðîàí.
  Öî êúîÿëú Õ1àìèä àáóðàâ ã1ëîõúàí÷è âà÷1àíà äîêóìåíòàëãè ðîñóí ñåëüñîâåòàëäå  ïðîïèñêà ãüàáóí, ïàñïîðòàëäà øòàìï êüàáèçå. Ãúîðêüå-ò1àäå áåãóí ïàñïîðòàëúóï ëúèê1 õàë ãüàáóí, ìàãàðè÷ áîð÷1èçàáèçå öî ã1èëëà óðãúóëåâ, áàëàãüóëåâ âóê1àðàâ Ìóñàõ1àæèöà, öèíäàãî òåëåôîí êîäîáå áîñàíà âà ê1àëúàëåá õõâåë ãüàáóí àáóíà: «Àëëî, ìèëèöèÿ…,ïàñïîðòíèé ñòîë êüå…Àññàëàì ã1àëàéêóì…íà÷àëüíèêèù… Ãüàâ öî Õ1àìèäèë õ1àêúàëúóëú ãüèêúèçå áîêüóí áóê1àíà…Ãüàñóë ïàñïîðò áóãî ëúàáãî ìîö1àëú ïðîïèñêà ãüàáè÷1îãîí, ëúàëàðîãî áóãî ãüåá íàðóøåíèå êèí ò1îáàçàáèëåáàëè… Øòðàô ùóíóñãî ãúóðóùèëàÿ? Àëëî, ÿ âàö ãüåá ã1åìåð ãüå÷1åáèù?»
  Ùóíóñãî ãúóðùèë ö1àð áàõúèäàë ãüóðìàë êüåð ò1óðàâ Õ1àìèä, íóñãî ãúóðùàëäå õàáàð ðåùò1èíäàë äàãüàâ ðóê1àëèäå âà÷1àíà. Ìóñàõ1àæèöà òåëåôîí ã1îäîá ëúóíà âà áåò1åð ê1èáèê1àíà, ö1àêú çàõ1ìàòàá èø ò1îáàëåâ âóãåâ ÷èÿñ ã1àäèí, õ1èíêúàðàâ Õ1àìèäèöà õàáàð òóí íóñãî ãúóðóù Ìóñàõ1àæèõúå êüóíà, ïðîïèñêàãè ãüàáóí ê1óäèÿá áàëàãü ò1àñà êêàðàâ ÷èÿñ ã1àäèí, óãüóí õ1óõüåëãè áè÷÷àí êúâàò1èâå ëúóãüàíà. Ãüîðêüîõúåá êúàã1èäàÿëäà 20 – 30 ãúóðùèäå ã1åé ãüàáóëåâ âóê1àðàâ Ìóñàõ1àæèå, ãüåá êúîÿëú ëúèê1àá äàâëà ùâàíà.
               

Õàíàðàëäà âà Êàíàðàçäà

Õ1àëò1è ãüå÷1åâ äóí – Õàíàðàëäà, õ1àëò1è áóê1èíåëúóí áè÷÷àðàá ã1àðàö áóõõóëåâ ãüà⠖ Êàíàðàçäà.
  Æàíèâ ò1àìóðàâ ÷èÿñåã1àíöèí õ1óêóìàòàëú ã1àðàö êüîëàðåâ äóíãè, æàíèâ ò1àìèçå ìóñòàõ1èêúëúàíèãè äåïóòàòëúóí êàðàâ ãüàâãè.
  Áàê1àë ðàÿëúóë óñòàðëúóí âàõúàíèãè äèåãî ðóêúàëúå êüó÷1öèí ëúåçå ðåñ êêå÷1åâ äóíãè, ùóíóñãî äóí ã1àäàçóë ðåñ ã1îëàðåá õúàëà ýõåòóëåâ ãüàâãè.
  Áèò1àðàá áèöàíàã1àí ðåñóêúëúóëåâ äóíãè, ãüåðåñè áèöàíàã1àí áå÷åëúóëåâ ãüàâãè.
  Âåëîñèïåä áîñèçåöèí ã1àðàö ò1îê1ëúóëàðåâ äóíãè, õèÿë ëúóíùèíàõúå ö1èÿ-ö1èÿë èíîìàðêàáè õèñóëåâ ãüàâãè.
  Ãàëè áàõúà-áàõúàðàëúóá ìèëèöèÿëú äîêóìåíòàë ö1åõîëåâ äóíãè, ìèëèöèÿëúóë õ1àêèìçàáàç ÷åñòüãè êüóí ö1óíóëåâ ãüàâãè.
  Ã1óìðóÿëú ö1àëóí õ1àëò1àíèãè êèñèíèá ãúóðóù õàëàëúóëàðåâ äóíãè, ö1àëè÷1îíèãè äèïëîì áè÷óí áîñóí äèïëîìàòàë ã1àðöóë ö1óðàâ ãüàâãè.
               

Ìóúìèíàòèë êúóðóù âà ã1åëìèÿá ñåíñàöèÿ

Ìóúìèíàòèë êúóðóùàëú èñàíà ãúîðêü ëúóðàë õàíàçäàñà ìèêüãîã1àíàñåá ò1èí÷1 áàõúóí áóê1àíà. Ìóúìèíàòèäà ðàê1àëäå êîëà èíêóáàòîðàëú ðè÷÷àðàë  áðîéëåð-ò1àí÷1èãè ðîñóí, ãüåá òîõëúèçåãè ãüàáóí êúóðùèäå ãúîðêüå êêåçàðèçå. Êúóðóùàëäà Ìóúìèíàòèöà ãüàáóí òàðàá õ1èëëà ëúà÷1î âà êúóê1ãî êúóê1èëàí êúîëî÷àìàëèãî ã1óðàë ò1àí÷1è òàðáèÿ êüóí õüèõüóëåë ðóê1àíà.
  Àììà êâàíàí ã1îðö1óëàðåë áðîéëåð-ò1àí÷1àçóë ã1åìåðëúèÿëúèù êúóðùèë áåò1åð ñâåðèçàáóðàáàëè ëúàëàðî, ÿëúóíè õ1óëè-ìèëúèð êúà÷1àí ÷1óõ1àäãî õüâàäóëåë öîãèäàë ã1àíê1àáèéèù ãüàëäà áåðöèí ðèõüàðàëàëè, êèí áàòàíèãè êâàðêüè õüâàã1óí ò1àí÷1èãè ðåõóí òóí, ã1àíê1àáàçäå ãúîðëúåãè óí ÷1àíà êúóðóù.
   Æèíäèðãîõ1èëà ñàáàáëúóí Ìóúìèíàòèöà ãüåë ò1àí÷1è æèíöàãî õüèõüèçå êêàíà.
  Êúóðùèöà ã1èñèíàë ò1àí÷1è ðåõóí òåé êîëà õ1àí÷1àçóë ã1àëèìçàáàçå ñåíñàöèÿëúóí.
  Ãüàíæåëúàã1àí ã1àëèìçàáàç ðèê1ê1óíåá áóê1àíà ã1èñèíàë ò1àí÷1è ðåõóí òåé ã1àäàìàçóëú ãóðîíè öîãè ðóõ1÷1àãîëúàáàçóëú ãüå÷1åá ã1àìàë êêîëèëàí. Ãüàíæå àñëèÿá ã1åëìèÿá ñóàë êîëà ãüåá êúóðùèöà ãüàáóðàá æî ã1àäàìàçäàñàí áàõàðàá óíòèéèù, ÿëúóíè ã1åëìóÿëäà ëúà÷1îíèãè ðóõ1÷1àãîëúèÿëúóëú áóãåá ã1àìàëèùàëè ëúàçàáè
                14 ôåâðàëü 2003ñ

Ãúèãúèäóëåâ Àõ1ìàäáåã

Öî ñîðäîÿëú öîÿçóë áîêüîâåãè ëúóãüóí ã1èÿëúàæî áèêúóëåâ âóê1àíà Àõ1ìàäáåã…
  Áîêüîñàí áàõúàðàá ÷âàðõú-ã1àíõúèÿëúóõúå òóìàíê1ãè áîñóí ãüåíèâå âàêêèçå óíà õâàæàèí. Ãåíèá öî æîÿëäà ùàêëúàðàâ ãüåñ òóìàíê1 ò1àñèÿëäå áàõèíàáóëà. Ãüàáèçå æî ò1àã1àðàâ Àõ1ìàäáåãèöà, «ãú-ãú-ãú».. –éèëàí ãüàðàêü ãüàáóëà æèâãî õúóìóðèëàí êêåçå. Àììà áàö1èë ãüàðàêü ãüåá ãóðåáëúè áè÷1÷1àðàâ õâàæàèíàñ ö1îãüîð áîêüîñà êúâàò1èâå âàõúèíàâóëà… Æèâãî ò1àòèíäàë ö1àêú ãüàðäîëà «õúóìóð» ò1àñà ëúóãüàéèëàí âà ãüàðóëà ã1àðç ãüàáè÷1îãî, êêàðàá æî áàëúãî òåÿí. Æèíäèå çàðàë êêå÷1åâ õâàæàèíàñãè Àõ1ìàäáåã ò1àñà ëúóãüóí âè÷÷àí òîëà, àììà ðîñóëú ãüåá ò1èáèò1è÷1îãî õóò1óëàðî. Ãüåëäàñà íàõúå «Ãúèãúèäóëåâ Àõ1ìàäáåã»-èëàí ò1îê1ö1àð ùâàíà ãüåñèå.
                14 ìàðò 2003 ñ

Ðîñäàë òàðèõàëäå àðàë Ìóñàõ1àæèë ðàã1àáè

Ãüàá àõèðàá çàìàíàëäà ã1àùò1àçóë áàãüà õèðàëúóí âàãüàíæå ðóãåë ãüåçóë ÷àðàì òàìàõàá áóê1èíàëäàëúóí, ã1àäàìàë ðóãüóíëúóí ðóãî ìàøèíàäóë ðåññîðàëúóë ã1àùò1àë ãüàðèçå. Óíãî-óíãîãè ðåññîðàëúóë ìàõõ ãüåëúèå äàíäå êêîëåá  áóãî âà ñâàðùèêãîí ðåêúîí êúåáåäàñ ëúèê1àë ã1àùäàë ãüàðóëåë ðóãî. Ã1àíæå öî-öîÿçäà ãúîðëú æèäå-æèäåð ãüåë  ã1àùò1àë ðåööè ìîäàÿëäå áà÷1óí áóãî. Öîÿñ áèõüèçàáóëà ÌÀÇàëúóë ðåññîðàëúóë ãüàáóðàáèëàí, öîãèÿñ áèõüèçàáóëà ÊðÀÇàëúóë ðåññîðàëúóë ãüàáóðàá áóãèí, Ëúàáàáèëåâ æèáãî ÁÅËÀÇàëúóë ðåññîðàëúóë áóãèí àáóí ê1àëúàëà ã1àùò1èãè öåáå êêóí. Àììà òàíêàëúóë ðåññîðàëúóë ã1îùò1îäå áèùóíãî êúèìàòàáèëàí ãüåçóë öîíèãèÿá áàõóíàðî. Ãüåëúóë ðåññîðàëúóë ãüàáóðàá ã1àùò1è áóãåâ ÷èãè ã1åìåð ãüå÷1î ðîñóëú
  Ãüàëå Ìóñàõ1àæèöàãè ã1àáèçàáóëà êèñàÿëèãî ùâàðàá ðåññîðàëúóë êåñåêàëúóë öî ëúèê1àá ã1àùò1è. Ãüåá êèíàá ìàøèíàÿëúóë ðåññîðàëúóë ãúàáóðàáèëàí ãüèêúèäàë, Ìóñàõ1àæèöà ÷1óõ1àäãî æàâàá êüóí áóãî, æèíäèð ãüàá ãàìèë ðåññîðàëúóë áóãèëàí. Öî-öîÿç àáóëà, ãüåâ ãüåäóíöèí âóãèëà ìóõ1êàíëúèÿëúåÿí
                Õ1àêúèêúàò 28 ôåâ. 2003 ñ

Ðàøèäõàí øâåò1àáàçóë ìàã1èðîêúîâ

Ìóíàãüàë ÷óðàÿâ Ðàøèäõàí êêîëààí Ê1äèÿá Âàò1àíèÿá Ðàãúóëëú Ã1àõüàëëúàðàâ âà ãüåíèð ðóãúíàë ùóí èíâàëèäëúóí ëúóãüàðàâ ÷è.
  Öî êúîÿëú, êîëõîçàëúóë ã1èÿë êúàéè áóãåá ìàã1àðäå èíå ÷îäàãè ðåê1óí ñàïàð áóõüóíà ãüåñ. Êúîÿëúóë íóõ íàõúàãè òóí êúàñèÿëäå ãüàâ, ê1óäèÿá ðîõüîâå ùóí, ãüåíèñàí óíåâ âóê1óíà. Öèíäàãî ðîõüîá áóãåá öî ã1óðäàëëúèÿëäå ùâåäàë, ìàã1ó ò1óí ã1îäèëåë ÷àã1àçóë öî ê1óäèÿá êúîêúà áàòóëà. Ãüåçóë öî ò1åë , ò1àäå ùîëåâ âóãåâ Ðàøèäõàíèäå äàíäå ðà÷1óíà âà ãüåâ ÷îäàñà ãúîðêúå ðåøò1èíàâóëà. Ãüåë ã1àäàìàë ãóðåáëúè ëúàí áóãî Ðïøèäõàíèäà âà ãüåçäå ùèáíèãè ê1àëúàéãè ãüàáè÷1îãîí, ìàã1ó ãüàáóëåçóë êúîêúàÿëäå ãúîðëúå ëúóãüóí ã1îäîâ ÷1îëà, öèíãè ãüàë ðàã1àáèãè àáóëà: Áåööàá ÷îäà ðåê1óí
×àáõúàäãè âàõúóí
×àíãè ã1óðóñàéãóí
«Âàñàíäàðàâ» äóí, — èëàí àõ1óíãî-àõ1óí, óíãî-óíãîãè áàäèñàí ìàã1óãè ÷âàõóëàãî àãüèÿëäà ãüåçäà öàäàõú ã1îäèçå æóâàëà. Ãüàñóë êúâàðèëúè íèëúåðãî ã1àäèí çàõ1ìàòàá áèõüóëèëàíãè àáóí ùàéò1àáàç æèâãî òóí âóãî ã1îäèëåâ âóãåâ Ðàøèäõàí. Öî çàìàíàÿëäàñàí, ãúàïóëëúóíãè êêóí, íàõúà âîð÷1óí áàëàãüèäàë, ðàãüóí áàêú áàêêóí äóíèÿëãè áàòóí áóãî, ã1óð÷÷èíàá õàðèäà ê1óñàðàâ æèâãîãè íàõúåõóí ÷óãè ãóðîãî ùèáíèãè áàòóí ãüå÷1î ñâåðóõúëúèÿëäà.
                Õ1àêúèêúàò 28 ìàðò 2003 ñ

Ýìå÷èë (Àãúàìèðçà) õàðáàë

Áàëóãúëúóäà, ã1îëîõúàíàá ìåõàëú áàê1-áàê1àëäå ùóí,  öî áèõüóí ê1èãî ðàã1óí, ã1åìåðàá æî ëúàðàâ ÷è âóãî Àëìàõúàëäàñà Ýìå÷. Ãüàë õàðáàëãè ãüåñ ðèöàðàë êêîëà.

Ãüàíæå íàõúàãè íèæåð íàõúáàê1àëúóë ðîñàáàëúå, õàñãî ãüàðçàãî ò1îùåë áèæóëåá Àëìàõúàëäå, ã1åìåð ðà÷1óíààí áè÷à-õèñè ãüàáèçå ã1àäàìàë. Ãüåç áà÷1óíààí «ö1óðàëúóõú —  ö1óí» õèñèçå – áåõåñà ö1èáèë, ýõåäàñà – êóðàê âà öîãèäàáãè ïèõú. Ãüåäèí ùèáàá ðîñóëú ðóê1óíààí öîöàçóõúå õüâàäóëåë ãüàëáàë. Ãüåçóë öî-öî êåïàë æàëãè êêîëààí.

«Ö1óðàëúóõú – ö1óí»

Ãüîáîë  áè÷à-õèñèçå ïèõú áîñóí Àëìàõú ðîñóëúå ùîëà. Õ1àìèäàñà ãúîðêüåãè ðàõúóí ãüåñ áàêúâàðàá êóðàêàëúóë êúàíäàëúàáè ãüàëáàë ðåøò1óíåá íàõúàðîêúîð ëúîëà. Ðóõüàðàë ê1àëàë ãúîðêüåãè ãüàðóí ãüîáîëàñ êúàíäàëúàáè ëúóí ðèõüàðàâ ðóêúàëúóë áåò1åðãüàí÷èÿñäà, ãüåá êâåø áóê1àðàá êúàã1èäà áóãî, ðàäàë ãüîáîëàñäà áîêüîá áóõüàðàá æèíäèð õ1àìèå õåð, ãüåëäà íàõúåõóí áàí áàòóí áóãî.

Ðîñóëúå âà÷1àíè, ãüîáîë ëúàëàðåâ, ãüîáîëëúóõú âà÷1àíè, äóðãî õ1àìà ëúàëàðåâ.

Æèíäèõúå çàìà-çàìàíàÿëú  áè÷à-õèñè ãüàáèçå, âà÷1óíåâ ãüîáîëàñóë ðîñóëúå êêîëà öî àëìàõúàâ. Àììà ò1àäå ùâàðàâ ãüàâ âèõüè÷1åá, ëúà÷1åá õõâåë ãüàáóí áóãî ãüîáîëàñ. Ãüåá êâåø áóê1àðàâ àëìàõúàâ «×1àõà ìóí öî âåõåõóí ùâåäàë äèöà äóäà áèõüèçàáèëà»,-ÿí ðàê1àëäåãè êêóí, öîãèÿñóõúå ãüîáîëëúóõú óíà.
   Ãüåëäàñà ã1åçåã1àí çàìàí óí õàäóâ äîâ ãüîáîë ùîëà ùèáãî êêå÷1åá ã1àäèí, ãüîáîëëúóõú, áè÷à-õèñèçå ïèõúãè áîñóí. Àëìàõúàñ ãüåñèå êêîëåá ãüîáîëëúè ãüàáóëà, ùèáãî õ1àë ëúàçå òå÷1îãîí. Êúàñè ìåõ ùâåäàë ãüàñ ãüîáîëàñäà àáóí áóãî æèäåð ãüàíèð ö1àêú ã1åìåðàë õúàáàíàë ðóãèí – æèâ êâàò1èçåã1àí ãüåçäàñà õóð õüèõüóí ÷1åçå êêîëèí, ìóí êüèæèçå àÿí. Íàãàãü ñàðäèëú âîð÷1àíè, ìóíãè âàêêå ãüåá õóðèâå, ãüàíèá áóãåá òóìàíê1ãè áîñóí. Ãüåíèá õúàáàí áèõüàíè, àñê1îâåã1àí èí÷1îãîí êüâàãüå ãüåëäå, íàãàãü ëúóêúóí õóò1àíè õúàáàíàëú ìóí ò1óò1óí âàëèí.
  Ãîáîë êüèæèçå èíäàë àëìàõúàñ ãüåñóë õ1àìà áè÷÷àëà õóðèáå âàæèâãîãè êüèæèçå óíà.
  Êâàò1àðàá ñàðäèëú ìàêüèäàñà âîð÷1àðàâ ãüîáîë áîñó òóìàíê1ãóí õóðèâå âàêêèçå óíà âà ãüåíèá  áèõüàðàá «õúàáàíãè» ÷1âàí êüèæèçå óíà. Ðàäàë âàõúàðàâ ãüîáîëàñäà æèíäèðãî õ1àìà áàòóí áóãî ÷1âàí. Ò1àäå ùâàðàâ âà êêàðàá æî «áè÷1÷1àðàâ» àëìàõúàâ ö1àêú ã1àæàèáëúóí âóãî.
   — Ìóíãî ùèâ ÷è, ðîñóëúå âà÷1àíè ãüîáîë ëúàëàðåâ, ãüîáîëëúóõú âà÷1àíè äóðãî õ1àìà ëúàëàðåâ, -èëàí ã1àéèá ãüàáóí áóãî ãüåñ ãüîáîëàñäå.
                9 ÿíâàðü 2004 ñ      

Àâàäàíàá

                Ñàëèõ1èöà æåðãúåí ã1àäèí
      
Æàêúà ãîäåê1àíèâ õàáàð÷èëúóí âóãî Ãúèçèëþðòàëäà ÿøàâ ãüàáóí âóãåâ Êàëèíèí àóëàëàëäàñà Ñàëèõ1 Ñàëèõ1îâ. Õàëàò ãüàáóí ùàé, Ñàëèõ1 êêîëà àíêüãüóíàð. Ãüåñ ìàòåìàòìêà ã1åëìóÿëäà ò1àä ãüàðóðàë õ1àëò1àáàçå ê1óäèÿá êúèìàò êüóíà ìàøãüóðàâ ã1àëèì÷è àêàäåìèê Øàìèë Ã1àëèåâàñ. Àñëèÿá õ1àëò1èÿí àáóíè ãüåñóë áàê1àë ðàé êêîëà. Õàáàð áèöèíå êêàðàá ìåõàëú, ãüåáãè Ñàëèõ1èöà ðåêúåçàáóëà Ñàëèõ1èöà æåðãúåí ã1àäèí. Ãüåá íóæåäàãè áèõüèëà ãüàá ãüóìåð ö1àëàíè.
                Ñóëò1àí Øàõòàìàíîâ

Êàê áèõèÿëúå ã1èëëà

Ïàéçóäèíèë âàñ æàíèâå ëúóãüàðàá ìåõàëäà, ãüåñäà ýìåí êàê áàëåâ âàòàíà. Áè÷÷àí òåëåâèçîðãè áóê1àíà. Èíñóå êàêèå êâàëêâàë áóê1óíãóðò1èçåëúóí, âàñàñ òåëåâèçîðàëúóë ã1àðàêü äàãü ãüàáóíà.
   «Çàìàí» ïðîãðàììà áóê1àíà òåëåâèçîðàëäàñàí óíåá.
   Ìóí ñàáàáëúóí êàê áèõàíàõà äèðèëàí âàñàñäåãè ñåìóëàãî, òåëåâèçîðàëúóë ãüàðàêü ö1èê1ê1èíàáóí, ö1èäàñàí êàê áóõüàíà Ïàéçóäèíèöà.

Ö1èÿë ùâàòàáè

Ö1èÿë ùâàòàáèãè ðåò1óí øàãüàðàëäå êúâàò1èâå èíå ëúóãüàíà Êàìèë
  Ãüåâ ðåê1àðàá ìàøèíàÿëú Õàñàâþðòàëäå ùîëàãî àâàðèÿ ãüàáóíà âà ãüåâãè øîô¸ðãè ëúóêúà-êúîò1óí øàãüàðàëúóë áîëüíèöàÿëäå êêàíà.
  Ãüåñäàñà ùâàòàáè ðàõúóëåé éèê1àíà ìåäñåñòðà. Õâåçåõúèí âóãåâ æèíäèå ãüåëã1àãè ùèáèçåéèí, êúîò1óí ðàõúåÿí öàëõàíà Êàìèë ãüåëäå. Ãüåëúãè ùâàòàáè êúâàðö1-êúâàðö1àí êúîò1óí íàõúå ðåõàíà.
  Õåõãî áàÿíëúàíà, ãüàá-äîá áàê1 õúàðñèíàáóí áóãîíèãè, Êàìèë ñàõëúèÿëúå ê1óäèÿá çàðàë êêå÷1îãîí âîð÷1óí âóê1èí.
  Êàìèë âîõàíà. Àììà ùâàòàáè êúîò1àðàé ñåñòðàÿëäà ãüåâ ò1îê1àëú ãüèìóí ê1àëúà÷1î.

«Ìóí õ1èíêúóãå äàäà!»

Ìàðêó1à÷1óë áåö1ëúóäà õóðèñà âóññóíåâ èíñóöà ãúàæèáóò1ðóçäàãè ðåê1èíàâóí âà÷÷óí âà÷1óíåâ âóê1àíà ãüèò1èíàâ Ã1óìàð. Ðîõü êúîò1óí óíåá ìåõàëäà ã1èíäà íàõúàã1àäèí ðóçèë ãüàðàêü áàõúèíäàë, Ã1óìàð òóðê1àíà. Öèíãè æèâãî õ1èíêúàðàáëúè èíñóäà ëúàçå áè÷÷à÷1îãî, ãüåñ àáóíà:
 — Äàäà, ìóí õ1èíêúóãå, äóäà íàõúà äóí âóãåâ!

Áèò1 êêåé

Ö1àêú ö1îäîðãî ö1îãüîäóëåâ ÷è âóê1àíèëà Àõ1ìàäáåã. Ñàÿõúàá, ðåëúåäà êúâàò1èá õóò1àðàá áîö1è ãüåñóë äàâëàëúóí ëúóãüóíààíèëà. Ã1àäàìàçóë ùàêëúè áóê1óí ãóðåá, ùèáãî êêâåçå æîãè ùîëàðîàíèëà ãüåñóë.
  Öî êúîÿëú ÷óÿçäà ðåê1óí ðîñóëúå ùîëà ÍÊÂÄ ÿëúóëàë. Ðîñó ðàã1àëäà æèíäèðãî ðóêúàëäà öåâåãè ÷1óí âóê1àðàâ Àõ1ìàäáåã âèõüóí, àñê1îðå ðà÷1óíà ãüåë. ×èíàëú ê1óäèÿñ Àõ1ìàäáåãèäå àáóëà íóæåð ãüàíèâ ö1àêú ö1îäîðàâ ö1îãüîð ðàã1óëèí, æàë ö1åõ-ðåõàëúå ðà÷1àðàë êêîëèí, ìåòåðëúèçåã1àí æèäåð ãüàë ÷óÿë õüèõüåéèí.
  Ñàðäèëú Àõ1ìàäáåã ÷àáõúàä óíà ÍÊÂÄÿëúóëàçóë áèùóíãî ëúèê1àá ÷îäàãè ðåê1óí. Ðåê1èíå êúóâàòàá ÷ó áóê1èíàëú×à÷àíëúèÿëúóë ãîõ1-ùîáàçäå ã1óíò1óí ùâåçå ðåñ êêóí ëúèê1àá äàâëàãóí ò1àä âóññàíèëà Àõ1ìàäáåã ðàäàëèäå ðîêúîâå. Æèäåðãî ö1åõ-ðåõàëúóëãóí âà õúâàé-õúâàã1àÿëúóë èøàë ëúóã1èçàðóí, íàõú ðóñèíå  ÍÊÂÄÿëúóëàë êúâàò1èðå ðàõúèíåëäå, Àõ1ìàäáåãèöà  ÷óÿë êâàò1èçàðè÷1îãóí ãüåçóõúå ùâåçàðóëà.

Ìîòîð áàã1àðàí腠  

Òèê-òèê òðàêòîðàëäàãè ðåê1óí öî «ðàçáîðêàÿëäå» óíåë ðóê1àíà ã1îëîõúàáè. Íóõ êâåøàëúóðå êêóí òðàêòîð áåãàíà âà ÷àíãîÿâ ëúóêúàíà.
  Òðàêòîð áà÷óíåâ âóê1àðàâ Ìóõòàðïàøàäå ùâåçå âà÷1àíà ãüåñóë ãüóäóë Áàøèð. Õ1àæàò ãüå÷1åá èøàëúå êúâàò1èâå âàõúàðàëúóõú âà òðàêòîð áåãèçàáóðàëúóõú ãüóäóë âàãúèÿëäàñà õ1èíêúàðàâ Ìóõòàðïàøàöà äîâ ê1àëúàëåëäå öåáå êêåçàáóí àáóíà:
  — Ëå, âà Áàøèð, òàìàøàÿá æî áóãî äèð ãüàá òðàêòîð, ìîòîð áàã1àðàíè òîðìîç êêîëàðåá…

Ã1àêäàë áàãüàÿá «ðàçãîí»

Ìàã1àðóõúå þê áà÷÷óëåá ìàøèíà òóíêóí áå÷å ÷1âàíà. Äóöà æèíäèð áå÷å ùàé ÷1âàðàáàí ùîôåðàñäà öåå ÷1óí ê1àë ãüèêúèçå æóÿíà áà÷èë áåò1åðãüàí÷1óæó. Ãüåëäàñàãè õ1àë ùóí ãüàâãè æóâàëà ã1àéèáàë ãüàðèçå äóð áå÷å ñàáàáëúóí æèíäèð ã1àêäàë áàãüàÿá ðàçãîí õâàíèëàí.
  Ãüåá ðàçãîí àáóëåá æîÿëúóë ìàã1íà ëúàëàðåé, àììà «ã1àêäàë áàãüàÿá» àáóëåë ðàã1àáàç êàíò1èçàþðàé ïóëàíàëú ùîôåðàñå êàíò-áàêúãè ãüàáóí, ãüåâ êâàë-êâàë ãüå÷1îãî âè÷÷àí âóãî…

×ó «ñàáàáëúóí»  ùâå÷1åá ñàéãúàò

Öî àëìàõúàñóõúå ùîëà öîãèäàá ðîñóëúà ãüîáîë. ×îäàñà ãúîðêüåãè ðåøò1óí, ðóêúàëúóë áåò1åðãüàíàñå ñàëàìãè êüóí, ãüîáîë, ÷1îëîõúæîãè êêóí, ö1àëàöà ÷ó áóõèçå æóâàëà. Ùèá-êèíàëè áè÷1÷1è÷1åâ àëìàõúàñ, êêàðàá æîÿëúóë ã1èëëà ö1åõîí õàäóá, ãüîáîëàñ àáóëà, ÷îöà áà÷÷è÷1îãî æèíöà ãüàíèáå áà÷1óíåá áóê1àðàá ñàéãúàò áîñè÷1îãî õóò1àíèëàí. Ã1åìåð óðãúè÷1îãî àëìàõúàñãè àáóí áóãî, äóöà ÷ó ã1àäàäà áóõóëåá áóãèí, ãüåá ã1àìàë ãüåëúóë áàòàíè, íàõúå óíàãî ãüàíèñàãè ãüåëú äóå ñàéãúàò áà÷÷èçå ãüå÷1èëàí.

Ìàâëèä «àõ1óëåë»

Öåáå çàìàíàÿëú àëìàõúàçóëãóí èíäèðàçóë ëúèê1àá ãüóèíëúèãóí áóõüåí áóê1óí áóãî. ã1îëîõúàáè èõòèëàò-êåï ãüàáèçå öîöàçóõúå õüâàäóëààíèëàí áèöóíà ÷1àõ1èÿë ã1àäàìàç.
  Àëìàõúàëäà ðóê1àíà äîá çàìàíàÿëú áóñóðìàí ã1åëìóÿëúóë ëúèê1àë ã1àëèìçàáè, Èíäèðàëäàéèí àáóíè ãüåë ðóê1óí ãüå÷1î. Ìàâëèä ìîö1àëú ìàâëèä àõ1èçå Àëìàõúàëäàñà ã1åëìó ëúàëåë ÷àã1è ðà÷èíå ðà÷1óíåë ðóê1óí ðóãî èíäèðàë.
  Ãüàëå öî ìàâëèä ìîö1àëúóë êúîÿëú, ãüåäèíàá êúâàðàã1åëàëú Àëìàõúàëäå ðà÷1àðàë äàíä÷1âàëà Ìàâëèäèíàäàãè Èñëàìèäàãè. Ö1åõ-ðåõàëäàñàí ìóðàä áàÿíëúèäàë, æàë ðóãèí ãüåá ìàâëèä àõ1óëåë ÷àã1è,- ßí àáóí áóãî ê1èÿâãî ãüàëìàãúàñ. Èõòèëàò-êåïãè ÷èÿð ò1àã1àìàá êâåíãè áîêüóëåë ãüàâ ê1èÿâãîãè ðà÷óí, ðèëúóí ðóãî èíäèðàë ðóêúîðå.
  Ëúèê1àá õ1óðìàò-êúàäðóÿëäà äàíä÷1âàé ãüàáóí áóãî èíäèðàç Èñëàìèäàãè Ìàâëèäèíèäàãè. Ò1àñà-ìàñàãî áóê1àíèãè, ìàâëèä àõ1èçå áàæàðè÷1îãî ãüàëãè ðóê1èíèùõà, àììà ãüåá àõ1óëàãî Èñëàìèå âåëúèçå áà÷1óí, ðàõ1àò õâåÿëäå èø êêåäàë, Ìàâëèäèíèöà, ãüîðêüî-ãüîðêüîá, ìàâëèäàëúóë ðàã1àáàçäà ãúîðëú, «âåëúóãåõî Èñëàì», «âåëúóãåõî Èñëàì»,- èëàí àõ1óëåá áóê1óí áóãî.
  Ãüåäèíãè èíäèðàë ùàêëúè÷1îãóí êâåøãè ëúèê1ãè ìàâëèä àõ1óí, ãüåá èø ãüàç ò1îáàíáóãî. Êâàíà-ãüåêúîí , èíäèðàç êüóðàë ñàéãúàòàëãè ðîñóí íàõúå ðèëúóí ðóãî Èñëàìãè ìàâëèäèíãè.

×ó ùàé «õàëàëúàðàá»

Äàãüàáãî öåáåã1àíàá çàìàíàÿëú, õ1àêèìçàáàçóë ê1èãîÿâ,÷óÿçäàãè ðåê1óí, ýõåäå ðåã1åë áóãåá íóõäàñàí, ìåã1åð êúîò1óí, óíåë ðóê1àíèëà.
  Ãüåêúîí ðóê1óí, ìåõòèÿëúóë êóòàêàëú, æèíäèð ÷ó õàëàëúóí áóãåá êóö áèõüóëèùàí öîÿâ öîãèäàñäå ê1àëúàí âóãî, ÷îë ðà÷1÷1àëúóõúå ùóí õúóøò1óí óíåá, æèíäà ãúîðêü áóãåá êüèëèãè áèõüè÷1îãî.

Ìåã1åðàëú ã1óðó áóõúàðàâ

Íóõëóë ðàã1àëêêóí  áèæàðàá áîðõàòàá õàðèëú öèíò1àãî æâàðãúè áàõúèäàë, õ1èíêúàðàá ÷ó òóðê1óí Ìóõòàðïàøà ãüàêèäàñà âîðòóëà âà êîäîá áóê1àðàá ÷1îëîõúæîÿëäà õ1åò1åãè áàí, ãüåëú ãüåâ ëúèê1àëàíãî áàê1ëúàí âåõúåðõúóëà. Äàíäå êàðàâ ÷èÿñ, õåõãî áåêåðóëåá ÷ó ÷1åçàáóí, Ìóõòàðïàøà õâàñàðãè ãüàâóí, ãüåâ õåõãî áîëüíèöàÿëäå ùâåçå ã1àìàë ãüàáóëà. Ñàõëúóí áîëüíèöàÿëäàñà ðîêúîâå ùóí âóãåâ ãüàñ, æèíäèõúå ùâåçå âà÷1àðàâ öîÿñäà áèöóí áóãî, ÷îöà æèâ áåõúåðõúàðàá áàê1àëäà, æèíäèð ìåã1åðàëú, êóòíàöà ã1àäèí ðàõú áàí áóãîàíèëàí.

Êúóðàõ1ìàë ã1àêúèëàá êàëàì

Öî êúîÿëú ðîñóêúîò1óí, êúâàò1 õàëàñà ãàðà-÷1âàëóëàãî ðà÷1óíåë ðóê1àíà äóíãè, öî ÷1óæó éè÷÷àí, ê1èàáèëåéãóí âóãåâ, öî ÷àíãî ëúèìàäóë ýìåí, Êúóðàõ1ìàãè. Áèöóíåá õàáàðàëúóë òåìàãè öèíò1àãî õèñèçàáóí, Êúóðàõ1ìàöà àáóíà:
  — Èÿõ1, ëå, ãúîë ðó÷÷àáàçóë ã1àæàèáëúè, áóñàäà ðåãàðàëúóá ãóðîíè ãüåçóëãóí õàáàð – èø äàíäå êêåçàáèçå áóãåá çàõ1ìàòàá,- èëàí.
  Ãüåñ ãüåë ðàã1àáè ðîñäàë ã1àäàòèÿâ ÷èÿñ ã1àäèí ãóðåë, öî ã1àêúèëàë ïèêðàáàçäà âóãåâ ôèëîñîôàñ  ã1àäèí àáèÿëúóëú áóê1àíà ã1àëàìàòëúè.

Ðîñàñå «õúóëóõú» ãüàáè÷1åé êâàðòèðàíêà õ1àæàò ãüå÷1î!

Øàãüàðàëäà ã1óìðó ãüàáóí áóãåé Ðàçèÿòèöà, ðîñàñäà äàíäãè áàí, ìîö1ðîå ùîëåá øàãüè-ïàðàãè ã1îëàðàãî áóê1óí, àçáàðàëäà áàò1àãî  áóãåá  ãüèò1èíàáãî ðîêúîå êâàðòèðàÿëú éè÷÷àëà, ðîñ-ëúèìàëãè ãüå÷1åé öî ÷àëóõàé ã1àäàí. Êèã1àí áàõ÷èçåÿí ëúóãüàíèãè. Áèõüèíàë õèðèÿá, òèðà-ñâåðèçå áîêüóëåá ãüåëúóë ã1àìàë, ðóêúàëúóë áåò1åðãüàáàçåãè. Ìàäóãüàëëúèÿëúåãè áàëúãîÿá áóê1èí÷1î. ðàçèÿòèåãè ãüåëú ùèá ãüàáóíèãè óðãúåë ùèá, ìîö1èå ã1àðàöãè æèíäèð çàìàíàÿëäà êüîëåá áóãîíè, ðîêúîðå «ãüóäóëçàáèãè» ðà÷óíåë ãüå÷1îíè.
  Öî ïóëàíàá êúîÿëú, ã1åë ëúàëàðî, õâåë ëúàëàðî, ãüåáãè êêóí, ìàã1àðóõúå èíà êîëà Ðàçèÿò, ðîñàñäà ðóêú-áàê1ãè ò1àä êúàí… Ò1àäåæîÿëúå àõ1óíãè áà÷1àíà òåëàëú, æèé öî äàãüàá çàìàíàÿëú, õóð-õåð áàê1àðèçå ýáåëàëúå êóìåêàëúå ÷1îëåé éèãèëàí.
  Ãüåë êúîÿç «êúîðîëëúóäà» õóò1àðàâ Ðàçèÿòèë ðîñàñóë, ÿõ1 ãüàáèçå ê1âå÷1îãî, öî ñîðäîÿëú ÷àëóõàé êâàðòèðàíêàÿëúóõúå  èíåå êúàñä êîëà. Íóö1èäà ê1óò1àðàâ ãüåñèå êúâàðèã1àðàá æî áè÷1÷1àðàé õ1óðóëã1èíàëú íóö1à ðàãüóëàðî, æàêúà æèé ëúèê1 ãüå÷1îãî éèãèí. Ãüåáãî æî ãüàáóëà õàäóñåá êúîÿëúãè.
   Ãüåëäà ã1åé ãüàáè÷1îãî, «áàëúãî» ìàäóãüàëàëäà áèöóí, ãüåá õàáàð, àñê1îð ñâåðóõú ðóãåçäàãè ðàã1èçàáóëà, ãüåçãèõà, ìàã1àðóõúà éóññàðàéãî, ðóêúàëúóë áåò1åðãüàíàëúóõúå ùâåçàáóëà. Õîçÿéêàÿëäà ëúèê1 éèõüèçåëúóí êâàðòèðàíòêàÿëú óðãúàðàá ãüåá õ1èëëàÿëúóë õ1àñèë ã1àêñàëäà êêîëà.  Æèíäèð ÷ó ÷èÿð õóðèá êâàíàíèëàí æèíäèå óðãúåë áóê1èí÷1èëà, ã1àäàìàëãè ò1àä ðåëúàíõúèçàðóí, æèíäæèð ðîñàñóë êúâàðèã1åë ò1óáàçå èíêàð ãüàáèçå êêàíàíè,  öîãèäàë áèõüèíàçäàñà ãüåñóë êúóðàá æî ùèáèëà áóãåáèëàí ÷1àíà Ðàçèÿò. Ãüåá êâåø áóê1àðàé ãüåëú, ê1àëàë ãüèêúóí òå÷1îãî,
àõèð ðîêúîñà íàõúåãè êúîò1óëà ìàêðóÿé êâàðòèðàíòêà.

Áàãüàíà êúâàðèã1àðàá ìåõàëú…

Öåáåñåá êúîÿëúãî, æàêúàã1àãè öî õ1àëò1è ðîêúîá ãüàáèçå êêåëèí êúîò1è êêóí áóê1àíà. Ðàäàë âàõúóí ö1îðîëåá áàòàðàá ÷àéíèêãè ãàçàëúóë ïî÷îäà ëúóí, ãüåëäå ãúîðêüå ñïè÷êàäóë ö1à ðåê1àðàá ã1ó÷1 êêóíà
  Ã1àéëàìàíëúàÿá ã1ó÷1, ñïè÷êàÿëäà õúèíò1óëàãî áèõüàíà ö1àêúãî ò1åðåíàá áóê1èí âà ö1à ðåê1óíåá ãüåëúóë áåò1åðãè õàðèë ìóü ã1àíàñåá áóê1èí. Êêåçå áóãåá æî ëúàðàáàíè  õèñèçåã1àãè õèñèëààí ãüåá. Ãàçèë ïå÷àëúå ðåê1ååéèù ã1å÷1****è ãüåá ñïè÷êàÿëúóëàá ã1àäàá çàã1èïàá ãóðîíè, ãàçàëäà ö1àãè  ðåê1èí÷1î.
   Ïå÷àëúóë ðàê1 ðàçè ãüàáèçåëúóí íàõúåãè ñïè÷êàÿëúóë öîãèäàá  ã1ó÷1 êîìôîðêàÿëäå àñê1îáå êêóíà, àììà ãàçèë ïå÷ü äèäåõóí áèò1è÷1î, ðåê1àðàáöèí ö1à äàãüëúóí, ñóíí àíà… Ùèáèëàÿ? Êèáãî ãàç êúîò1èçàáóí áóãîÿ? Âàõ1, äèäà ãàç áàðùóí, äóí ñàáàáëúóí, êêàðàá æîÿëúóõú áàëàãüåõà öî…
  ×àéãè ãüåêúå÷1îãî õ1àëò1èãè êèí ãüàáèëåá. Æàêúà êúî  äèäå äàíäå áàãúèÿëúóë õ1èñàá ãüàáóëàãî, êèíàáãî æîÿëúóë öîöàäåõóí áóãåá ãúâàðèäàá áóõüåíàëúóë ã1àæàèáëúèãè ãüàáóí, ðàê1àëäå êêàíà, æàêúà ùèáãî ãüàáèçå áåãüèëàäàÿí.
   Áàé áèõüóäàñàãî áèò1 êêå÷1åá ìåõàëú, õàäóáãè ãüàáóëåá äàíäå áèëúóíàðèí, æàêúàãè ùèáíèãè õ1àëò1è ãüàáóíãóò1èçå êúîò1è êêàíà.

Ðàõñàöà ðóõüàðàë ðàêåòàáè
 
Èáðàãüèì àðìèÿëäå õúóëóõú ãüàáèçå àðàëúóâ êêîëà ÏÂÎÿëúóë ðàêåòàçóë ÷àñòàëäå. Îôèöåðçàáè ãóðîíè àñê1îðå ðè÷÷àëàðåë ðàêåòàçå õúóëóõú ãüàáèçå, êîìàíäîâàíèÿëúóë ê1óäèÿá áîæèëúèÿëäà âóê1èíàëú, Èáðàãüèì òóí âóê1óí âóãî. Òóøìàíàñóë ñàìîë¸òàçäå äàíäå ðè÷÷àçå êúà÷1àí ÷1åçàðóðàë ãüåë ðàêåòàáè, ðàõñàë ðàí ùóëà ãüàðóí ðóê1óíààíèëàí áèöóíà Èáðàãüèìèöà. Íèëúåðãî ñàìîë¸òàë ò1àñàí ðîðæóí óíåë ìåõàëúãèöèí, ãüåçäå ðîðòèçå ÷1îëàðîãî ðóãåë êèííèãè, ãüåçóë òåðê1åÿëúóë êóòàêàëú, ãüåë ðàõñàë æâàðãúîëåë ðóê1óíààíèëà.

Ã1àäó÷èë õ1àêúàëúóëú õàðáàë 

Íàëîã áàê1àðóëåë ëúóòèçàðóíà

Äîë ã1àñèÿë, ðàêúàðàë, ã1àäàìàë íàëîãàç ãúàíêúèÿëäå êêåçàðóëåë ðóê1àðàë ðàãúäà õàäóñåë ñîíàç, Ã1àäó÷èë ýáåë-èíñóäà ööèí áóê1óí áóãî âëàñòàëúóëàçóë, ãüåç íàëîãàë êüîëàðîãîíèëàí. Ã1àäó÷èë ýáåëàëúóë, ìóíàãüàë ÷óðàÿë, Ñóàéáàòèë âàöàë ðóê1óí ðóãî ñóíäàñàãî íàõúå êúàëàðåë, áàõ1àð÷èÿë ÷àã1è. Ðîñäàäàñà ðèê1ê1àäåã1àí êêîëåá ×îðòî àáóëåá îòàðàëäà áóê1àíà ãüåçóë ÷1åë. Äèð èíñóöà áèöàíèõúå, äîá áàíäàçóë òàëàâóð÷èëúèÿëúóë çàìàíàÿëäàãèöèí, õúà÷àãúàë, Ã1àäó÷èë ýáåë-èíñóë êóëè áèõüóëåëúóðåöèí, àñê1îðå êúàëåë ðóê1óí ãüå÷1î.
  Ãüàëå öî êúîÿëú, Ã1àäó÷èë ýáåë-èíñóõú ùèáíèãè íàëîãàë ðàõúèçå ê1îëåá ãüå÷1èëàí ðàéöåíòðàëäå ùâàðàá ã1àðçàÿëú, ãüåíèâå âèò1óí âà÷1óí âóãî íàëîã áàõúóëåçóë áèùóíãî ñîã1àâ, ëåáàëàâèí àáóëåâ ÷è. Âà÷óí êóìåêàëúå ðîñäàë ñîâåòàëäàñà öîÿâãóí, Ã1àäó÷èë ýáåë-èíñóë áàê1àëäå ðà÷1óí ðóãî ãüåë. Ðîêúîâ ãüåá ïàðàÿëú áèõüèí÷èãè âàòè÷1îãîí, ãüåíèá àçáàðàëäàãî áàòàðàá ö1îðîñàðîëúëúèë ðà÷÷èãè ãúàæèäå ðåõóí, íàõúå èíåå ëúóãüóí ðóãî íàëîã áàê1àðóëåë. Àììà Ñóàéáàòèöà áàõúèíàáóðàá àõ1è-õ1óðàëú, êúâàò1èðå ê1àíö1óí ê1èÿéãî ãüåëúóë ÿñàëãè ðà÷1óí, öîÿëú ëúåí áîñóí, öîÿëú ã1åð áîñóí. Íàëîã áàê1àðóëåë ðóõèçå æóðàí ðóãî. Õåõàá ãàëèÿëäàëúóí íàõúå èíåë ðóê1àðàë íàëîã áàê1àðóëåëãè, ðåõõóí ðà÷÷èãè òóí ëúóòèçå êêóí ðóãî. Àììà ãüåäèíàá æî õ1åõüîëåá âëàñòüãè äîá áóê1èí÷1åáõà, êúîêú ãüàáóí àáóíè, Ñóàéáàò òóñíàõú ãüàþí æàíèå êêîëà. Ýáåë æàíèå éè÷÷àëàðèí, êêàðà-òàðàëúóë ã1àéèá ò1àäåãè áîñóí, Ã1àäó÷ ãüåëúóë áàê1àëäà æàíèâå óíà. Æàíèð ò1àìóðàë ö1óíóí ðóê1àðàë ãüåëäàñà ö1àêú ðîõóëà, ùàéãóðåëúóë Ñóàéáàòèöà àõ1äîíãè, õúóäóíãè, íóö1à áåêèÿëäå êêåçàáóí áóõóíãè òàòó õâåçàáóí áóê1óí áóãî ãüåçóë.
  Ãüåäèí Ñèáèðàëäå àíêüãî ñîíãè êüóí âèò1óí âóê1àíà Ã1àäó÷, Ê1óäèÿá Âàò1àíèÿá ðàãúäà õàäóñåë ñîíàç. Íàõúå âà÷1àíà, Ñòàëèí õóí õàäóá ãüàáóðàá, «Ìåñåäèë àìíèñòèÿ» ùóí.

ßòàáàëäà

ßòàáàëú ðèò1óí, öî Ñèáèðàëúóë ëàãåðàëäå ùóí âóãî Ã1àäó÷ öîãèäàëãóí öàäàõú. Öî-ê1èãî ðàã1èÿëäàëúóí áèöàíè, ãüåâ âóê1àíà ãüîðêüîõúåá ëàãàÿëäåöèí âîðõàëúè áàõèí÷1åâ, õ1àëàêúàá êúàðêúàëà áóê1àíèãè ùîê1îëàâ, ã1åçåã1àí êúóâàò áóãåâ ÷è. Áèöóíà, ã1åçåã1àí ðèê1ê1àä áóãåá îòàðàëäàñà ðîñóëúå, õúàï ö1îðîñàðîëúëúàëúóëãè ö1åçàáóí, ãîõ1-ùîáàëäàñàí ãüåáãè áà÷÷óí âà÷1óíààíèí ãüåâ.
  Ëàãåðàëäå ùóí õàäóð, ðàêúóíãè ñâàêàíãè ðóãåë àðåñòàíòàë ñòîëîâàÿëäå ðà÷óí ðóãî. Æèäå-æèäåå êâåíãè áîñóí, ãüåë ã1îäîð ÷1îëåë ðóê1àãî, Ã1àäó÷èäåãè èðãà ùîëà êâåí áîñèçå. Áàçàëèÿë ã1óðóñàçäà  ãüîðêüîâ Ã1àäó÷ ö1àêúãî çàã1èïãîãè âèõüóí, êâåí áèêüóëåâ öî áóãúàã1àäèíàâ ÷èÿñ êâåíãè êüå÷1îãî, öåâåõóí àÿí êâåðàëú èøàí ãüàáóí áóãî ãüåñäå. Ã1àäó÷èöàãè , àñê1îâåã1àí âàòàðàâ æèäåðãî íà÷àëüíèêàñäå áèöóí áóãî õ1àêúèêúàò. Íà÷àëüíèê  «áóãúèäå» âàãúóí õàäóá, ãüåñèåãè êâåí ùîëà.
  Êâàíàíãè ëúóã1óí êúâàò1èâå óíåâ Ã1àäó÷èäà, öî áåö1àá êîðèäîðàëúóâå ùâåäàë, äîá ìîêúðîêü ãüóíàðåâ ã1àäàâ «áóãúà» âàòóí âóãî, íóõêêóí ÷1óí. Ñâàêàíãè âóãåâ ÷èÿñå Ã1àäó÷èå ãüåáèùõà êàìóí áóê1àðàá, ãüå÷1åá íàõú âóñóí èíåãè öîãè íóõ. Êîäîá- õúàòèêü æî ãüå÷1îëúèÿëäà ðàê1ãè áóõ1óí, ööèí ãüàëàãëúàðàâ Ã1àäó÷ øâàðò1àí ò1àäå ê1àíö1óí, êåòîã1àäèí ãüåñäà õóðõóí âóãî. Ê1èÿáãî êâåðàëúóõúå ãüåñóë áèööàòàá ãàáóðàëúóë øåìåù êúàçå ùóí áóãî. Ãüàíèð òóíêóí äîðà òóíêóí ãóðîíè, «áóãúèäà» ùèáãî æî ãüàáèçå ê1óí ãüå÷1î ãüåñèå. Ã1àäó÷èöàãè áóãåá êúóâàòàëú ãàáóð áè÷÷àí ãüå÷1î. Ãüåäèí ãüàë ðóê1àãî, ò1àäå êêîëà öîãèäàë æàíèð ò1àìóðàë âà ãüåç ðàò1à ãüàðóëà.
  Ê1èàáèëåá êúîÿëú, êâàíèë ã1óæàëäå, öîãè íóõàëú äîâ «áóãúà» äàíäå ëúóãüàíèãè áóê1èíåÿí, êúâàëèíèá ìàõõóë áåã1åðëúèãè áàõ÷óí, âà÷1àðàâ Ã1àäó÷. Äîâ êâåí áèêüóëåñ ùèáíèãè êâàë-êâàë ãüå÷1îãî êâåí êüóí áóãî ãüåñèå. Ùèáäàé «áóãúèå» êêàðàá æîÿí òàìàøàëúàðàâ, êâåí áîñóí ã1îäîâ ÷1åçå óíåâ ãüåñäà ðàã1óí áóãî, íàõúåõóí êâàíàëåë öî-ê1èãîÿñ: «Íèëúåð êâåí áèêüóëåâ («áóãúà» ãüåá ëàãåðàëäà âóê1óí âóãî ê1óäèÿá êúèìàòàëäà âóãåâ ÷è) ãüàäàñ ãúàíêúóëåâ ãóðèù âóê1àðàâ»,-èëàí æèíäèð áèöóíåá. Ãüåäèí ëàãåðàëäà ò1èáèò1óí àðàá õàáàðàëú, óíãî-óíãîãè æèâ ãúàíêúóëåâ âóê1àíèí ãüàäàâ «÷óðêàñ»èëàí ðàê1àëäå êêàðàá êúàã1èäàõà, ò1îê1àá «áóãúèöà» ãüåñèå ùèáíèãè êâàë-êâàë ãüàáóí ãüå÷1î. Ã1åëäàñà íàõúå, ãüåá ëàãåðàëäà âóãåáã1àí çàìàíàÿëú, æàíèð ò1àìóðàçäà ãúîðëú Ã1àäó÷èë ëúèê1àá êúèìàò áóê1óí áóãî.   

Ãüàáóðàá ëúèê1ëúè ëúàëåë ö1îãüàë

Ã1àäó÷ æàíèâå êêàðàá ìåõáóê1àíà êóòàêàëäà ðàêúàðàá, ëàãåðàçäà ö1àêú ìóêúñàíàá ãóðîãî êâåíãè êüîëàðåá, ðóõ1 áàõúóí õ1àëò1èçàðóëåá, ö1àêú ñîã1àá çàìàí. Ê1èãî êèëèù ã1àíàñåá ÷1åã1åðàá, ùèáíèãè ò1àã1àì ãüå÷1åá ÷àäèë êåñåê êüîëààíèëà êâàíàçå.
  ×àíãè ðîðõàòàë, áàçàëèÿë ã1óðóñàë ã1åìåð õâàíèëà ãüåá ìóêúñàíàá ÷àäèë êåñåê ùèáãóí êâèíåáàëè ëúàëàðîãî, ÿõ1 ãüàáèçå ê1âå÷1îãî, ùâàíè âàêñà, ùâàíè ñàëèäîëãè áàõóí êâàíàí.
  Ã1àäó÷ãè áàê1àá õ1àëò1óöàãè, âàêúèÿëúãè ã1îäîâ êêåçàâóí àõèð ëàçàðåòàëäå âèò1óí âóãî. Ãüåíèáãè ã1åìåð êâàíèë áàò1àëúèãî áóê1óí ãüå÷1î, ã1èö1ãî õ1àëò1èçå èíå êêóíãóò1è ãóðîíè. Ëàçàðåòàëäàãè ãüàâ âåãèçå êêóí âóãî öîãè áàò1èÿá ëàãåðàëäàñà «êúèìàò» áóãåâ ÷èÿñäà àñê1îâå. Ã1àäó÷èöà áèöàíà, ö1àêú áàò1è-áàò1èÿá êâåí áà÷1óíààíèëà ãüåñèå êúâàò1èñàí, ãüåñóë êèäàãî ê1óäèÿá êúâà÷1à áóê1óíààíèëà êâàíèë íèã1ìàòàçóë ö1óí. Âàõúèíå ê1îëàðåâ æèíäèå, öî ÷àäèë ìî÷1îöèí, öî íóõàëúíèãè ìàÿí àáè÷1èëà ãüåñ. Êèäàãî õ1àæàòàëú êúâàò1èâåõóí óíàãî, æèíäà ò1àä êúàëààíèëà ãüåá êâàíèë êúâà÷1à ö1óíèçå. Ö1àêú ööèíãè áóê1àíèëà æèíäèð ãüåñäà áàõúóí.
  Êúî áàõúàíàã1àí ðóõ1 ëúóã1óí, âàõúèíå çàõ1ìàëúóí, âåãóíãî âåãóí æèâãè âóê1óíààíèëà. Öî êúîÿëú áåðàëãè êúàíùóí âåãàðàëúóâ óðãúàëèäà  âóê1àãî, «êüèæàðàâ» æèâ  âîð÷1èçàâèçåãè áîêüè÷1îãî, äîâ êúâà÷1èë áåò1åðãüàí êúâàò1èâåõóí óíåâ ðàã1àíèëà. Ã1åìåð çàìàí èíåëäå áåðàë ðàãüàðàáãî, ãüåñäà êúâà÷1èå ÷àí êêóí öî-ê1èãîÿâ âèõüí âóãî. Ãüåë ùàëàëè áè÷1÷1àðàâ Ã1àäó÷èöà, ãüåçäà áè÷1÷1óëåäóõú ö1èäàñàí áåðàëãè êúàíùóí, êüèæàðàá õâåë ãüàáóí áóãî. Áóãå-ãüå÷1åá áå÷åëúèÿëúóë ö1óðàá êúâà÷1àãè áîñóí öåðåñà ãüåë õüâàí ã1åìåð çàìàí èíåëäå, ùóí âóãî ò1àäâóññóí êúâà÷1èë áåò1åðãüàíãè. Âà àõ1äàíèëà ãüåâ, âà âàãúäàíèëà ãüåâ, ã1èö1ãî ã1îäè÷1èëàõà. Æèâãè ãüåñóë õúóÿëúóõúå «âîð÷1àíèëà» ìàêüèäàñà, áåðàëãè ðàãüóí ê1àëúàíèëà ùèá-êèí êêàðàáèëàí, æèíäàãè ãüåñ ö1àêú ê1àë ãüèêúàíèëà, áèêúóí àðàá êúâà÷1àÿëúóõú áàëàãüè÷1îãîéèëàí. Ã1àäó÷èöàãè àáóí áóãî, êúâàò1èâåõóí óíàãî âîð÷1èçàâóí ã1àãè òóí âóê1àðàâàíèÿí. Ãüåäèíãè àáóí, ã1åìåð õàáàð êêå÷1îãî ã1àéèáãè ò1àñà êêàíèëà, öî-ê1èãî êúîéèäàñà êúâà÷1èë áåò1åðãüàí êúâàò1èâå âè÷÷àíãè àíèëà.
  Ãüåâ àðàâãî, áóãèëà áà÷1óíåá äîâ ê1èÿñãî, äàãüà-ìàêúàá áóãîíèãè æèíäèå êâåí. Öèí öîÿâ âà÷1óí, öîãèäàá êúîÿëú öîãèÿâ âà÷1óí ãüåç ëàçàðåòàëäàñà êúâàò1èâå èíåã1àí êâåí áà÷÷àíèëà æèíäèå. «Ãüàáóðàá ëúèê1ëúè» ëúàëåë ãüåâ ê1èÿâãî ö1îãüîð ãóðåâàíè, æèâ ÷1àãî õóò1èÿëäà áîæèëúè áóê1èí÷1èëàí áèöóíà Ã1àäó÷èöà.

Ëåíèíèë ÷1óæó ÿòàíèãè      

Ëúèåíèãè õ1åëè÷1åâ, ðèò1óõúëúè áîêüóëåâ, ñîã1àâ ÷èëúóí õóò1àíà Ã1àäó÷ õàäóâãè. Öî íóõàëú, êèäàÿëè íàõúà çàìàíàÿëú, Ñàëàþðò àáóëåá ðèò1àëèäà áóãåá «Áåðãüåíëúè» êîëõîçàëúóë ðîëú áåêüàðàá  õóðàëúóë õúàðàâóëëúóí âóê1àíà ãüåâ. Öî êúîÿëú, áèæóí áà÷1óíåá ã1óð÷÷èíàá ðîëú ïàñàò ãüàáóëåá ã1àêà áàòóí, ãüåñ ãüåá áåò1åðãüàí÷è âà÷1èíåã1àíèëàí ÷îëîíèáå ãúîëà. Áàêúàíèë ã1óæàëäà Ã1àäó÷èäå ò1àäå ùîëà öî ÷1óõ1àðàé ÷1óæóã1àäàí âà ëúàçàáóëà, æèé ðàéêîìàëúóë ñåêðåòàðàñóë ÷1óæó éèãèí, ãüåá æèíäèð ã1àêà êúâàò1èáå áè÷÷àéèëàí. Ööèí ã1åäåðàâ Ã1àäó÷èöàãè, ìóí Ëåíèíèë ÷1óæó ÿòàíèãè áàò1àëúè ãüå÷1èí, ãüåé íàõúå êúîò1óí éèãî âà êîëõîçàëúóë êàññàÿëäå ã1àê1à áåö1óí êüóðàá êâèòàíöèÿ áà÷1èí÷1îãî, ã1àêà êúâàò1èáå áè÷÷àí ãüå÷1î. 

Ãüàðäóõúàáàçóë ðîñóëú ãüàáóëåá äóã1à

Ãüàðäóõúàáàçóë ðîñäàë ã1àäàìàçóë ðóê1óíåë ðàã1óëà ùèáàá òóõóì-êüèáèëàëú æèäå-æèäåäà ãüîðêüîð ãüàðäåçå õüâàäèçå ðèêüàðàë áàê1àë, ðîñàáè. Ãüåäèí, Íàõúáàê1àçóë ðîñàáàëúå õüâàäóëåë ãüàðäóõúàáàçóë öî àãüëóÿëúóë ÷èÿñå âàñ ãüàâóí, ãüåçóë ìàâëèäàëäå êêóí âóê1óí âóãî öî êúâàò1èñà ÷è. Ãüåñ áèöóí áóãî âàñ ãüàâèäàë ãüåíèá ãüàáóëåá äóã1à: «Èíñóë õ1àëêêóðàâ âàòàãè,
                Õ1àìèë ðà÷1÷1 êêóðàâ âàòàãè,
                Íàõúáàê1àçóë ãüàáçàç
                ò1èë ö1àö1àðàâ âàòàãè! »

Ã1îðõúèÿëúóë õàëàëúè áóãåë öåïî÷êàáè.

 Êàçáåê ðàéîíàëäà áóãåá öî ìèëèöèÿëúóë áàòàëüîíàäúóë êîìàíäèðëúóí âóê1àíà Àðãúâàíèñà Ìóõ1àìàäèëàí àáóðàâ ÷è.
  Ãüåñóë ëåáàëëúÿëúóëãè, áàõ1àð÷èëúèÿëúóëãè äèäàãîöèí ðàã1óíààí àëìàõúàçóë ìèëèöèÿëúóëàç áèöóí. Ìàõñàðî-õî÷1  áîêüóëåâ ÷èãè âóãåá êúàã1èäà ãüåâ…
  Äîë ÷à÷àíàëúàí ðà÷1àðàë áîåâèêàçóëãóí ðàãú êêóí õàäóá,ìèëèöèÿëúóëàçå êîìàíäèðîâêàÿëúóëàá ã1àðàö áóê1àíà ëúèê1ãî ýõåäå òóðê1èçàáóí. Ãüåäèí ùâàðàá ã1àðöóõú ã1åìåðàá æî áîñóí áàòèëàðèùõà ãüåç. Ìóõ1àìàäèöà àáóí áóãî, ãüåç ëúóäáóçå ðîñàðàë ìåñåäèë öåïî÷êàáè öîöàçäà ðóõüàíè, ×à÷àíàçóëãè, Äàãúèñòàíàëúóëãè ã1îðõúè êúàçå ã1åëààíèëàí.

Ê1èãî ðîñàñäà ãüîðêüîé öî ÷1óæó

Öî áåðãüàðàé êâåøàé ÷1óæó éèãåâ ðîñàñäà ãüåñóë ãüàëìàãúàñ, ê1èàáèëåé ÷1óæó ÿ÷èíå áîêüóí áóê1èí çàãüèð ãüàáóí, àáóí áóãî, øàðã1àëú óíêúî ÷1óæó ÿ÷èíå áåãüèçàáóí áóãèëàí. Ãüåâ ÷1óæó êâåøàñ, ã1åíåêêóíãè âóê1óí æàâàá ãüàáóí áóãî, øàðã1àëúãè ê1èãî ðîñàñäà ãüîðêüîé öî ÷1óæó éèê1èíå áèõüèçàáóðàáàíè ðåêúàðàá áóê1àíèëàí.
                3 ìàðò 2005 ñ

Ãîäåê1àíèð õàðáàë

Æåðãúåí ãóðåáãè, õàáàðãè ðåêúåçàáèçå ëúàëåâ àëìàõúàâ Ñàëèõ1îâ Ñàëèõ1

Êúóëàðàâ Àõ1ìàäèë ìóãú áèò1è

Äàãüàá öåáåã1àíãî çàìàí áóê1àíà ãüåá. Ðîñóëú âóê1óí âóãî Àõ1ìàäèëàí ö1àð áóãåâ, æèíäèð ðèãü õåðëúèÿëäå àðàâ, ê1è÷1óíãî õóò1óí, êúóëàðàâ öî ÷è. Ãüàëå öî ïóëàíàá êúîÿëú, íóõäàñàí óíåâ âóê1àðàâ ãüåñäà äàíä ÷1âàëà, òåðñàë, áàðàêàò áàõúóí ÷óíëúàë ìàõñàðàáè ãüàðèçå ðîêüóëåâ âà ãüåë ñàáàáëúóí ÷àíãî íóõàëú æèíäå ùâàðàâ, Ã1óìàðèí àáóëåâ ã1îëîõúàí÷è. Êúâàò1êêóí óíåâ âóê1àðàâ êúóëàðàñäà íàõúàñàí ìàëãè áàí ëúóòóëà ãüåâ. Ööèí ãüàëàãëúàðàâ  êúóëàðàâãè, áàõúóí ëúàëèíèñà õàíæàðãóí, Ã1óìàðèäà õàäóâ ëúóãüóíà. Ëúèê1ãî ìàíçèë òîëà ãüåç ãüåäèí. Õàäóâ ãúîëåâ âóãåâ Àõ1ìàäèë ãüåäèíàá æàí áàòèëèëàí ðàê1àëäåöèí êêå÷1åâ  Ã1óìàð íàõúåõóí áàëàãüóëà âà òàìàøàëúóí õóò1óí àõ1äîëà, «ìóí âèò1óí ÷1óí âóãî, ìóí âèò1óí ÷1óí âóãî», — éèëàí. Ãüåñóë ðàã1àáàöà ëúàâóäå âà÷1èíàâóí, Àõ1ìàä ëúàëõúóëà âà óíãî-óíãîãè æèâãî âèò1óí ÷1óí âóê1èí áèõüàðàâ ãüàâ, âîõõèÿëú ööèíãè ÷ó÷óí, ëúóòóëåâ âóãåâ Ã1óìàðãè òóí, íàõú âóññàíà. Áèöóíà ãüåëäàñà íàõúå  Àõ1ìàä ò1îê1àâ êúóëè÷1èëàí.

ßêüàäàëúóë ã1àêúëó 

Ã1óíàéçàòèäå, âåõõåñà ùâåçå âà÷1àðàâ ãüàëúóë äóðöàñ, õàðáèäà ãüîðêüîá, ÷1óæóÿëäàñàí ã1àðç ãüàáóí áóãî, âàëàãüèí ëúàëàðîãîí áóãèí ùèá ãüàáèëåáàëè, æèíäèðàáãî ãóðîíè, äèöà àáóðàá ùèáíèãè æî ãüåëú, öåáå áè÷÷àëåá ãüå÷1èëàí… Æèíäèðãî ã1àäèíàá áåðãüàðàá ã1àìàë ÿñàëúóëãè áóê1èí ëúàëåé ö1îäîðàé ÿêüàäàëú, àõèðàëäàãè àáóí áóãî  äóðöàñäà, êèí êîëåáàëè áèõüèçå ãüåëú àáóðàëúóõúãè  ã1åíåêêóí âóê1óí õ1àëáèõüåéèëàí.
  Ëúèê1àëàíãî çàìàí óí õàäóá, Ã1óíàéçàòèõúå ùâàðàâ äóðöàñ, äîá öåáå êêàðàá õàáàð ðàê1àëäå ùâåçàáóí áèöóí áóãî, äóöà àáóõúå ãüàáèäàë  æèäåäà ãüîðêüîá ê1óäèÿá ìàñëèã1àò êêàíèëàí…

Õ1àêèì÷è ðîñóëúå ùâåé

Ðîñóëú öî èø êêóí, ãüåíèâå ùîëà Ìàõ1à÷õúàëàÿëäà ê1óäèÿáõúóëóõúàëäà âóãåâ Êàðèì. Ãüåâ êêîëà áàëóãúëúóäå âàõèíåã1àí ãüåáðîñóëú ã1óðàâ ÷è. Õ1àëò1óäå âóññóí, çàìàí ãüå÷1îëúèÿëú, ö1àêúãî êúàíàã1àò ãóðîíè ðîñóëúå ùîëàðåâ ãüåâ âà÷1èíäàë, ã1åìåðàë ëúàëåë ÷àã1è ðóê1èíàðèù ðàê1àðóí ãàðà-÷1âàëóëåë, ãüåâ ãîäåê1àíèâåõóí ñâåðèäàë. Àñê1îâå âà÷1óíà, ãüèò1èíàá ìåõàëú Êàðèìãóí ÷àíãè öàäàõú ñâåðäóëåâ âóê1àðàâ, öî-ê1èãî ñîíàëú ãüåñäàñà ãüèò1èíàâ ìàõñàðî÷è Ã1àéíîäèí. Ãüèò1èíàá ìåõàëú æèäåðãî êêàðàë êîïîëàë õàðáàë ðàê1àëäå ùâåçàðóí ðèöóíåë ðóê1àíà ãüåñ, ã1åíåêêóí öîãèäàëãè ðóê1àíà. Öî áèöóí, ê1èãî áèöóí, õàðáèë òåìà õèñóí, Êàðèìèõúãè âàëàãüóí Ã1àéíîäèíèöà áàéáèõüàíà ã1îëèëàá ìåõàëú ãüàðóëåë ðóê1àðàë, öî-öî ã1àäàìàçäà öåðå ðèöèíå ñàíàã1àò ãüå÷1åë èøàë ðàê1àëäå ùâåçàðèçå. Áèöóíåá æî àõèðàëäå ùâåçåã1àíöèí ðàã1èçå áîêüè÷1åâ  Êàðèìèöà, õåõãî ãîäåê1àíèñà èíåå ã1àìàë ãüàáóíà. Ãüàë áàò1è-áàò1èÿë ã1àäàìàçäà öåáå ê1óäèÿá õúóëóõúàëäà âóãåâ ãüåñèå ö1àêú áîêüè÷1î, ã1îëèëëúóäàãî êêàðàë, «ã1îäîñåë» èøàë ò1àòèíå. Ò1îê1àâ Ã1àéíîäèí âóãåá áàê1àëäåãî ãüåâ àñê1îâåöèí êúà÷1î…

Ïèòåðàëäà 

 Ñàíêò-Ïåòåðáóðãàëäà, öî ëúèê1àá ðåñòîðàíàëäà êâàíà-ãüåêúîëåâ âóê1óíà ê1èãî ìàã1àðóëàâ. Àõèðàëäàãè ñòîëàëäà íàõúà æîãè òóí èíåå áîêüè÷1åâ öîÿñ àáóëà, ã1àíäèñåñ ñàïóí êâàíàí ãüå÷1èùèëà, ã1àðàö êüóí ùâàðàá æî áóãèëàíãè àáóí, ãüàá ëúóãüèçàáèçå êêîëèëàí. Ãüåäèí ãüåë ðóê1àãî, ãüåíèá ã1àãàðäåã1àí áóê1àðàá ñòîëàëäà íàõúàñàí âàõúóí, ãüåçäå àñê1îâå âà÷1óí, öîÿñ àáóëà: Ãüà, áèöåõà, êèâ íóæåäà âèõüàðàâ ã1àíäèñåâ ñàïóí êâàíàëåâèëàí…

Õàñàâþðòàëäà   

Ýëåêòðè÷åñòâîÿëúóõú êêîëåá ã1àðàö ã1åìåð çàìàíàÿëú êüå÷1îãî áóê1èíàëú, ýëåêòðèê, òîêàëúóë õ1îáîäåãè âàõóí, ãüåá ðîêúîðå ðà÷àðàë êâàðàë êúîò1èçå æóâàëà. Õ1îáîäà ãüåâ âèõüàðàé ðóêúàëúóë áåò1åðãüàí÷1óæó, êîäîáå ÷1àðãåíãè áîñóí, ãüåá õ1îáîäà ãúîðêü ÷1îëà, ãüåíèâåíè âàõàíèí ìóí, ãúîðêüå êèíäàéõà ðåùò1èíå âóãåâàëè áàëàãüèëèíãè àáóí. Áåò1åðãè ê1èáèê1óí, òîêàëúóë êâàðàëãè æàëãî òóí, ãúîðêüå ðåùò1èíå êêîëà ýëåêòðèê…

Áåðòàëú 

Öîÿçóë áåðòàëúå èíå êêóí âóê1óí âóãî Àõ1ìàä. Êâàíà-ãüåêúîëåëúóá,  âàõúóí ò1àäåãóí, ëúèê1àë ðàã1àáèãè àáóí, ñòàêàí ÷1îáîãî ãüàáóëà ãüåñ âà,  ðóãüóíàá êúàã1èäàÿëäà, ÷àäèë êåñåê ìåã1åðàëäà öåáå êêóí, ãüåá ãüóíõüóëà. Ãüåá áè÷1÷1è÷1åé ã1àíäèñåëú, æèíäèöà áåæàðàá ÷àäèäà ÷1óõ1óí, ìàõ1 ñóíò1óëåâ âàòèëèí Àõ1ìàäèëàíãè êêóí, ãüåñóë ãúâàùèëú ÷óðïà ò1îëåá ãåë êüàáóëà, äóð êóöàëäàñà ìàõ1öàðàáèù æèíäèð ÷åä áóãåáèëàíãè àáóí.

Êúâàò1èñåá ïà÷àëèõúàëäà

×1óõ1àðàá âà áå÷åäàá öî ã1àðàáèÿçóë ïà÷àëèõúàëúóë øàãüàðàëäàñàí óíåá áóê1àíà, íèëúåðàë ò1àä ðóãåá öî ìàøèíà. Ùèá êêàðàáàëè, ìàøèíà, ìîòîðãè ññóí, ëúàëõúóëà. Ãüåëúóõú áàëà-ãúàëàãüèçåùô¸ðãè  ëúóãüóí, äàãüàá õ1óõü áàõúèçå, êúâàò1èðå ëúóãüóí ðóãî ïàññàæèðàë. Ìàøèíà ñâåðóí æåíæåäóí, øàãüàðàëúóë áåðöèíëúèÿëúóõú áàëàãüóí, ãüåëúóë áàö1ö1àëúèÿëúóë áèöóíåë-òîëåë ðóê1àãî, «ãüàäàâ ÷èÿñóë êóöàëúå êúâàðèã1àðàá ùèá, ÷àíö1óë áàëàãüàíèãè, íèëúåõú õàë ãüàáóí âèõüóëà äîâ»,- èëàí àáóëà äàãüàâ áàò1àãî ÷1óí âóê1àðàâ ãüàçóë öîÿñ. Öèíãè, ãüàñèå êúâàðèã1àðàá  ùèáäàéèëàíãè àáóí, ãüåñäå àñê1îâå èíå ëúóãüàðàá ìåõàëú áè÷1÷1óëà, êúâàò1 õàëàñà áóãåá ê1óäèÿá ìàò1óÿëúóñàí âèõüóëåâ ÷è æèâãî âóê1èí.

Êèíãî ê1î÷îíàðåâ Ëåíèí    

Öî êúîÿëú ðóçìàíàëäàñà õàäóá, ìàæãèòàëäàñà íàõú ðóññóí, æèäåðãî õàáàð ê1àëàëäà ðà÷1óíåë ðóê1àíà Õ1àæèìóðàäãè ãüàëìàãúãè. Ãüàðèçå êêîëåë êàê áàÿëúóë øóðóò1àçóë áèöóíàãî, Õ1àæèìóðàäèöà àáóíà, ÿ âàöèëà, êàê áàëåá ìåõàëú, Õèðèÿâ, Ò1àä âóãåâ ãóðîíè ðåê1åëú êêâåëàðèëàí âóê1óíèëà æèâ, àììà áàê1-áàê1àëúàí âàêêóí Ëåíèí ÷1îëèëà öåâå.

Ñàìîë¸ò ìàøèíà ãóðèù

Ò1îöåâå ñàìîë¸òàëäà ðåê1óí óí, ò1àäâóññàðàâ, ê1óäèÿâ ÷è Ìóõ1àìàäèäà ðîêúîñåç ãüèêúóí áóãî, êèíàá æîéèí ñàìîë¸òàëäà ðåê1èí áóãåáèëàí? Âàëàãü, áàéáèõüóäàñà áàãúàðóëàãî ëúèê1ãî õúâàã1àñäàíèëà ãüåá, õàäóáèí àáóíè øîô¸ðàñ ö1àêú áåðöèíãî áà÷àíèëà, íóõàëèù ëúèê1àë ðóê1àëàëèÿí, æàâàá êüóí áóãî Ìóõ1àìàäèöà, ñàìîë¸òãè  ìàøèíàãî ã1àäèí ãèðóí ãóðîíè óíàðåá æîéèëàíãè êêóí.

Ðåêëàìà

Õàñàâþðòàëúóë áàçàðàëäà êàðòîøêà áè÷óëåé éèê1àíèëà Ïàðè. Áàãüà-êúàäàð ö1åõåçå ÿ÷1àðàé öîÿëäà, ã1óðóñ ìàö1ãè ãúóðà-÷óíêóëàãî, æèíäèðãî êàðòîøêàÿëäå êâåðãè áèò1óí, áèõú-áèõúóëåá ëúèê1àá áóãèí áåëúèíäàë ãüåáèëàí áè÷1÷1èçàáèçå ãüåëú àáóí áóãî:
  — Íà êàñòðóëÿ âàðèòü, ïîõú-ïîõú ñòàíåò, — èëàí.    

Íàçèðáåã êêîëà, äîá ñîâåòèÿá çàìàíàÿëú Ãîðüêèÿëäà(Íèæíèé Íîâãîðîä ), ëúèê1 êúèìàòàëäà áóê1àðàá, Âûñøàÿ øêîëà ÎÁÕÑÑ àáóðàá áàê1àëäà ö1àëèãè ëúóã1èçàáóí âà÷1àðàâ ÷è. Ãüåâ âóê1àíà àáóðàá æîÿëäà áîæóëåâ, ò1àäàãüàá, àâàäàíàá ðàê1àëúóë, ãüèò1èíàá êúîÿëäàñà Áóãåá ã1àìàë ñóíäàãî õèñèçàáèçå ê1âå÷1åâ ÷è. Àììà ëúèê1àá ëúàé ùâàíèãè, áàê1àëäà ðåêúîí, «êêîëåá»,  «áóê1óíåá» êúàã1èäàÿëú õ1àëò1èçå áàæàðóíãóò1èÿëú,(áè÷1÷1óëåäóõú àáóíè, ðèøâàò áîñèçå-êüåçå ëúàíãóò1èÿëú) ãüåâ ÎÁÕÑÑàëúóë õ1àëò1óäà õàëàëúè÷1î. ×àíãî áàê1àë õèñóí, öèí ó÷àñòêîâûéëúóí õ1àëò1óí, öèí äåæóðíûéëúóí ò1àìóí âóê1àíà Íàçèðáåã. 1999 ñîíàëäàãè õàäóðãè êêàðàë êüâàãüà-ã1àíõúàáàçäà ãúîðëú Ö1èÿáëàê ìóõúàëú âóê1àíèãè, àâàäàíàá ã1àìàëãóí õóò1àíà ãüåâ. Öî-öîÿçóõú ã1åíåêêàíè, ãüåâ êúàðóìàâ âóãèëàíãè àáóëà, ÷óíëúàë ìàõñàðî÷àã1àç æåãè Íàçèðáåã ê1ê1àðà áå÷1÷1 âóãèëàíãè àáóëà ðàã1àíà, àììà äóí ãüåçäà, áèò1àðàá áèöàíè, áîæè÷1, ùàéãóðåëúóë, ãüåñóë ò1àõüàçóë ïîëêàÿëäà, ðèöàòàë òîìàçäà ãüîðêüîá, íåðæàâåéêà ìàõõóë áåðöèíãî ãüàáóðàá ò1åõü áóãî, æàíèñàãè ãüîäîðàá. «Ö1àëèçå» êúâàðèã1àðàá ìåõàëú ãüåá ÷1îáîãî áóê1óíàðî.

Çóðìà ã1àäèíàá òàìàí÷à

Ãüàá ëúóãüà-áàõúèí êêàíà Íàçèðáåã ìèëèöèÿëúóë äåæóðíûéëúóí Ãúèçëÿðàëäà õ1àëò1óëåá ìåõàëú. Ãüåíèðãî äàãüàá ìåõàëú ã1óìðó ãüàáóëåë ðóê1àíà ðîñóöîÿë Ã1àáäóðàçàêúãè öîãèäàâãè. Ãüàëå öî êúîÿëú õ1àëò1óäàñà âà÷1óíåâ Íàçèðáåããóí ãüàâ ê1èÿâãî  øàãüàðàëúóë êúîò1íîð äàíä ÷1âàëà. Öîöàçäå ãüèêúà – áàêúàðóí, áèõüà-òàðàá áèöóí ê1àëúàëàãî, Íàçèðáåãèöà ãüèêúóëà ãüàçäà, öåáåñåá çàìàíàÿëúóë òàìàí÷à, òóìàíê1 ã1àäèíàë ÿðãúèë àëàòàë ðè÷óëåë ã1àäàìàëãî  ëúàëàðèù, ðè÷óí ðîñèçå êúâàðèã1óí ðóãèëàí. Íàçèðáåãèöà àíòèêâàðèàò áàê1àðóëåá áóê1èí ëúàëåâ Ã1àáäóðàçàêúèå ãüåá ãóðèù ðàã1èçå áîêüóí áóê1àðàá, ãüåêúåçå æîÿëúå ã1àðàö áîð÷1èçàáèçå çàõ1ìàòàâ Íàçèðáåãèäàñàí. ßðãúèë ùèáíèãè æî áè÷1÷1óëàðåâ ÷èÿñ ã1àäèí, Ã1àáäóðàçàêúèöà, ê1âàð ãüå÷1îãî ê1àëúàëåâ êèíèãèí àáóëà, ëúàçåíè ëúàëèí öî òàìàí÷à áóãåá áàê1, àììà äå ê1âàð áóãåá æî ãóðèí ãüåá, áàñðèÿá, çóðìà ã1àäèíàá õ1àðàãè áóãåá æî áóãèëàí. Ãåá ðàã1àðàâ Íàçèðáåãèöà, âîõõèÿëú, õàðáèå ê1èãî õúàõ1àëúóë øèøàãè, öî áåæàðàá ã1àíê1îãè áîñèçå ã1àðàöãè êüóí ãüàçóë öîÿâ âèò1óëà…
  Õàäóá êêàðàá ùèáõà áóê1èíåá? Ã1àáäóðàçàêúèöà áèöàíà, æèâ êèäàÿëèãî Ìîñêâàÿëäå êêàðàá ìåõàëúãèöèí, Íàçèðáåãèöà, ãúîá òàìàí÷àÿëäå êêàðàá ãúèðàÿëú, æèíäèð  ìàõñàðîÿëäà õàäóâ ãúå÷1îãîí, ðóãüåë áèò1óëààíèëà, ìóíãî âà÷1èí÷1îíèãè ê1âàðè÷1èí, äîá òàìàí÷à áè÷óëåçóë àäðåñã1àãè ëúàçàáåéèëàí.
 
Ìàéîðàñóë ÷èí áà÷1èí

Ö1àé áóãåâ õ1àêèì÷è ã1àãàðëúèÿëúóëú âóê1àíèãè, «áàõúè — áèêüè» ãüàáóí áàæàðè÷1åâ Íàçèðáåã àíö1ãî ñîíàëú êàïèòàíàñóë ÷èíàëäà õóò1àíà. Öî ãüåâ ëúàëåñ àáóí áóãî, ìóíãî ùèâ ÷èéèí, ùàé óí íà÷àëüíèê1àñóõúåãóí, çàð ñòîëàëäàãè êüàáóí, êüâàðóí çâàíèå ò1àëàá ãüàáóëàðåáèëàí. Ìàõñàðî áè÷1÷1è÷1åâ Íàçèðáåãèöàãè äîâ ëúàëåñ ìàëúàðàëäà ðåêúîí ãüàáóí áóãî âà, äàãüàá çàìàíàÿëäàñàí, áà÷1èíå õàáàðöèí áóê1èí÷1åá, ìàéîðàñóë ÷èí áà÷1óí áóãî.

Êúàíàã1àòàá ìàøèíà

Íàçèðáåãèå áîêüóëà öåðåñåë çàìàíàáàçóë êóëüòóðàÿëúóë âà ðóê1à-ðàõúèíàëúóë êúàéè-ö1à , àëàòàë  ðàê1àðèçå. Ãüåäèíàë æàëàçäà  äàãüàá ã1àðàö õâå÷1î ãüåñóë. Öîÿá ðóêú ö1óðàë ãüåäèíàë àëàòàçóë ò1îëãî êîëëåêöèÿ, Ðîññèÿëäàñà âà÷1àðàâ, íèëúåð ÃÝÑàçóë ê1óäèÿñ ãüåñóõúà ðè÷óí ðîñóíöèí àíèëàí áèöóíà.
  Ðîñòîâàëäà ó÷óçãî áè÷óëåá áóãèëàí ðàã1óí, ò1àëàá ãüàáóí, Íàçèðáåãèå ùóí áóê1àíà öåáåñåá çàìàíàÿëúóë, áàñðèÿá ÂÌV ìàðêàÿëúóë ìàøèíà. Áàñðèÿá ãüåá, êúà÷1àëåá «ïðîöåññ» áèõüè÷1îãî áóê1èíå áîêüóí, õàäóâ, ÷1óõ1àðàá õúàõ1àá ÷îäà ðåê1àðàâ ã1àäèí ðîñóëúå âà÷1èíåëúóí, ÷à÷àíàëúå, öî óñòàðàñóõúå êêåçàáóëà ãüåñ ãüåá. ×à÷àíàñóë ðåìîíò õàëàëúàíà, ëúèê1ãî Íàçèðáåã õ1óëóí ãóðîíè, ìàøèíà êúà÷1àí  ðàã1àëäå áàõúèí÷1î…
  Ãüàíæåñåë èíîìàðêàáè ãóðîíè áåðöèí êêîëàðåâ öî «ö1îäîðàñ», Íàçèðáåãèë ÷1óõ1àðàá, áîðõàòàá êóçîâãè áóãåá, ÿñèê1îã1àäèí êúà÷1àðàá ìàøèíà áèõüèäàë àáóí áóãî, ãüàäàá íèëúåð Ñàëàþðòàëúóë àâëàõúàëäà, êóòàí íàõúàãè áàí áåêüàðèçàáèçå ã1àäèíàá æî áóãîàí ãüåáèëàí. Ãüåëúèùàëè ëúàëàðî, Íàçèðáåãèöà õåõãî ìàøèíà áè÷óí ò1àñà êêåçå ã1àìàë ãüàáóíà. Àììà  áèãüà-áèãüàãî ãóðåáõà ãüåá ìàøèíà áè÷óí àðàá. Ùèáàá ãüàò1àí êúîÿëú, àíö1ãî êèëîìåòðàÿëúå àíö1ãî ëèòð áóõ1óëåá «Âîëãàÿëúóë» ìîòîð ò1àä áóãåá ãüåá, Õàñàâþðòàëäå-íàõúå áà÷èíãè áèãüàÿá æî áóê1èíèùõà. Äèöàãî àáóíöèí áóê1àíà Íàçèðáåãèäà, àçáàð-êúîíî áåðöèí ãüàáèçå, êúâàò1èáå áàõúè÷1îãî òåçå áåãüóëàðåáèù ãüåáèëàí. Ìàøèíà àõèðàëäàãè áè÷óí àííà ãüåëäà ò1àä ãüàðóðàë õàðæàçäàñà ã1åìåð ó÷óçãî.

Òîêàëúóë âà ãàçèë ýêîíîìèÿ

Öåáåãîÿëäàñà, õ1àëò1óäàñà ýðêåíàá çàìàíàÿëú, Íàçèðáåãèå áîêüóëà êàãúòàë õ1àçå. Êàãúòàëãè ðóãî ãüåñóë, àíö1ãî ñîíàëú öåðåêêóí ðîñàðàë ã1àäèíàë, áàñðàëúèÿëú õúàòèíèð óíàðåäóõú ðèöàëúàðàë. Äîáá ÷à÷àí ðàãúóë çàìàíàÿëäà öî-öî ã1îäîðêúîÿç ðîñóëúå âà÷1èíäàëãèöèí, ðàê1àðóí ðîêúîðå ãüóäóë-ãüàëìàãúçàáèãóí, êàãúòàë õ1àëåâ âóê1óíààí ãüåâ. Ãüàëå äàãüàá öåáåã1àíãè, ìàäóãüàëèõú ðóãåë, Þñóïãè Ìóõ1àìàäã1àðèïãè àõ1óëà êúàñèÿëäå æèíäèõúåãî êàãúòàë õ1àçå. Êâà÷àðàë êúîÿë ðóê1àíà ãüåë. Íàçèðáåãèõúå ùâàðàë ãüàçäà êèñà-êèðåãî ðóêúçàáàõú ÷èðàõúàë ñâèíàðóí, îòîïëåíèå êúàí, êâà÷àí áàòàíà, ã1èö1ãî êàãúòàë õ1àëåá ðîêúîá áóê1àíà ÷èðàõú áàêóí, ðîçåòêàÿëäà ýëåêòðî÷àéíèêãè áóê1àíà ÷1âàí. Ò1àäå ðà÷1àðàçóë ðàçèëúè ãüå÷1îëúè áèõüàðàâ Íàçèðáåãèöà àáóëà, æèíäèð òîêàëúóõúãè ãàçàëúóõúãè àðàá ìîö1àëú ëúàáàçàðãî ãúóðóù àíèëà, õèíëúèçå áîêüàíè, æèíöà ã1àäèí õ1àò1àçäà ãüîðêüîá ÷àéíèê1 ëúåéèëàí…
Õàäóñåë êúîÿç, ãüàë ê1èÿëãî ê1àëáàçàðàç, öîÿëäà ê1èãî ò1àä ëúóí êúîò1íîð õàðáàëãè ðèöóí ñóðèçàâèäàë, Íàçèðáåãèöà ò1îê1àá äîäèã1àíãî ýêîíîìèÿ ãüàáè÷1î.

Äàãüàáãî ãüèìè

Ìóõ1àìàäã1àðèïèë õ1àêúàëúóëú õàðáàë               

1999 ñîíàëúóë ðàãú áàéáèõüèëåëäå öåáå, õàñàëèë çàìàíàÿëú, Õàòòàáãóí öàäïõú Áóéíàêñêàëäå ê1àíö1àðàë áîåâèêàë íàõúðóññóí Àëìàõúàëäàñàí àííà, ãúîðêü÷1àëèå óíêúî-ùóãî ÷èãè âà÷óí. Àëìàõúàëäå áîåâèêàë ê1àíö1óí ðóãèëàí ðàã1óí, Êàëèíèíàóëàëúóë ã1àäàìàë, æèäåð óìóìóçóë ðàêüàëäàñàí Àðàë ãüåë òåëàðèëàí àáóí, ÿðàãúãóí êúâàò1èðå ðàõúóíà âà ãüåëãî õúà÷àãúàçå íóõ êêâåçå ðà÷1óí ðóê1àðàë ñîëäàòàëãóí ãüåçóë ÁÌÏÿçäàãè ðåê1óí àííà. ×à÷àíàçóëãóí ã1îðõúîäà áóãåá ìèëèöèÿëúóë ïîñòàëäàñà, äåæóðñòâîãè ëúóã1óí, õ1óõüáàõúèÿëúå ðîêúîðå ðà÷1óíåë Ìóõ1àìàäã1àðèï âàãüåñóë ê1èãî ãüàëìàãú ðîñóöîÿëãè äàíä÷1âàí ãüåëãóí öàäàõú óíà… Ã1àìèðèë Êîðòîÿëäà öî áîðõàëúèÿëäà ùóëàëúè ãüàáóí, Õàòòàáèë êúîêúà ò1àñàí áàõèíåã1àí, ðàõ÷óí ãúîðêü÷1àëèäà ðóê1àðàë áîåâèêàç öåáåñåá òàíê êüâàãüèçàáóí, ò1àä ðóê1àðàë Êàëèíèíàóëàëúóë ã1îëîõúàáè öîÿâ ÷1âàíà, öî ÷àíãîÿâ ëúóêúàíà. Ãüåíèá êêàðàá ðàãúàëúóë õ1àêúàëúóëú äîá çàìàíàÿëäà ÎÐÒ êàíàëàëú «ùàìàò êúîÿëúóë ðåïîðòàæ» àáóðàá ïåðåäà÷àÿëäàñàí áèöàíà… Äîáá êüâàãüèçàáóðàá òàíêàëúóë öîãèäàá õüîëáîäà  ðåê1óí ðóê1àðàë Ìóõ1àìàäã1àðèï âà öî ÷àíãî îïîë÷åíåö êüâàãüàðàá ñíàðÿäàëúóë êúóâàòàá êàðà÷åëàëú ã1àçóëúå ðîðòèçàðóíà. Ãüåíèá êúîÿëú êêàðàá ðàãúàëúóë õ1àñèëàëäà ÷àíãî îïîë÷åíåö ìåäàëàçå âà îðäåíàçå âèõüèçàâóíà. Ãüåçäà ãúîðëú âóê1àðàâ ìèëèöèÿëúóë õ1àëò1óõúàí Ìóõ1àìàäã1àðèïèåãè ìèëèöèÿëúóë ðàõúàëúàí áàòàëüîíàëúóë êîìàíäèðàñ «Îðäåí ìóæåñòâà» êüåçå áèõüèçàáóí áóê1àíà. Àììà ãüåá «õ1àæàòàë» öîãè-öîãè ðóê1àðàá êúàã1èäàõà, ãüåëúóë áàê1àëäà Ìóõ1àìàäã1àðèïèå íèëúåðãî Õ1óêóìàòàëúóë «Õ1óðìàòèÿá ãðàìîòà» áà÷1àíà. Äàã1áà ãüàáóëåâ ÷è ãüåâ ãóðåëúóë, ãüåá ãüåäèíãî òàíà.   

Áîò1ðîäà êèðïè÷ êüàáóíà

 Áîåâèêàë ðà÷1èíåëäå õ1èíêúè áóãåá ã1îðõúîäå áàëàãüàðàá ìèëèöèÿëúóë ïîñòàëúóë âûøêàÿëäà âóê1àíà Ìóõ1àìàäã1àðèï äåæóðñòâîÿëäà. Êúàñè-êúàñè íàãàãüëúóí ìàêüèõàíè, áîò1ðîäà ëúóðàá êàñêàÿëäà ê1óò1óí, ìàêüó ò1óðèçàáèçå ãàìà÷1 áóê1àíà ãüåñ àñê1îá òàðàá. Öî ñîðäîÿëú ìàêüó áà÷1óí, ãüåñ, ðóãüóíàá êúàã1èäàÿëú, áîñóí ãàìà÷1 ùâåçàáóíà áîò1ðîäà, êàñêà áàõúóí áóê1èíàëúóë ïèêðóãè ãüàáè÷1îãî. Ìàêüèäàñà âîð÷1àíè ùèá, äàãüàâ õóò1àíà ãüåâ æèâãî ëúàâóäàñà èíå…

«Ìàìà Àçèÿ»
   
  Öîÿñóë ìàãíèòîôîíàëäàñàí ðàäàëèäàñàí àõ1óëåáãî àõ1óëåá ðàã1óí áîò1ðîëú ðåê1àðàá ãüåá êå÷1, êàêèåãè ÷óðóí, êàê áóõüèëåëäå öåáå, ìàãíèòîôîíàëúóë ãüàðàêüàëäà öàäàõúãî öàäàõúãî ðàã1óí-ðàã1è÷1îãî òàêòúðàð ãüàáóí áîð÷1óí àíà Ìóõ1àìàäã1àðèïèõúàí. Àñê1îñàí èíà âóê1àðàâ áàòàëüîíàëüóë êîìàíäèð Ìóõ1àìàäèäà ðàã1óí ðóãî ãüåë ðàã1àáè. Ìóõ1àìàäã1àðèï, êàê áàëåâèëàíãè àáóí, «Ìàìà Àçèÿ» êå÷1 àõ1óëåâ âóê1óíèëàí ãüåñ áèöàðàá õàáàðàëú, ãüàëìàãúçàáàç ìàõñàðàáè ãüàðóí, òàòó õâåçàáóí áóê1àíà Ìóõ1àìàäã1àðèïèë.

Ãüèò1èíàá ìåõ ðàê1àëäå ùâåçàáóí               

Öî êúîò1íîñàí óíàãî, öîÿçóë ê1àëò1à áóõüàðàá êâåøàá õ1àìà ã1àíàñåá ãüîé õ1àïäîëà Ìóõ1àìàäã1àðèïèäå. Ãüèò1èíàá ìåõàëú æèíöàãî ðàëúàðãúóí ãüàáè òîëàðåë ðóê1ðàáëúè ðàê1àëäåãè ùóí, ãüåëäå èø- ìàêüàë ãüàðèçå æóâàëà ãüåâ. Ãüîéäóë õ1àïäåé, òåðê1åé ö1èê1ê1àíàã1àí, ãúèðà áàëåá áóê1àíà Ìóõ1àìàäã1àðèïèë èøàðàáè ãüåëúèå  ãüàðèçå. Àõèðàëäàãè, áóõüàðàá ðàõàñãè ò1óí, ãüâå ãüåñäà õàäóá ëúóãüóíà. Ãüåá õàäóá ãúåëåëäå, àñê1îáãî áóê1àðàá öîÿçóë êàâóãè ðàãüóí, àçáàðàëúóâå ê1àíö1àðàâ Ìóõ1àìàäã1àðèï, ãüåíèá ãîõ1 ãüàáóí áóê1àðàá ã1àçäàëúå âîðòóí óíà. Õ1àò1àë ãóðîíè ðàêêóí ðóê1óí ãüå÷1î ã1àçóëúàí. Ùèáäàé êêàðàá æîÿí ðóêúàëúóë áåò1åðãüàí÷1óæó êúâàò1èå ÿêêèäàë, êèí-êèíãè ò1àäåãè âàõúóí, íå÷àðàâ Ìóõ1àìàäã1àðèïèöà, ùèá àáèëåá ëúà÷1îãî, êêàðàá æî áóãåá õ1àëàëäà áèöóí áóãî ãüåëúèå.   

                Äèð íîñêèÿë êèð?
 
Ðàäàë âàõúóí õ1àëò1îäå ã1åäåã1àðàâ Ìóõ1ìàäã1àðèïèöà íîñêèÿë ðóê1àíà õ1àò1àçäà ðåò1óëåë (äåæóðñòâîÿëäå èíàãî, õ1àò1àë êâà÷àí ãóðò1èçå ê1è-ê1è ÿëúóíè ëúàá-ëúàá íîñêèÿë ðåò1èçå êêîëààí õ1àò1àçäà). Öî õ1àò1èäàãè ðåò1óí, ê1èàáèëåëäà ðåò1èçå, êèðå êêàðàëàëè, íîñêèÿë ðàòóëåë ðóê1èí÷1î. Ðîêúîð ðóãåçäå æèíäèð íîñêèÿë ðàëàãüåéèëàíãè àáóí, êèâãî õúèðùàäóëåâ âóê1àíà ãüåâ. Ã1åäåã1èÿëú, ñóíäóë óðãúàëèäà âóê1àðàâàëè ëúàëàðî Ìóõ1àìàäã1àðèï, öî çàìàíàÿëäàñàí ãóðîíè ëúà÷1î ãüåñäà  æèíöà êèíàëãî íîñêèÿë öîãî õ1àò1èäà ðåò1óí ðóê1èí.

               
                Ñàëèõ1 Ñàëèõ1îâ

ÏÀÙÌÀÍÀÁ ÃÜÈÌÈßËÄÀËÚÓÍ

                Ê1àëäèðå êêå÷1åë ö1óðàë õèíê1àë

Äóí ãüèò1èíàá ìåõàëäàñàíãî ðàã1óíààí, äèð ýáåë-èíñîë êêàðàá öî ëúóãüà-áàõúèííàëúóë áèöóíåá ðîñóöîÿç. Ãüåá áóê1àíà ðàãúóëàáãîí ðàãúäà õàäóñåë, õàëêúàëäà ðàêúè áèõüàðàë ñîíàë íàõúàãè òóí ðóê1àíèãè, æåãè áèò1à-áèøóí êâàíèäà õàäóð ã1àäàìàë õàäóð ãúå÷1åá çàìàí. Íèæåð ìàäóãüàëèõú ðóê1àíà ö1àêú ëúèê1àë, öîöàçå êóìåê ãüàáèçå õ1àäóðàë ã1àäàìàë. Ëúèê1àá áåðáàëàãüè áóê1àíà öîöàçäåõóí. Õàñãî ê1î÷îíàðî Õàëàòàñóë ýáåë, ê1óäèÿé ÷1óæó, Ã1àëèùàéèõèë ÿñ, Ïàò1èìàò. Íàðÿä êüóí, ýáåë-ýìåí êîëõîçàëúóë õóðèðå õ1àëò1îäå èíäàë, íèæ ëúèìàëàçóõú, ðóêú-áàê1àëúóõú áåðáàëàãüè ãüàáóëààí ãüåëú. Äèð ýáåë Õ1àëèìàòèëãè Ïàò1èìàòèëãè ( Ìóíàãüàë ÷óðàãè ãüåçóë), öîöàçå êóìåê ãüàáè ãóðåáãè, áèöóíåá, öîöàçå ÷ó÷óëåá õàáàðàëúåãè àñê1îðå ùóí ãàðà-÷1âàëèÿëäà ðóê1óíààí ãüåë…
    Ò1îëãî ã1àäàìàë êîëõîçàçäå ëúóãüèíàðóí, æèíäèðãî ðîêúîá áîö1è áóãåâ ÷è êúàíàã1àòãè âóê1èí÷1î ðîñóëú õóò1óí. Äèð ê1óäèÿé ýáåë, Ò1àãüèðàòèöà êüóðàá ã1à÷1àðàá áå÷å ê1óäèÿá ã1óí, êúèíëúóí, ãüåëú äàãüà-ìàêúàá áóê1àíèãè ðàõü áàõúóëåá áóê1óí áóãî. Ýáåë éèê1àíà, êèã1àí çàõ1ìàòàá çàìàí áóê1àíèãè ãüèò1è-áèêúèíàá áóãîíèãè ñàäàêúà êàìèçå òîëàðåé ã1àäàí. Ãüåäèíëúèäàë, ãüåá ðàõüãè ñóíäåãî ò1îê1ëúóëåá æî áóê1èí÷1î. Êèíãè öî-ê1èãî íèñäàë ã1åðåêú áàê1àðóí, öî êúîÿëú, êîëõîçàëúóë õóðèñà ùóí, ñâàêàí, ðàêúóí ðóê1óí, ýáåëàëú ö1îðîñàðîëúóë ã1àò1àë ö1óðàë íèñäàë õèíê1àë ãüàðóëà. Ðåëúóí ðàõúàðàëãî, ãüåë ö1îðîçå êúâàò1èð ðàãüäà ëúîëà ãüåëú. Äàãüàá çàìàíàÿëäàñàí, ö1îðîí ðàòèëèí ãüåë õèíê1àëàí ðàê1àëäå êêóí, êúâàò1èå ÿêêàðàé ýáåëàëäà, àõèðèñåá õèíê1 ê1àëäèáãîí, ìóíàãüàë ÷óðàÿâ Áàòèëìèðçàë  ãüâå ëúóòóëåá áèõüóëà… Ãüåëäå áóê1àðàá Äæóëüáàðñ àáóëåá ö1àðãè ê1î÷îíàðî æåãè. 

                Ö1óë áîñèçå áåãüóëà.

   Äèð ýìåí Ã1àëè êêîëààí êîëõîçàëúóë õóðóõúàíãè, áîö1óõúàãî, ãüîêî÷èãè, êèíàáãî ãüàáèçå êêîëàí, äîë ðàãúóë âà ðàãúäà õàäóñåë çàõ1ìàòàë ñîíàç. Öî êúîÿëú íàðÿäãè êüóí, Àëüáóðèë Îòàðàëäå ãüîëî áåêüèçå óí âóãî ãüàâ, îöàçóë ãüàêèäà áàã1àðãüàëèë êúàíäàëúîãè ëúóí. Êúàäå íàõúåÿëäå ãüîëî õüàçå áóê1àðàá õóðãè ëúóãüóí, äàãüà-ìàêúàá æî íàõúå õóò1óí áóãî ãüàëèë. Êèäàëíèãè ÷èÿð ã1åò1àëäå õèÿë ãüàáè÷1åâ èíñîë, ðîêúîá êâàíèå ãüå÷1åá ñóðñàòãè ðàê1àëäå ùóí, ïèêðó áà÷1óí áóãî áîò1ðîëúå, ãüåá õóò1àðàá ãüîëî ëúèìàëàçå êâàíèå ðîêúîáå áîñèçå áåãüèëàäàÿí. Èíñóöà áèöóíààí, ãüåäèí ðàê1àëäå êêàðàáãî, öî ðîêüîêúàá ãúàðà-ãúàíö1è áàíèëà æèíäèð ÷îðõîäà. Âàëàãüèí èëáèñàëú êúîñèíàâóëà âóê1àíà ãóðè  æèâèëàí, ïèêðîãè ãüàáóí, õåõãî, íàõúå õóò1àðàá ãüîëîãè, ëúåëúåðëúàíèí êêàðàë áàê1àçäå õüàí ëúóãüèíàáóí, ðîêúîâå èíå, îöàë ãüàêèäàãè ðàí, õ1àäóðëúóëåâ âóê1óí âóãî. Ãüàäèíèñà áàëàãüàðàâ èíñóäà, ò1àäåõóí áóãåá ðîõüîñà êúâàò1èâå ëúóãüóí, ÷îäàãè ðåê1óí ò1àäå âà÷1óíåâ, Èäèðèñèëàí ö1àð áóê1àðàâ, ö1è òàðàâ êîëõîçàëúóë ïðåäñåäàòåëü âèõüóëà. Àñê1îâå ùâàðàâ ãüåâ, ÷îäàñà ãúîðêüåãè ðåøò1óí, ãüàñäå ùèáãî àáè÷1îãîí, ãüàêèäå ðåõóí ðóãåë õóëæàëãîí, êúàíäàëúî ÷1èíõúèçå ëúóãüóí âóãî, áàëúãî ðîêúîáå ãüîëî ò1îê1ëúèçàáóí áóãèùàëè( äîá çàìàíàÿëú êîäîð êîëõîçàëúóë õóðèñà äàãüà-ìàêúàë êîäîð êàðòîøêàáè ðàòóíèëàí öî ÷àíãîÿë æàíèð ò1àìóí ðóãî. Äîá çàìàíàÿëú ö1àêú ñîã1àá Ñòàëèíèë çàêîí áóê1óí áóãî, çàêîí î òð¸õ êîëîñÿõèëàíãè àáóí). Ãüåâ Èäèðèñãè, ãüîêîãóí ýìåí, ãîäåê1àí êúîò1óí, ò1àñàí âàõèíäàë, öîÿñ, Ã1àëèöàãè æèíäåãî ãüîëî ò1îê1ëúèçàáèëåá áàòèëèëàí àáóðàá æî óéèëàíãè êêóí, öîãè áàò1èÿá íóõàñàíãè óí, äîá ðîõüîâ âàõ÷óí ÷1óí âóê1óí âóãî ãüàâ ýìåí ãüîëî õüàí ëúóãüèçåã1àí, ãüåñäà õàäóá õàëãè êêóí…Ùèáãî æî ãüàêèäàãè áàòè÷1îãîí Èäèðèñ,÷îäåãè âàõóí èíå ëúóãüóí âóãî. Æèâãî èëáèñàëäà êúîñèíàâèçå ê1óíãóðò1èÿëäà âîõõèÿëú, ùèá àáèëåá ëúà÷1îãîí, èíñóöà, íàõúå èíåâ âóãåâ Èäèðèñèäå àõ1óí áóãî, ãüàíèñà ãüàá ö1óë áîñèçå áåãüèëàäàÿí (õúàðõúèå áóññóí, áàçå áàê1 ëúàëàðîãîí, áîñèçå èõòèÿð êúâàðèã1óíàðåá áóê1àðàá ö1óë).Ãüåñãè, íàõúöèí âóñèí÷1îãîí, áåò1åð ãüàíê1èçàáóí áóãî, áåãüèëèëàíãè àáóí…

Àéñóë õ1àêúàëúóëú õàðáàë

Ìóíàãüàë ÷óðàÿé Àéñó éèê1àíà áåã1åðàá ðàã1èÿëúóë ö1îäîðàé ÷1óæóã1àäàí. Ê1àëúàçå êêàðàëúóá àáóðàá ìóõ1êàíàá ðàã1óöà ê1àëúàëåë ÷àã1è ðóê1àëèäà ÷1åçàðóëààí ãüåëú. Áèöóíåá æîÿëúóëú ãüåëúóë ã1óæèëàë ðàã1àáàç êåïàá àñàðãè ãüàáóëààí  ã1åíåêêàðàçå. Ã1åìåðàë ñîíàç, ñîâåòèÿá çàìàíàÿëäà, æèíäèðãî ìóíàãüàë ÷óðàÿâ ðîñãóí öàäàõú ðîñäàë ê1óäèÿá òóêåí ëåáàëãî âà áàæàðèÿëäà õ1àëò1èçàáóí áà÷àíà ãüåç.

Ãüåâ äèð ïîäñîáíèê âóãî

Öî êúîÿëú ðîñäàë ìàñëèã1àò÷è ö1åõîí, ãüîáîëëúóõú ðà÷1óí ðóê1àíà êúâàò1èñà öî ã1àäàìàë. Ãüåâ æèäåöà ö1åõîëåâ ÷èÿñóë ÿö éèãèí  ãüàäàá òóêàäàéèëàí öîÿñãè áèöóí, ãüåíèðå æàíèðå ëúóãüóíà ãüàë. ×1óõ1àðàë ãüàëáàëãóí ãàðà-÷1âàëóëàãî, ïîäñîáêàÿëúóñàí, êîäîá ÿùèêãóí, õ1àëò1óëàãî ðåò1óëåá áàñðèÿá õàëã1àò ò1àäãóí âà÷1óíåâ ÷è âèõüèäàë, ãüàëáàç Àéñóäà ãüèêúóëà, ãüàäàâ ÷è ùèâèëàí. Áèöóíåá õàðáèëú ìàõñàðî-óÿá áàò1à ãüàáóëàðåé ãüåëú, çàâìàãëúóí âóãåâ æèíäèïð ðîñàñóë ãüåç ãüèêúèäàë, àáóí áóãî, ãüåâ âóãîõà äèð ãüàíèâ õ1àëò1óëåâ ïîäñîáíèêèëàí…

Óíòàðàá ìåõàëú

Öî çàìàíàÿëú, áóñàäå êêóí, çàõ1ìàòãî óíòóí éèê1àíà  Àéñó. Õàñàâþðòàëäàñà óíòàðàëäå ùâåçå  ê1óäèÿé ãüàëúóë ÿñ ÿ÷1àðàá ìåõàëú, Àéñóöà àáóëà, ëúèê1èí ìóí ùâàðàé, ãüàáåõâàé ãüàäàâ ÷èÿñå êâåí(öîãèäàá ðîêúîâ âóãåâ ðîñàñäå êâåðãè áèò1óí), äèäà ÿõúèíå ê1îëà ãüå÷1èí…, ê1èêúîãî ñîí áàðàëäàñà ã1àêàãè ðîñãè õüèõüóí õ1àæàòàë æàë ãóðîàí ðîêúîð, ïàéäà ùèáõà, âîêüóëåâ ÷è ã1àãè ãüåâ âóê1èí÷1åâàíè äîâåã1àí òåëààí æèâãîéèëàí. 

Áàêóÿëäå éè÷÷àé…

Áè÷à-õèñèÿëúóëú ìàõùåë áóê1èíàëú, Àéñóãè ðîñãè, öîõ1î ðàéïîÿëäàñà áà÷1óíåá êúàÿëúóë ã1åé ãüàáóí ÷1îëàðîàí. Ãüåë óíààí, ãðóçîâèêãè ò1àëàá ãüàáóí, ðèê1ê1à-ðèê1ê1àäåã1àí êúàÿëäà õàäóð. Àéñóéèí àáóíè Áàêóÿëäåãèöèí ùîëààí…
  Àéñóë ðîñ âóê1àíà õ1åðåíàâ, ùèâãî ÷èÿñå æèíäàñàí çàðàë êêå÷1åâ, àììà ê1àëúàçå êêàíè, ã1åìåð õàáàð ãüåñóëãóí áèöóí õàäóá ãóðîíè, æàâàáàëúå êàëàì æèíöà ãüàáóëàðåâ ÷è.
  Ãüàëå öî êúîÿëú Áàêóÿëäå êúàé áîñèçå èíå ðàê1àëäå êêîëà Àéñóäå. Ðîñàñäå ãüèêúóí ãüàðóëà ãüåëú, æèé Áàêóÿëäå èíå áåãüèëèùèëàí, àììà æàâàá ùâå÷1îãóí, ÷àíãî íóõàëú ãüåëú òàêðàð ãüàáóëà ãüåá ãüàðè…Àõèðãè ðîñàñäàñà «ó» ÿ «ãóðî»ÿí æàâàá ùâåÿëäàñà õüóë êúîò1àðàé ãüåëú, äóöà ðàã1è àáóí áàõúèíåëäå, äóí Áàêóÿëäåãè ùóí, êúàéãóí íàõúéóññóíèëàí, àáóí áóãî…

Î÷åðåäü êêâåçå âà÷1à

Àéñóë ìàäóãüàëèõú éèê1àíà, ãüåéãóí Áàêóÿëäå êúàÿëäà õàäóé öàäàõú ÿõúóíåé ãüàëìàãú. Öî êúîÿëú, ãüåíèðå èíå ê1èÿçóëãî êúîò1è êêóí áóê1àãî, ãüåé ÿ÷1óíà Àéñóäå àñê1îå âà ðàõ1àò õóí àáóëà, ðîñàñóë ê1óäèÿâ âàö Ã1óìàð âóãèëà æèäåëúóâå  âà÷1óí. Ðîñ ðàçèëúàíèãè,  Áàêóÿëäå èíà éèê1èí ëúàíè, Ã1óìàðèöà æèé ãüåíèå éè÷÷àëàðèëàí… ×1àÿ öîÿí ãüåëäåãè àáóí, àñê1îâãî âóê1àðàâ öî ãüèò1èíàâ âàñ âèò1óëà Àéñóöà Ã1óìàðèäà õàäóâ, æàêúà õúàõ1àá «ýìàëü»-êðàñêà áóãèí áà÷1èíå òóêàäå, äóåãî î÷åðåäü êêâåçå âà÷1àéèëàí ðóãüåëãóí(ãüåëäå ùâåçåã1àí Ã1óìàðèöà ò1àä êúàí áóê1óí áóãî, äîá ìåõàëú äåôèöèòëúóí áóê1àðàá, ãüåá õúàõ1àá êðàñêà òóêàäå áà÷1èíäàë æèíäà ëúàçàáåéèëàí.)…
  Áàêúàíèë ã1óæàëäà, òóêàäà öåâå ýõåòóí ÷1óí ÷1àëã1àðàâ Ã1óìàðèöà, Àéñóë ðîñàñäà ãüèêúóí áóãî, áàêúàíèò1àãèéèù òóêàäå êúàé áà÷1óíåáèëàí. Ùèá êèí ö1åõîí, æàëãî Áàêóÿëäà óí ðîð÷1èçå Àéñóöà Ã1óìàðèå ãüàáóðàá õ1èëàÿá ìàõñàðî áè÷1÷1óí, ãüèìóí âóãî Àéñóë ðîñ…

                Äóå áîêüàðàëúóâå âà÷÷èëà
 Ãüèò1èíàá ìåõàëú, äóíãîí öàäàõú ö1àëóëåâ âóê1àðàâ Ìóðàäèå ýáåë-èíñóöà áóê1àíà ìîòîð ò1àä áóãåá õ1àò1èë ìàøèíà áîñóí.Ãüåá áóê1àíà, äîá ìåõàëú. êóòàêàëäà ëúèìàëàçå êúèìàòàá æî, öîãèäàë ëúèìàëàçå ùîëàðåá. Öîãî ãüåá õ1àò1èìàøèíàäóë êâåøàá æî áóê1àíà, êâåøàá ãüåëúóë, ðîñóãî ò1àä áîñèçàáóëåá, õúóé.Ðèê1ê1àäàñàí ðàã1óíààí ãüåëúóë ìîòîðàëúóë ãüàðàêü. Äîá çàìàíàÿëú ðîñóëú âóê1àíà, ðîñäàå êèðè ê1óäèÿë èøàë æèíöà ã1åìåð ãüàðóðàâ, ê1óäèÿâ ÷è, ìóíàãüàë ÷óðàãèéèí ãüåñóë, êóòàêëäà ëúèê1àâ ÷è âóê1àíà. Öî êúîÿëú, ã1åìåð ãèðäàðèçàáóëåá, äîá ìîòîðàëúóëàá õ1àò1èëìàøèíàäóë ãüàðàêü ÷1àëã1óí, ãüåâ ê1óäèÿñ Ìóðàäèäå àáóí áóãî, ÿ äèð âàñ, äèöà ìóí  áîêüàðàëúóâå ìóãúàëäà âà÷÷óí ùâåçàâèëààí, äóöà ãüåá õ1àò1èìàøèíà êúâàò1èáå áàõúè÷1îãîí ðîêúîá òîëåáàíèéèëàí.

                « Äóí ìàã1àðóëàâ âóãî»
Ìóíàãüàë ÷óðàÿâ, íèëúåð ê1óäèÿâ ã1àëèì÷è Õ1àæèã1àëè âóê1óí âóãî ìàã1àðóë÷è ê1îäî ãüàâóëåâ, ò1îëãî ìàã1àðóëëúè õèðèÿâ ÷è. Ìàã1àðóëàâ ñòóäåíòàñå ýêçàìåíàëúóõú áèùóí íàõúåã1àíàá ãüåñ ëúîëåá êúèìàò áóê1óí áóãî, ëúàáèë. Öî íóõàëú, ëåçãèÿâ ñòóäåíòàñ, ýêçàìåí êüåçå ê1âå÷1îãîí, Õ1àæèã1àëèäå àáóí áóãî æèâ ìàã1àðóëàâ âóãèëàí. Ãüåâ ùèâàëè ëúàëåâ Õ1àæèã1àëèöà àáóí áóãî, ìóí ìàã1àðóëàâ ãüå÷1îíèãè, ìàã1àðóëàâ âóãèëàí àáèÿëúóõú æèíöà äóå ýêçàìåíàëúóõú ëúàáèë ëúåëèëàí.

                Âåðõîâíûé Ñîâåò
Äîá  áóê1àíà Ñîâåòèÿá çàìàíàÿëúóë êúèìàòàë ðàã1àáè ìîäàÿëäå ðà÷1óí, ãüåë áàò1è-áàò1èÿë æàëàçäà ö1àð ÷1âàëåá çàìàí. Ãüåäèíàë ðàã1àáàçäà ãúîðëú ðóê1àíà Âåðõîâíûé Ñîâåò àáóðàë ðàã1àáèãè. Öî ðîñäàë ñîáðàíèÿëäà àáóí áóãî, Âåðõîâíûé Ñîâåò àáóðàá ö1àð, íîæåå õèðèÿá ñóíäà ÿëúóíè ëúèäà áóãîíèãè ëúåçå áåãüóëèëàí. Öî õåðàâ ê1óäèÿâ ÷èÿñ æèíäèðãî õ1àìèäå ëúóí áóãî ãüåá ö1àð. Õ1àìèäå Âåðõîâíûé Ñîâåò àáóðàá õèðèÿá ö1àð ëúåçå áåãüèëèùèí ã1àéèá ãüàáèäàë, õåðàñ àáóí áóãî, ãüåá õ1àìà áóãèí æèíäå õåð áà÷÷èçåãè, ö1óë áà÷÷èçåãè, ùèá õ1àëò1è ãüàáèçå êêàíèãè êóìåêàëúå áóãåá, æèíäèð õèðèÿá õ1àéâàíèëàí.

                Ñóëåéìàíèõúà ÷èíêâà ùàé áàõúàðàá?
Íàçèðîâ Àñèðîäèíèöà áèöàðàá õàðáèäå áàéáèõüèëåëäå, öåáåðàã1óå, áèöèíèí, Àëìàõú ðîñó, ãüåíèá áóãåá ñâåðóõúëúè áóãî áàðàêàò ò1îê1àá áàê1. Ãüàíæå ðîõüàçäå ðóññóí ðóê1àíèãè, îòàðàçäà öåáå çàìàíàÿëú, ã1óìðó ãüàáóëà ðóê1àðàë ã1àäàìàç ÷1àðàë ïèõúèë ãúóò1áè ãüåíèð ã1åìåð ðóãî. ×èíêâà-ö1óëàêüî, Ìîö1è-ãåíè, Ìàã1àðóë ãåíè, Àðìóò-ãåíè (Àëìàõú-ãåíèéèëàí êúâàò1èáåõóí ö1àð êüóðàá). Ã1èíò1è, æóëàí, õ1àíö, ò1îïè, ã1èñèìîõú âà öîãèäàë ãüåäèíàë ã1àëõóë ïèõúàçóëíè íèëúåöà áèöèíàðî…
  — ×àíàáèëåá ñîí áóê1àðàáàëè ðàê1àëäà ãüå÷1î, ãüåá áóê1àíà ÷èíêâà áàê1àðèçå ùâàðàá çàìàí. Äèð ðîñóöîÿâ Ñóëåéìàí óí âóê1óí âóãî ÷èíêâà áàê1àðèçå Àõúòàø ëúàð áàõóí äîâåõóí ã1àëõóëú áàê1àëú áè÷÷àí òàðàá öî ö1óëàêüîäóë àõèêüå. Ãüåíèá áàê1àðàðàá ÷èíêâàäóë ö1óðàá óíêúãî êúàíäàëúî, Äîðìèêüà ýõåäå ìàã1àðóõúå óíåá, ö1óëàë ö1óðàá ìàøèíàÿëäà ò1àäãè ëúóí âà÷1èíà âóê1óíà. Õàë êêóí âóê1àðàá êúàã1èäà, ó÷àñòêîâûé ãüàçäå äàíäå âàõúóí, íóõ êúàí ÷1îëà âà äîêóìåíòàë øîô¸ðàñäàñà ò1àëàá ãüàðóí, ãüåë ðàõúóëà… Æèíäèöàãî õ1àëò1è ãüàáóëåá áóê1èí áèõüèçàáèçå áîêüàðàâ ó÷àñòêîâûÿñ, Ñóëàéìàíèë êúàíäàëúàáè, ãúîðêüå ðåøò1èíàðóí, ñåëüñîâåòàëúóë ñêëàäàëäå ùâåçàðóí ãóðîíè øîô¸ðàñóõúå äîêóìåíòàë êüîëàðî. Ïðîòîêîëãè ãüàáóí, õàäóñàí Ñóëåéìàí ñóäàëäå êêîëà, ñóäàëúèí àáóíè ùèáãî ãüàáè÷1îãîí òîëà, òàêúñèðàá èø ãüåëäà ãúîðëú áàòè÷1îëúèÿëäà áà텠
  Êúîêúãî áóãîíèãè Ñóëåéìàíèëãè áèöèíå êêîëà öî äàãüàá æî,ãüåâ êêîëà êå÷1 áàõúèçå ùèá, ãüåá àõ1èçåãè ãüóíàð áóãåâ ÷è. Êúîÿëúãî ãüàáóðàá õ1àëò1è ã1àäàäà êêàðàâ ãüàâ ïàùìàíãî ã1îäîâå êúóëóí  âèõüàðàë ã1îëîõúàáàç àáóëà, ùàéèëà äóöà ó÷àñòêîâûÿñäå êå÷1 áàõúóëàðåáèëàí. Êúîÿëú áèõüàðàá ã1àêúóáà  ã1àäàäà õóí, ðàê1 êúâàðèä áóê1àãî êå÷1 áàõúóí æèíäà áàæàðóëàðèëàí æàâàá êüîëà Ñóëàéìàíèöà…
     Ãüåäèí Ñóëåéìàíãîí ã1îëîõúàáè ðóãåëúóðãè òóí âåõåõóí ðåøò1óíà âóê1àðàâ, íèëúåå õàáàð áèöàðàâ, òîõòóð Àñèðîäèíèäà äàíäå ÷1âàëà ýõåäåõóí óíåâ äîâ ó÷àñòêîâûé. Ùàé äóöà Ñóëåéìàíèë ÷èíêâà áàõúàðàá, ãüàíæå ãüåñ äóäå áàõúàðàá êå÷1 ëúàëåáàíè äóäàéèëàí ê1àëúàëà Àñèðîäèí ãüåñäå. Ó÷àñòêîâûÿñ ùèá êå÷1èëàí ãüèêúèäàë, Àñèðîäèíèöà ãüåá áàê1àëúãî Ñóëåéìàíèöàéèëàí êêåçå, áàõúóí ðèê1ê1óíà ãüàë ðàã1àáè:

                Äóð òàïàí÷àÿëúóë ÷àõúìà áåêàÿâ
                Ö1óëàë ìàøèíàëäà äóí âà÷1óíåëúóâ
                ×àí êúàíèù âóê1àðàâ êúâàò1èâ âàõúèíå

                Ñêëàäàëúóë äóð ê1óëàë ùóùàÿâ Àçðàì
                ×èíêâàäóë äèð õúàïàë ïðèõîä ãüàðèçå
                Âîðòóí âà÷1óí ÷1àíèí òåòðàäü êúàëàìãóí
               
                Ãüàíæå ñêëàäàëúóë íóêáèãóí ã1óíê1ê1àç
                Êèíàëãî äàíäåëúóí, õ1óêìó ãüàáóíà
                Ðîñäàë ó÷àñòêîâûé, ÷èí ö1èê1ê1èíàáóí
                Öî ö1âàÿëú ýõåäå âàõèíàâèçå.

                Ñóëåéìàí äóåãè áàðêàëà ãüóäóë
                Íèæåð óðãúåë ãüàáóí, ÷àáõúàä âàõúàðàâ
                Íàãàãü äåëî ãüàáóí ñóäàëäå êêàíè
                Íèæãè õ1àäóð ðóãåë õ1àëàé ðà÷1èíå
         
      Õàäóá ðàã1óå áèöàíè, áàðêàëà êî÷1îëú çàãüèð ãüàáóíèãè, ã1óíê1ê1àçåãóí íóêáóçå áàëúàðãúèíå õàëàò õóò1è÷1î ãüåá ÷èíêâà-ö1óëàêüî, Ñóëåéìàíèöà íàõúå áîñàíà ãüåá. Ó÷àñòêîâûÿñåãè ö1âà áà÷1èíå çàìàí õàëàò áàõúè÷1î. 

                Ã1óðäàë õ1èí÷1

Õàñàâþðò áàçàðàëäà öî áàçàðãàí éèê1óíà âåäðî ö1óí, ëúåëúàëúóë ãüàáóðàá, óðáà öåáåãè ëúóí, ãüåá áè÷óëåé. Éîñàðóõúàíàëúå áàíêàÿëúóáå ãüåá óðáà ò1îëàãî, ãüåëäà ãúîðëú, ùèáàëè áàò1à áàõúèçå ëúàëàðåäóõú, õâàðàá ã1óíê1ê1 áàòóëà. Ãüåá ùèáæîéèëàí ãüèêúèäàë, áàçàðãàíàëú, ã1àäàòèÿá æî ã1àäèí, ùèáãî õ1àë õèñèçàáè÷1îãí, ã1óðäàë õ1èí÷1áóãèëàí àáóëà. 

                Ñòàëèíãðàäàëäàñà Ãåðìàíèÿëäå ùâåçåã1àí…

Ê1óäèÿá Âàò1àíèÿá Ðàãúóëú çàõ1ìàòàá êúî áèõüàðàâ, ê1óäèÿâ õåðàâ÷è àâòîáóñàëäå âàõóíà. Ãüåíèá ã1îäîâ ÷1åçå áàê1 áóê1èí÷1îãîí, ã1îäîð ÷1àðàë öî-öîÿë, öîãèäàë ðàõúèíàðîäàÿí çàíò1àðàíà ò1àäå ðàõúèíå. Àõèðãè öî ã1îëîõúàíàé ÿñàëú, ò1àäå ÿõúóí, ã1îäîâ ÷1àÿí àáèäàë, õåðàñ, èíêàðãè ãüàáóí, àáóí áóãî, ãüåíèâ ã1îäîâíè êèí ãóðèí æèâ ÷1îëåâ, Ñòàëèíãðàäàëäàñà âàõúàðàâ Ãåðìàíèÿëäå ùâåçåã1àí âèëúóí àðàâ ÷è âóãèí æèâèëàí.         

            Øàðèêàëúóë îáðàòíûÿá ðàõú
Ìàøèíàãè õóí, ãüåëúèå ùèá êêàðàáàëè ëúàçå ìîòîðàëäå áàëàãüóëåë ðóê1àíà øîô¸ðãóí ò1àä öî ê1èãîÿë. Êèã1àí óðãúóí áàëàãüàíèãè, ìîòîðàëúå êêàðàá æî ëúàëåá áóê1èí÷1î Êëàïàíàëäå ýðãà ùóí, ãüåëäà êâàëêâàëàãî, ò1àäå áàëàãüóí âóê1àðàâ Ìóõòàðèöà, ãúâàðèäàá ã1àêúëî êüîëåá áóãåâ ÷èÿñ êèíèãè, àáóíà, ãüåá êëàïàíàëúóë øàðèê íàõúå áàõúóí îáðàòíèÿá ðàõúàëëúå ñâåðèçàáóí ëúåçå êêîëèëàí.

                Õ1àñàíãè ãüîáîëãè
Êúèìàòàá õúóëóõúàëäà âóê1óí, Õ1àñàíèë ëúàëåë ÷àã1è  ã1åìåð ðóê1àíà. Ðèãü-ðèãüàëäà êúâàò1èñà ðà÷1óíåë ãüàëáàëãè êàìóëàðîàí ãüåñóë ðîêúîñà. Ãüåäèí öî êúîÿëú, ãüîáîë ò1àäåãè ùóí, Õ1àñàí ãüåâãóí öàäàõú êâàíàëåë ðóê1àíà. Êâàíàíãè ëúóãüóí, ãàðà- ÷1âàëóëàãî, ãüåçäà  ÷àé öåáå ëúóí áà÷1àíà. Áèöóíà-òîëà õàáàðãóí,÷àéèëúå ÷àêàð áàí áàãúàðóëåâ Õ1àñàíèäà õàëëúàíà, ãüîáîëàñ ñòàêàíàëúóáå, ãüåá áàêüóëúå áàõóí-áàõèí÷1îãîí,  áàëåá ÷àêàðàëäà. Ãüåá òàìàøàëúóí áèõüàðàâ Õ1àñàí ãüîáîëàñóõú áàëàãüóí õóò1àíà. Ãüîáîëãè, ãüàâ ùàé æèíäèõú áàëàãúàðàâàëè áè÷1óí, íå÷îí, ñàíàã1àëúè ãüå÷1îãîí õóò1àíà. Õ1àëàë áóãî âàö äóå ãüåá, äóðãî ðîêúîáãè ãüåäèí ÷àéèëúå ÷àêàð äóöà áàëåá áàòàíèéèëàí àáóí áóãî Õ1àñàíèöà ãüåñäà.

                Õ1àñàíãè Ìóò1àëèáãè

Õ1àñàíèë áèöàíè, ãüåâ êêîëà óçäàíàá ëàãà- ÷åðõàëúóë, ðèãüàëäå çàìàí áàõóíà áóãåâ ÷è. Àììà Ìóò1àëèáèí   àáóíè, ãüåâ âóãî êüàðàëúèÿëúóë ãüàí ò1àä áà÷÷àðàâ, âèööàò êàðàâ, ðèãüàëúå Õ1àñàíèäàñà ã1åìåðãî ãüèò1èíàâ ÷è .   Öî êúîÿëú, õàáàð-ê1àëàëäà ðóãåë Õ1àñàíèëãè Ìóò1àëèáèëãè, ñóíäàñàí áèöåí êêóíàëè, ãüåçóë õàáàð  ìîõìîõèäå áàõàíà. Ö îÿñ æèíäà ãüàäèã1àí ê1óäèÿá êâàíàçå ê1îëèí ãüåá, æèíäà äóäàñàãè ã1åìåð ê1îëèí àáóí öîãèäàâ, ãüåäèí ê1èÿñóëãî õàáàð êêàíà,  Àõèðãè êúîò1è ãüàáóëà, ãüîðêüîá æîãè áàí, ìîõìîõ êâàíàçå. Ãüàðóí õèíê1àëãîí, ùóãî êèëîãðàìì áóãåá ìîõìîõãè  áåëúóí, öåáå ëúîëà âà ãüåá ê1èå áèêüóí, êâàíàçå æîðàëà ãüàë  Êúå÷àðàçå áóê1èíå Õ1àñàíèöà ëúèíãè áà÷1èíàáóëà ñòîëàëäå. Âèööàòàâ  Ìóò1àëèá õåõãî êúå÷àíà, ã1åìåð ëúèí ãüåêúåçå êêàíà ãüåñ, ìîõìîõ ëúóãüèíàáèçå õ1àðàêàò áàõúóëàãî. Àììà Õ1àñàíèöà, æèíöàãî ëúèí áà÷1èíàáóíèãè, ãüåá ê1àëäèáåöèí áîñè÷1î. Àõèðàëäà ìîõìîõ êâàíàí ëúóãüèíäàë, ãüàã1î áà÷1èíàáóí, ãüåá ò1àäå ãüåêúàíà. Ãüåíèâ êâåø ëúóãüàðàâ Ìó1àëèá ìåòåðèñåá êúîÿëú áîëüíèöàÿëäå êêàíà. Öî ÷àíãî êúî áîëüíèöàÿëäà áàõúóí õàäóâ ãóðîíè ãüåíèñà âè÷÷àëàðî Õàäóñàí ãîäåê1àíèð äàíä  ÷1âàí ðóãî Õ1àñàíãè Ìóò1àëèáãè. Õàáàð-ê1àëàëäà ãüàë ðóê1àãî, Ìóò1àëèáèöà àáóëà Õ1àñàíèäå óíòóí âóê1àðàâ æèíäå ùâåçåã1àãè ùàé ìóí âà÷1èí÷1åâèëàí   Ãüîðêüîá æî áàëàãî íèëúåð ãüåäèíàá êúîò1è áóê1èí÷1èëàí æàâàá ãüàáóí áóãî Õ1àñàíèöàãè ãüåñèå.

«Áàõüèêúîñàëúóë» òîëêîâè ñëîâàðü

Ñèáèðü – Ðîññèÿëúóë õúóòàí

Ìîñêâà – Ðîññèÿëäà æàíèá áóãåá ïà÷àëèõú.

Ðîññèÿ – Ìîñêâàÿëúóë âèëàÿò-êîëîíèÿ

Õúàçàõúèñòàí – ÑÑÑÐàëúóë öåáå áóê1àðàá õúóòàí
               
Êàñïèé ðàëúàä – Ìàõ1à÷õúàëàÿëúóë êàíàëèçàöèÿ ÷âàõèçå ãüàáóðàá  ãâåíä, õ1îð-ñâåðè.

Ñóëàõú – ÃÝÑàë õ1àëò1èçàðóí, ñâàêàí ã1àçàáàëäà áóãåá ã1îð.

Õàñàâþðò – áàçàðàçå ã1îëî ã1óö1àðàá øàãüàð.

Äàãúèñòàí – õàëêú ìèñêèíëúàíàã1àí áå÷åëúóëåá õ1àêèìëúèÿëúóë óëêà 

Ìàõ1à÷õúàëà – Ðîññèÿëúóë  Äàãúèñòàí ðåñïóáëèêàÿëúóë øàãüàðàçäà ãúîðëú ãüàáóðàá êîíêóðñàëäà áèùóíãî ëúèê1àáëúóí ðèê1ê1àðàá øàãüàð.

Êàñïèéñê – Õ1àëò1è ãüå÷1îãîí ÷1àðàë ÷1àõ1èÿë çàâîäàçóë ãüèò1èíàá øàãüàð

Îãíè – ö1åðàëäà ãúîðëúàí øàãüàðèëàí êêîëåá áàê1.

Äåðáåíò – ã1èö1ãî ùóàçàðãî ãóðîíè ñîíàë æèíöà ðà÷1åá øàãüàð.

Êèçèëþðò – ×1èê1àá ÃÝÑàëúóë ñàíãàðàëúóõú ãúîðêüàí ò1àäå õ1èíêúàäãî áàëàãüóí ÷1àðàá øàãüàð

Êèçëÿð – êîíüÿê ñàáàáëúóí êúâàò1èáåõóí æèíäèð ö1àð ðàã1àðàá øàãüàð.

Áóéíàêñê – òàõøàãüàðàëúóõú ìåêúñà áàëàãüóí ÷1àðàá øàãüàð

Èçáåðáàø – Äàø  ëúàëàðåá, áàø ëüàëàðåá, ãüåëúóë èø êúâàò1èáåõóí ðàã1èíå òîëàðåá øàãüàð

Òåëåâèçîð – ã1àäàìàçå ìàðãüî áèöóíåá ÿùèê.

Ðàäèî – òåëåâèçîðèëàí àáóðàá ê1óäèÿá ÿùèêàëú íàõúå õúèëäàðàá ãüèò1èíàá ÿùèê

Êîìïüþòåð – Áîò1ðîíèá ãúóíàðåá ã1àêúëî-ëúàé æàíèá ëúåçå óðãúàðàá àëàò

Èíòåðíåò – êîìïüþòåðàë öîöàçäå ê1àëúàëåá çîá

Ã1àðàêúè – Çàõ1ìàëúèÿëäàëúóí ðîõõåë áàëàãüè÷1îãîí, áèãüàëúèÿëäàëúóí ïàøìàíëúè áàëàãüóëåâ ÷èÿñ õ1àëò1èçàáóëåá æî.

ÌÑÝÊ – Ðåêúäèëàãî ò1àäå ðà÷1àðàë êüóðäèëàãî íàõúå ðèò1óëåá áàê1.

Áîëüíèöà – äîá äóíÿëàëàëäå èíå íóõ ìàëúóëåá áàê1

Êîëëåäæ – øêîëàëäà ö1àëóëåá ìåõàëú ëúà÷1îãîí õóò1àðàá æî ìàëúóëåá áàê1

Âóç — Ëúàé áóãåñå çàõ1ìàòàá, ëúàé ãüå÷1åñå áèãüàÿá ö1àëóëåá áàê1

Óíèâåðñèòåò – ö1àëóëåá áàê1àëäå ðåêëàìàÿëúå ã1îëî ëúîëåá ö1àð

Àêàäåìèÿ – ö1àð ê1óäèÿá áóê1àíèãè, ãüèò1èíàáãî ö1àëóëåá áàê1.

Ìèíèñòð – áèùóíãî áàãüà õèðèÿá äîëæíîñòü

Àäìèíèñòðàöèÿ – «ðàõüàëäà» ò1àñà «ò1îðàõü» áàõúóëåá áàê1àëäå ëúîëåá ö1àð

Ñóäüÿ – ðåêúàðàá ã1àðàö öåáå ëúóíè áîêüàðàá æî çàêîíãóí ðåêúåçàáóëåâ ãüîðêüîõúàí

Àáëàêàò – àäâîêàòèëàí àáèçå  õåðàë ìàã1àðóëàç àáóëåá ðàã1è

Ïðîêóðîð – ñóäèÿâãóí ðåêúîí, öàäàõú «ã1óðó áóõúóí»,  «ò1îùàëèë» áà÷1èíàëúóë áóò1à ò1àëàá ãüàáóëåâ ÷è

Êàíäèäàò íàóê – ìèêüîÿëäàñà áàõúàðàá àíö1èëà ùóãî àçàðãîÿëäå ùâåçåã1àí äîëëàðàëäå áè÷óí áîñóëåá ö1àð

Äîêòîð íàóê – êàíäèäàò íàóê àáóðàá ö1àðàëúóõúàëäàñà ê1èãîã1àãè íóõàëú ö1èê1ê1óí áàãüà êüóí áîñóëåá ö1àð

Äîêòîð —  âðà÷àñóë ò1îê1ö1àð

Ìåäñåñòðà – óíãî-óíãîÿé ñåñòðàÿëúóëãóí ùèáãî áóõüåí ãüå÷1åé ÷1óæóã1àäàí

Âåòåðàí – âåòåðèíàðãóí ùèáãî õóðõåí ãüå÷1åâ ÷è

Ã1àêàâàðà÷ – ã1èö1ãî ã1à÷èÿçå ãóðîíè äàðó-ìàõõ ãüàáèçå ëúàëàðåâ áîö1óë âðà÷

Ã1àêà – ê1àëö1èÿëúóõú, áàðòåð ãüàáóí, ðàõü êüîëåá «áàçàðãàí»

Äåã1åí – ã1èÿë ðåõúåíãóí âåõüàñå íóõìàëúè ãüàáóëåá ðóõ1÷1àãîëúè.

Õ1åëåêî – ñàã1òèäà ðåêúåçàáè÷1åá áóäèëüíèê.

×ó – ðåê1àðàâ êúîñàíèãè êúîñóíàðåá õ1àéâàí

Ïåãàñ – Äèíãèð-äàíãàð ÷ó

Ìàøèíà – äóíèÿë ÷1àëã1àðàñå êóìåê ãüàáóëåá àïïàðàò.

Èíîìàðêà – êúâàò1àë ã1àò1èä ãüàðåÿí ÷1àðàá ìàøèíà

Òðàêòîðàëú àáóí áóãî, ã1åäåðãî óíåá ìàøèíàÿëäà õàäóáãè áàëàãüóí, ùóðóíêúâåðêúàëú áèùóíãî õàëàòàá íóõ íàõúà òàðàáèëàí.
Òðàêòîðàëúóë õ1åíöëúè áèõüàðàá õåõàá ìàøèíàÿëú àáóí áóãî àâàðèÿ ãüàáóí ê1àëàãúîðêüå ÷1âàí áåãèçå áîêüèëà ãüåäèí ãèðèçåã1àíèëàí
Ëúàëàðî òðàêòîðèñòàñäàãè øîô¸ðàñäàãè ðàã1àðàáèù ãüåçóë ê1àëúàÿëè.

Ðàãú – êâåøàë ã1àäàìàë ã1åìåðëúèäàë êêîëåá ëúóãüà-áàõúèí

Êâåøàë ã1àäàìàë – çàõ1ìàòàá ñóõúìàõúíóõàñàí èí÷1îãîí, áèãüàÿá øàãúðàíóõ ò1àñà áèùàðàë ã1àäàìàë

Ðåêúåë – êâåøàë ã1àäàìàë ñàáàáëúóí êêàðàá ðàãúóëú ëúèê1àë ã1àäàìàë õâåäàë êêîëåá ëúóãüà-áàõúèí

Ã1àðàö-ìåñåä – áàðàêàòàëúóë ðîöåí äàãüàá êúèìàòëúè.

Æàâãüàð-ÿêúóò – òèìàð ãüàáóðàá ãàìà÷1

×òî îí âïåð¸ä ïîñòàâèë ÿ íàçàä ïîñòàâëþ…

Äîá ñîâåòèÿá çàìàíàÿëäà êîëõîçàëäà õ1àëò1óëåçóë àðåíäàÿëúóëàá ñèñòåìà áóê1àíà. Ò1àä ëúóðàá ïëàí ò1óáàíè, ïëàíàëäà ò1àäå ùâàðàá ò1îùàëèë áà÷1èí êîëõîçíèêàñå õóò1óëààí. Ãüåá àðåíäàÿëúå êüîëåá  ïëàíàëúó êúàäàð ÷1åçàáóëààí ðàéîíàëúóë óïðàâëåíèÿëúóë áóõãàëòåðàëú. Öî çàìàíàÿëú ãüåíèé áóõãàëòåðëúóí õ1àëò1óëà éèê1àíà öî ã1óðóñàé…
  Êîëõîçàëúóë öî àðåíäàòîðàñ ãüåëúóëãóí ã1àðöîäàëúóí áóõüåí êêóí, êîëõîçàëúå êüåçå êêîëåá ïëàíàëúóë êúàäàð äàãü ãüàáèçå íóõ áàòóí áóê1àíà. Ãüåá ëúàðàâ öîãè àðåíäàòîðàñåãè ðàê1àëäå êêîëà äîñ ã1àäèí äîé áóõãàëòåðàëäå íóõãè áàõúóí àðåíäàÿëúóë ïëàí äàãü ãüàáèçå. Àììà êîäîá ã1àðàö áóê1óíàðî ãüàñóë ãüåëúèå êüåçå. Ãüàñäå ðàê1àëäå êêîëà õàäóñàí, ò1îùåë áàê1àðèäàë ã1àðàö ãüåëúèå êüåçå. Ãüåäèí, äîâ öîÿâ àðåíäàòîðàñ öåáå ëúóðàá ã1àðàö, æèíöà äóå  õàäóñàëàí íàõúà ëúåëèí àáèçå áîêüàðàâ ãüåñ àáóí áóãî, ÷òî îí âïåð¸ä ïîñòàâèë, ÿ òåáå íàçàä ïîñòàâëþéèëàí… Ãüàñ áèöàðàá æî ìåêúñàéèù áè÷1÷1àðàáàëè ëúàëàðî, áóõãàëòåðàëú ãüåñóë ðàê1àëäà áóê1àðàá æî ò1îáà÷1î.

Îñòàï Áåíäåðèë êüîëáîëàë
============================================
Êàññîâûé àïïàðàòàë ðè÷óí èí…

Äàãüàá öåáåã1àíèñåá äîá áàðòåðàçóë çàìàí áóê1àíà. Ìóõ1àìàäèå áèçíåñàëúóë õ1àñèëàëäà ê1óäèÿá ïàðòèÿ êàññîâûé àïïàðàòàë ùóí ðóê1àíà, àììà áàãüà õèðèÿë ãüåë ëúèöàíèãè ðîñóëåë ðóê1èí÷1î. Êèíãî ùèá áàò1èÿá àõ1âàë-õ1àëàëäàñà íóõ áàòóëàðåâ ÷è ãüåâ âóê1èí÷1î…
Öî ö1àêú öåðå ò1óðàë äàðàí-áàçàð öàäàõúàë ê1èãîÿñäå àñê1îâå âà÷1óíà öîÿâ êàññîâûé àïïàðàòàë ö1àêú õ1àæàò ðóãèëàíãè àáóí…Õàäóñåá êúîÿëú öîãèäàâãè âà÷1óíà ãüåçäå êàññîâûé àïïàðàòàë êúâàðèã1óí ðóãèëàí, áàãüà êüóíãè ðîñèëààíèëàí…Ãüåäèí àíà óíêúãî-ùóãî êúî. Àõèðàëäà Ìóõ1àìàä æèâãî óíà ãüåë áàçàðãàáàçäå ò1àäå, êàññîâûé àïïàðàòàë ðóãèëàí æèíöà ðè÷óëåë îïòîâûé áàãüàÿëäà. Õàáàð õàëàò ãüàáè÷1îãóí äîë áàçàðãàáàç Ì1óõ1àìàäèë êèíàëãî àïïàðàòàë ðîñóëà…

 Õóðìà áè÷óëåâ áèçíåñìåí

Æåãè äîá ã1àðàö õèñè÷1åá ìåõ áóê1àíàÃ1åìåðàá õóðìàãè áîñóí Ìàõ1à÷õúàëàÿëäå ìàã1àðóõúà âà÷1óí âè÷àðóëà âóê1àðàâ öîÿñäå àñê1îâå âà÷1óíà öî ÷è, æèíäèð ãüàë ìèêðîñõåìàáè ðè÷åéèëàí, êúîëî ùóãî ãúóðóùàëäå óíåë æàë ðóãî ãüåë, äóöà ã1èö1ãî àíö1ãî ãúóðóù êêåçàáå äèõúå ãüåë ðè÷óí õàäóáèëàíãè àáóí. Óíãî-óíãîãè,  äîë ìèêðîñõåìàáè ã1îäîð õúâàçå òå÷1îãóí ðè÷óí óíåë ðóê1àíà êúîëîùóãî ãúóðóù öîÿëúóõúãè àáóí, ãüåá ö1àêú õàéèðèÿá èøàëäà ðàçè âóê1àíà õóðìà áè÷óëåâãè. Ãüàëå öî êúîÿëú äîë ìèêðîñõåìàáè ãüàñóõúå êüîëåâ ÷è âà÷1óíà æíäèð çàìàí ãüå÷1èëà ãüàíæå ãüåë ðè÷èçå, ò1îëàáãî ïàðòèÿ ãüåë ìèêðîñõåìàáàçóë áîñèëàðèùèëà äóöà, ìåòåð ðåê1óí óíåâ ÷è âóãèí æèâèëàí. Õóðìà áè÷óëåñ æèíäèõúãî ò1îëãî áàê1àðàðàá àíö1èëà àíêüàçàðàáãî ãúóðùèäå ðîñóëà ê1óäèÿá ïàðòèÿ ãüåë ìèêðîñõåìàáàçóë…Àììà ãüåëäàñà õàäóá ò1îê1àëú ìèêðîñõåìàáè ö1åõîëåë ÷àã1è ãüàñäå àñê1îðåöèí ðàêêè÷1î…Õàäóá ö1åõ-ðåõ ãüàáóí õàäóá, ãüåë ìèêðîñõåìàáè éèëàí àáóðàë æàë ðàòàíà  òóêàáàçäà êàìè÷1îãóí ðóê1óíåë, ãúóðóùöèí áàãüà ãüå÷1åë  ðàäèîÿëúóë ã1èñè-áèêúèíàë õ1àæàò äàãüàë ò1àã1åëàë
Ñàëèõ1 Ñàëèõ1îâ

 Áàíàíàë ðèæóëåá 20 ãåêòàðàëúóë ðîùà…

Ñîâåò õ1óêóìàò áèõõàðàá çàìàí áóê1àíà. Öîöîÿçå, ëúèì õ1àáóðãúèíäàë ðàêúäàë ðàã1àëäå áà÷1óíåá ÷÷óã1à êèíèãè, áàíêàçóõú áàê1àðàðàá ã1àðöîë ÷1àõ1èÿë êðåäèòàë ùâàíà, ãüåäèíàçóë öî êúàäàðàëú áè÷à-õèñè ãüàáóí áèçíåñàëäà õ1àðàêàò áàõúóëåá áóê1àíà. Ãüåäèíàçóë öîÿâ êêîëààí Ã1óìàð. Ãüåñ ìàøèíà ö1óí òåõíèêà âà öîãèäàá êúâàðàã1åë þãàëäå áà÷÷óëààí áè÷èçå, íàõúå ÷1îáîãî ìàøèíà áà÷èí÷1îãóí Àçåðáàéäæàí ìóõúàëúà ïèõúèë ö1îëààí âà ãüåá öîãèäàë ðåãèîíàçóë øàãüàðàçäå áà÷÷óëààí. Àììà ðóê1àíà æåãè õ1àëò1óëåë ñîâåòèÿá çàìàíàÿëúóë öî-öî çàêîíàë, ãüîðêüî-ãüîðêüîá ãàèÿëúóëàç, ã1àðàö áîñèçå èíêàð ãüàáóí, õàë ãüàáèçå ò1àëàá ãüàðóëààí êêîëåëùèíàë êèíàëãî äîêóìåíòàë, ãüåäèíàë êâàë-êâàëàëãè êàìóëàðîàí íóõäà.
Ãüàëå öî êúîÿëú Àçåðáàéäæàíàëäàñà ê1óäèÿá Êàìàç ìàøèíà áàíàíàçóëãè  ö1óí Ðîññèÿëúóë öî øàãüàðàëäåõóí óíåë ðóê1àíà Ã1óìàð ãüàëìàãúãóí. Âîëãîãðàäàëäå ùóí ãàèÿëúóëàç ãüåçóë ìàøèíà ÷1åçàáóëà âà ò1àëàá ãüàáóëà ãüàçäàñà áàíàíàë ã1åçàðèÿëúóë ñïðàâêà(äîá çàìàíàÿëäà æåãè õ1àëò1óëåá áóê1àíà ïèõú áè÷à-õèñè ãüàáèçå èõòèÿðàëúå, ãüåá ã1åçàáèÿëúóë áàê1àëúóëàá ñïðàâêà  ò1àëàá ãüàáè ). Ãàèÿëúóëàç ã1àðàö áîñè÷1åá êúàã1èäà ãüàçóõúà, Ã1óìàðèöà ãüàëìàãú âèò1óëà Ìàõ1à÷õúàëàÿëæäå ðîñäàë ìàã1èøàòàëóëàç êüåçå êêîëåá ñïðàâêà ò1àëàá ãüàáèçå, ã1àðàöãè êüóí. Ã1åìåð êâàò1è÷1îãóí ãüàëìàãúãè Ìàõ1à÷êúàëàÿëäàñà ò1àä âóññóíà, ìèíèñòðàñóë ïîäïèñü ò1àä áóãåá ïå÷àòüãè êüàáóðàá ñïðàâêàãè áîñóí, Ã1óìàðèë Äàãúèñòàíàëäà 20 ãåêòàð áàíàíàë ã1åçàáóëåá ðîùà áóãèëàí ò1àäãè õúâàðàá. Ãàèÿëúóëàçå ãüåá ã1óíà, âà ò1îê1àá êâàë-êâàë ãüå÷1îãóí ãüàçóë Êàìàç äîç áè÷÷àí òàíà…

Ã1àáäóëã1àçèçèë õ1àêúàëúóëú õàðáàë
======================================
×à÷àí áàê1àëú ðàãú áàéáèõüóí õàäóá, íèëúåð âîåíêîìàòàçäà ðóê1àíà ãüàðóí îïîë÷åíèÿëúóë ã1óö1èÿë. Ãüåäèí îïîë÷åíèåÿëäå ãúîðëúå ëúóãüóí âóê1àíà Ã1àáäóëã1àçèç, ãüåëäà õàäóá äîá Äàãúèñòàíàëäà ðàãú êêóí õàäóñàëà, ãüåâ êêàíà ðàãúóëàá ÷àñòàëäå êîíòðàêòíèêëúóí, õàäóñàí Ðîññèÿëäà êúâàò1èðåõóí ðóãåë Öõèíâàë âà Ãîðè øàãüàðàçäà êêàðàë ðàãúàçóëúãè ã1àõüàëëúèçå êêàíà ãüåâ…Ã1àáäóëã1àçèç âóê1àíà áîðõàòàá êúàðêúàëàÿëúóë, êúóâàò ÷îðõîëú áóãåâ ëåáàëàâ ÷è, êèíàá áóê1àíèãè çàõ1ìàòàá èøàëúóë ñèòóàöèÿëäå êêàíèãè, ãüåëúèå ãüåñ íóõ áàõúóëààí, ùèá êêàíèãè æàâàá êüåçå õ1àäóðàâ êèíèãè, ê1àëúàçå áóê1àíà ê1óäèÿá ìàõùåëãè. Ãüåäèíëúèäàë êîìàíäèðçàáàç Ã1àáäóëã1àçèç ñòàðùèíàëúóí ò1àìóí, æèäåäåãî àñê1îâåã1àí ö1àí âóê1àíà. Êèíàá áóãîíèãè «Óñòàâàëäàñà êúâàò1èðåõóí» ïîëåâîé óñëîâèÿçäà êêîëåë íåîðäèíàðíûé ñèòóàöèÿçäà, õîçÿéñòâîÿëúóë áóê1à, öî-öî íóõàëú õ1àæàëúóëåá êâàíèë ñóðñàòàëúóë áóê1à, ãüåá ò1àëàá ãüàáóí, ñîëäàòàçóë õüèò-õüâàö1à áè÷à-õèñèÿëúóë ñóàëàçóëú áóê1à, ãüàñóëãóí äàíä áàí ãóðîíè ùèáãî ãüàáóëàðîàí êîìàíäèðçàáàç, áè÷à-õèñèÿëúóë ñóàëàë ãüàñèåãè ëúèí ãüåêúåé ã1àäèíàá æî áóê1àíà.Ãüåäèíëúèäàë áàê1àëúóë ã1àäàìàçóë õ1àëãè ëúàëåâ, áåð êúàïè÷1îãóí, ñóíäàñàãî íàõúå êúà÷1îãóí, èø ò1óáàëåâ Ã1àáäóëã1àçèç, äîðà Ðîññèÿëäà Óñòàâàëúóëúå êêîëåë ãóðîíè ñóàëàë ò1óðàçå êêîëàðåë ðóê1àðàë îôèöåðçàáàçå ãüàâ âóê1àíà ã1èö1ãî ã1îäîá áàòàðàá õàçèíà ã1àäèíàâ ÷è… 

Õ1àò1àëúåãè áèò1èçàáóí êüâàãüèçå êêîëààí

Îïîë÷åíèåÿëäå ëúóãüóí ã1åìåð çàìàí èíåëäå, ðóêúîâå âà÷1èíà âóê1àðàâ Ã1àáäóëã1àçèçèäå äàíäå ëúóãüóíà, ãüåêúàðàá ìåõàëú æèäåöà ùèá ãüàáóëà áóãåáàëè ëúàëàðåë öî ã1îëîõúàáàçóë ðóêêåë, ãüàñóõúà àâòîìàò áàõúèçåéèëàí. Àñê1îðå ðà÷1èíà ðóãåë ãüåçèå êúâàðàã1àðàá æî ëúàëåâ Ã1àáäóëã1àçèçèöà ãüåçóë áóò1ðóçäà ò1àñàí àâòîìàòàëúóë î÷åðåäü áè÷÷àëà, ã1îëîõúàáè íàõúå ê1àíö1óëà…
Õàäóñåá êúîÿëú ãüàñ ã1àäàìàçäå àâòîìàò êüâàãüàíèëàí âîåíêîìàëäå áà÷1àðàá ã1àðçàÿëú àõ1óëà âîåíêîìàñ Ã1àáäóëã1àçèç ö1åõ-ðåõàëú. Êêàðàá æî áèöóí ìóõ1êàíëúèäàë, ãüåñ ãüàáóðàá æîÿëäà ðàçèëúàðàâ âîåíêîìàñ ìàõñàðîäå àáóí áóãî, äóöà ìåêúàá ãüàáóí áóãèí áóò1ðóçäà ò1àñàí àâòîìàò êüâàãüè, ãüåá õ1àò1àçäåãè áàëàãüèçàáóí êüâàãüèçå êêîëààíèí äóöàéèëàí.

Ãüåëå íèæåå áàðêàëà

Äîá íèëúåð ãüàíèá ðàãú áàéáèõüèëåëäå öåáåñåá ñîí áóê1àíà. Îïîë÷åíèåÿëúóëàë ðóê1àíà ðîõüèëú áóãåá öî ê1óäèÿá ã1àëàõàëäà ðàãúóëàá ó÷åíèåÿëäà ò1àä ðàí…Ãüàëå ãüåäèí óíà ãüàçóë ÷àíãî êúî, àììà ùàÿëè  îïîë÷åíåÿëúóëàçå áà÷1èíå êêîëåë ïðîäóêòàë íàõúëúóëà, ÷àíãî êúîÿëú ã1èö1ãî ÷åäãóí-ëúèìàëäà õóò1óëà ãüàë. Ðàêúóí, ùèá ãüàáèëåá ëúàëàðîãóí ðóê1àðàë ã1îëîõúàáàçäà áèõüóëà ãüåíèá ðîõüèë ðàã1àëäà êâàíàëåá ñàïóí ã1àäèí êüàðèÿá öî áàñè (îö ã1àíàñåá ã1å÷1åá ãâàíçàá õ1àéâàí) âà êúîò1è êêîëà áàëúãî ãüåá õúâåçå… Àììà áàëúãî æî õ1åáò1óëèøõà,  õàäóñåá êúîÿëú âà÷1óíà õ1àéâàíàëúóë õâàæàèí ò1àäå. Îïîë÷åíöàçäå âàãúèçå æóâàëà âà ëúàçàáóëà æèíöà ãüåá ìèëèöèöèÿëäà ëúàçàáèçå áóãèëàí. Ã1îëîõúàáàçäà ãüîðêüîñàí âàõúóí  âà÷1óíà Ã1àáäóëã1àçèç äîâ õâàæàèíàñäå öåâå:
— Ãüàëå íèæåöà õúóíà äóð õ1àéâàí, êüå äóðãî ìèëèöèÿëäå, àììà ÿõ1 ãüå÷1åá èø ãüàáóëà âóãîõà ìóí, êàïóðãî õâåçå òåçå êêîëåá áóê1óí áóãî äóð ãüåá áàñè
— Êàïóðãî õâåçå êêàíè äèð ãüåá õ1àéâàí óíòóí áóê1èí÷1îãóðè-ÿí æàâàá êüîëà õâàæàèíàñ
— Ùîêúðîíèá ã1å÷ãè êúàí õîëà áóê1àðàëúóá õúóíà ã1îëîõúàáàç äóð áàñè, ãüåáèù ãüàíæå ãüåëúóõú íèæåå áàðêàëà, ã1àäàìàñå ëúèê1ëúè ãüàáèçå áåãüèëåá áóê1óí ãüå÷1î, áîñå íàõúå äóðãî õ1àéâàíàëúóë ãüàíãè, êüå íèæ ìèëèöèÿëäå-éèëàí æàâàá ãüàáóëà  Ã1àáäóëã1àçèçèöà. Ãüàñ áèöàðàá æîÿëú õ1åêêèíàâóðàâ, õâàæàèí îïîë÷åíöàçäà ò1àñà ëúóãüóíà âà õ1àéâàíàëúóë öîÿá áîõãè áîñóí íàõúå óíà, õóò1àðàá ãüàí ãüàçèåãè òóí.

Íóæåöà æàâàá êüåëåá ãüåëúóë

Ã1àáäóëã1àçèçèöà  õúóëóõú ãüàáóëåá áóê1àðàá ðàãúóëàá ÷àñòàëúóë ïîäðàçäåëåíèåÿëú ïåðåäèñëîêàöèÿ ãüàáóí, áàê1 õèñóëåá áóê1àíà. Êîìàíäèðàñ àõ1óí Ã1àáäóëã1àçèçèäå, ö1èÿá áàê1àëú êâàíèë ñóðñàòàçóë õàäóáãúåé êêçåã1àí, êâàíèå ã1àðàö õ1àæàò áóê1èíãè áè÷1èíàáóí, ãüèêúóëà, ñêëàäàëäà ã1åìåðëúàðàá ðàãúóëàá õèíàá ðåò1åë, õüèò-õüâàö1à áè÷óí èíàäàéèëàí…Ãüåäèí ðàãúóëàá ê1óäèÿá ìàøèíàãóí êúâàò1èâå óíåëúóâ êîìàíäèðàñ ò1àäêúàé ãüàáóëà ãüåñäà, íàãàãü ò1àä êêóíè, ðåõóí ãüåáãè òóí íàõúå ëúâèíå ã1àìàë ãüàáåéèëàí, æèíäà ìóí õâàñàð ãüàâèçå ê1âåçå ãüå÷1èëàí…
×à÷àí ìóõúàëú áèùóíãî ñîã1àá áëîê-ïîñòàëäå ùóí, ãüåçóë ñïåöëóæáàÿëú ÷1åçàáóëà ãüàçóë ìàøèíà âà ãüàáóëà ïðîâåðêà, ãüå÷1åëúóë êúâàðèã1óíåë äîêóìåíòàëãè, êîìàíäèðàñ àáóðàá ãüàáóí ëúóòèçå ã1àìàë ãüàáóíè ãóðîíè… Êèí ùèá ãüàñ áèöàíèãè, áëîê-ïîñòàëúóëàë êúóðêüèçàðèçå ê1îëåë ðóê1èí÷1î, ìàøèíà áè÷÷àçå êúâàðèã1àíè ê1óäèÿá ã1àðöóë êúàäàð êüåéèëàíãè ÷1óí…
— Ãüåäèí áàòàíè äóí ãüàíèñà íàõúå èíà âóãî, ãüàá ìàøèíàäóëãè, ãüåíèá æàíèá áóãåá êúàÿëúóëãè íóæåöà êüåëåá æàâàá-èëàíãè õúà÷1ãî äîçäåãè àáóí,Ãàáäóëã1àçèç ëúåëãî íóõäå âàõúóíà. Ãüàñóõúà ã1àðàö ùîëàðåáëúè áè÷1÷1àðàë áëîê-ïîñòàëúóëàç, Ã1àáäóëã1àçèç ìàøèíàãóí óíãî-óíãîãè äèñëîêàöèÿëúóë èøàëäà âàòèëèíãè êêóí, ãüåâ íàõúå àõ1àíà âà ìàøèíàãè áà÷óí àéèëàí âè÷÷àí òàíà…

Òîê êüîëåá ãåíåðàòîð

Öõèíâàëãóí ãóðæèÿçóë Ãîðè øàãüàðàëäà ñâåðóí êêàðàë ðàãúàëãè ëúóãüóí, íàõú ðóññóíåë ðóê1àíà íèëúåðàë. Ãüåíèá ãóðæèÿçóë ðåõóí òàðàá ðàãúóëàá òåõíèêàãóí öàäàõú áàòàðàá, òîê êüîëåá êúèìàòàá ãåíåðàòîð æèäåðãî ìàøèíàÿëäà íàõúàãè áàí  áà÷óíà Ã1àáäóëã1àçèçèöà. Àììà Ðîññèÿëúóë ã1îðõúîäå ùâåäàë. íèëúåðàçóë ïîãðàíè÷íèêàç ãüàë ÷1åçàðóëà  ãüàáóëà ãåíåðàòîðàëúóë ö1åõ-ðåõ âà ò1àëàá ãüàáóëà äîêóìåíò.
-Äîðå ðàãúóëúå íèæ èíàãî ùàé íóæåöà ãüàá ãåíåðàòîðàëúóë äîêóìåíò ò1àëàá ãüàáè÷1åá, íàõúåÿëúóë ðà÷1èíàãóí ãüàáè÷1îãóí-èëàí àáóëà Ã1àáäóëã1àçèçèöà, óíãî-óíãîãè ãüåá ãåíåðàòîð äîðå ðàãúóëúå èíàãîãè öàäàõú áóê1àðàáèëàíãè êêåçàáóí. Àáèçå æî áàòè÷1åë ïîãðàíè÷íèêàç ãüàë ò1îê1àá êâàë-êâàë ãüàáè÷1îãóí ðè÷÷àí òàíà, äîá êúèìàòàá ãåíåðàòîðãóí öàäàõú…

Ðàã1óäà õàäóá àáèëà  Äàãúèñòàíàëäà âà ×à÷àíàëú ðóê1àðàë ðàãúóë ÷àñòàçóë îôèöåðçàáàçå áèãüà áóê1èí÷1î æèäåð èø, õúóëóõú ò1óáàçàáèçå. Ñíàáæåíèåÿëúóë ñóàëàë ðóê1à, ðóê1à-ðàõúèíàëúóë âà öîãèäàëãè áàò1è-áàò1èÿë çàõ1ìàëúàáè ðóê1àíà ãüåçäà öåðå, àììà íèëúåð ëåáàëëúè ò1îê1àë êîíòðàêòíèêàë æèäåäà öàäàõú  ðóê1èíàëú, êîìàíäèðçàáàçå ê1óäèÿá êâåê1åí áóê1àíà ãüåçäàñàí. Äèäà ëúàëà, ìàñàëà, áàò1è-áàò1èÿë ÷àñòàçäàñàí ðóêúîðå ùâåçå ðà÷1óíààí ðèãü-ðèãüàëäà êîíòðàêòíèêàë, Êàëèíèíàóëàëäàñà Áàòèðõàí, Áàòèð, Ã1èñà, Ëåíèíàóëàëäàñà, ìóíàãüàë ÷óðàÿë ñòàðùèíà Þñóï âà îôèöåð Ðàôàèë, Õàñàâþðòàëäàñà Øàìèëü âà öîãèäàëãè, ãüåë ðèò1óëààí êîìàíäèðçàáàç, êîíòðàêòàëúóë çàìàí ëúóãüàðàë ðóê1à, îòïóñêàëäå óíåë ðóê1à, êîìàíäèðîâêàÿëäå óíåë ðóê1à, ã1óðóñàçóë ñîëäàòàë âà îôèöåðçàáè íóõàð ðåã1èçå, ùàé ãóðåëúóë ã1óðóñ÷àã1è õ1èíêúèçàðóí, ãüåçóõúà ã1àðàö áàõúèçå õ1àäóðàðàë õúàìàë÷à1è, ãüåëãóí õóðõàðàë òàêñèñòàë âà öî-öî êàìóëàðåë êâåð ìåêúàë ìèëèöèÿëãè ðóê1óíààí íóõàçäà, ãüåäèíàá êúèìàòàá õ1àëò1èãè ò1óáàçàáóëààí íèëúåðàç, ÷àíãè êâàë-êâàë êêåçå òå÷1îãóí íóõäà ðåã1àðàç áàðêàëà çàãüèð ãüàáóí áàòèëà ãüåçèå. Äèäà ëúàëåë ãüåë êèíàëãî îòäåëåíèåÿáàçóë êîìàíäèðàëëúóí, çàìêîìâçâîäàëúóí, ðîòàÿçóë ñòàðùèíàÿëëúóí âà öîãèäàëãè æàâàáèÿë äîëæíîñòàçäà ðóê1àíà, êàçàðìàÿçäà ã1àäëó ãüàáèçå ëúèê1àë ðóê1èíàëú òàðàë. Àììà öî-öî êåïàë èøàë êêå÷1îãóíãè õóò1èëèøõà ãüåäèíàë áàê1àçäàãè

=========================================================

«Ö1èÿë» ó÷èòåëüçàáè
======================
Ñêîáêàáè õ1àæàëúè÷1î

Ìóñàöà ðóêúîáå êüóí áóê1àðàá õàëàòàá ñêîáêàáèãè ãúîðëú áóãåá ìèñàë, ãüàáèçåãè áàæàðè÷1îãóí, êîìïüþòåð õ1àëò1èçàáóí, ãüåëúóë êóìåêàëäàëúóí ãüàáóí áóê1àíà, àììà èñàíà ÿ÷1àðàé ö1èÿé ó÷èòåëàëú ìèñàë ìåêúñà ãüàáóí áóãèëàí àáóëà ãüåñäà. Ìóñàöà àáóëà æèíäèð ìèñàë áèò1óí ãüàáóðàá áóãèëàí, àììà ó÷èòåëàëú ãüåñóë òåòðàäàëäà ãüàáóí áèõüèçàáóëà ãüåá  ìèñàë. Àõèðàëäàãè Ìóñàöà áèöóíà æèíöà ãüåá ìèñàë êîìïüþòåðàëúóë êóìåêàëäàëúóí ãüàáóí áóê1àíèëàí… Õàäóá áàÿíëúóëà, ö1èÿé ó÷èòåëàëäà àðèôìåòèêàÿëúóë óíêúàáãî äåéñòâèå ãüàáèçå ëúàíèãè, ìèñàëàçäà ãúîðëú ñêîáêàáàçóë êèíàá õ1àæàëúè áóê1óíåáàëè ëúàëåá ãüå÷1åáëúè. 

ß òåáå áèòü áóäó…

Öî ðîñóëúà ðåñàëäà âóãåâ ÷èÿñóë ïåäàãîãàñóë äèïëîì áóãåé öî ÿñ, øêîëàëäå õ1àëò1èçå ò1àìóíà. Öî êúîÿëú äàðñ êüîëåé éèê1àðàé ãüàëú, öî ã1àäëî ã1åìåð ëúèê1àá ãüå÷1åâ âàñàñäåõóí éóññóí àáóëà:
— ß òåáå áèòü áóäó-éèëàí, àììà ãüåâ ã1îäîâå âóññèí÷1åá ìåõàëú íàõúåãè ãüåñäå àáóëà:
— Èäè ê äîñêó-éèëàí

Íàçèðèë ã1àêúëî

Õ1àëò1óëú îïûò ê1óäèÿâ ó÷èòåëü Íàçèðèöà öî ãàðà-÷1âàëóëåëúóá àáóíà, íèëúåð ïåäàãîãèÿá óíèâåðñèòåòàëäà èíôîðìàòèêà êüåçå áàæàðè áóãåë, êîìïüþòåð ëúèê1 ëúàëåë ó÷èòåëüçàáè óðãúóíãî õ1àäóðóëàðèëà. Ùàé ãóðåëúóë ãüåá ðàõúàëúàí ó÷èòåëüçàáàçå ëúèê1àá ëúàé ùâàíè, ó÷èòåëàñå áà÷1óíåá äàãüà-ìàêúàá õàðæàëúóõú, ãüåç øêîëàëäà õ1àëò1è ãüàáèçå áóê1èí÷1èëà âà ãüåäèíàë ó÷èòåëüçàáàç êîìïüþòåðàëúóë ëúàé õ1àæàòàá õ1àëò1è øêîëà òóí êúâàò1èáåõóí ò1àëàá ãüàáèçå áóê1àíèëàí. Ãüåäèíëúèäàë øêîëàçäà èíôîðìàòèêàÿëúóë äàðñ êüîëåë ó÷èòåëüçàáàçäà êîìïüþòåð áàêèçåãè ñâèíàáèçåãè ãóðîíè ãüåá õ1àëò1èçàáèçå áàæàðóëàðèëà

Âíèìàòåëüíûé ïàäåæ

Èñàíàñåá ñîíàëú ÿ÷1àðàðàé ö1èÿé ó÷èòåëüíèöàÿëúóë äàðñ áóê1àíà. Óðîêàëäà ïàäåæàçóë áèöóíåá áóê1àíà. Öî ö1àëäîõúàíàñäå ùèá ïàäåæàí ãüèêúóí, ãüåñ âèíèòåëüíûé ïàäåæ áóãèëàí æàâàá êüåäàë, ó÷èòåëüíèöàÿëú àáóëà ìåêúàá áóãèí, âèíèòåëüíûé ïàäåæ áóê1óíàðèí, ãüåá áóãèí âíèìàòåëüíûé ïàäåæèëàí àáóëà…Ãüåé äèïëîìèðîâàííûé ó÷èòåëü, øêîëàëäàãî ö1àëè ùàêàá æî áóãî, øêîëàëäà àçàðö1îëöèí ã1óðóñ ìàö1àëúóë äàðñàçäà ðèöóíåë ãüåë ïàäåæàë ïåäàãîãëúóí ö1àëè÷1îíèãè ðàê1àëäà ÷1åçå êêîëààí…

Àðñàìèðçàë õ1àêúàëúóëú õàáàð

Ìóíàãüàë  ÷óðàÿâ  Àðñàìèðçà âóê1àíàã1àäàìàçóë õúóëóõú ò1îáàëåâ, ö1àêú ðàçè-ðàêèÿâ ëúèê1àâ ÷è. Æèâãîãè ãüåâ êâåðçóëú ìàõùåë áóãåâ ÷è êêîëààí ãüåâ, áóê1àíà ðóêúîá êúåáåëëúè, Àõúòàø  ëúàðàë ðàã1àëäà áóê1àíà ãüåñ æèíöàãî ãüàáóðàá ãüîáîãè. Ãüåá ãüîáî áóê1àðàá áàéäàíëúèÿëäå ãüàíæåãè ö1àð áóãî Ãüàáèã1óðäàëúèéèëàí…
Àðñàìèðçà âóê1àíà ìàõñàðà÷èãè. Ãüåñ öîãèäàçå ãüàáóëåáã1àäèí, ãüåñèåãè êàìóëàðîàí ìàõñàðî ãüàáóëåë ã1àäàìàë…
Ãüàëå öî êúîÿëú ãüàáèõúå õàíæó õèíå ÿ÷1óíà öî ÷1óæóã1àäàí. Ãüåäèí ÿ÷1àðàé ãüåëäà ãüèêúà-áàêúè ãüàáóëàãî, Àðñàìèðçàöà ãüèêúóëà , ðîñóëú áàò1èÿá õàáàð ùèáèí áóãåáèëàí. Ãüàñèå ÷óíëúàá ìàõñàðî ãüàáèçå áîêüàðàé ãüàëúãè àáóëà, àðìèÿëäàñà ò1àä âóññóí Àñèëüäåð âà÷1óí âóãèëàí áóãîõà áèöóíåáèëàí, ãüåâ Àñèëüäåð Àðñàìèðçàë âàñ âóê1èí ëúàëàðåá õõâåëãè ãüàáóí. Ãüåé  ÷1óæóã1àäàí õàíæó õõåíîëåé ãüàáèõúãè òóí ðîñóëúå ã1åäåã1óëà Àðñàìèðçà. Ðóêúîâåãè ùóí, æèâãî äîé ÷1óæóã1àäàíàëú ìàõñàðàäå êêóí âóê1èí áè÷1÷1àðàâ Àðñàìèðçà, õåõãî  ãüàáèõúå íàõúå ùîëà. Õ1åëà-ñâåðèÿëäà æàíèâåãè ëúóãüóí,  æèíäèðãî êâåðçóë  àëàòàçäà ãúîðëú  ÷1èíõúàðèçå æóâàëà…
Àðñàìèðçàå êêàðàá æî ëúà÷1åé  ãüåé ÷1óæóã1àäàíàëú ãüèêúóëà, ùèá êêàðàá æî, ìóí ðóêúîâå ùâàðàâèùèëàí. Ãüàñãè, ãüåëäåõóí ã1åìåð ê1âàð ãüàáè÷1îãîí, ðóêúîâå ùâåçå çàìàí áóê1èí÷1î, âåðòîë¸ò áóãîàí ðîñóëú ðåøò1óí  ÷1óí.ìîòîðãè õóí, ãüåá êúà÷1àçå àëàòàçäà õàäóâ âà÷1óí âóãèí æèâèëàí  àáóëà. Êèäàíèãè àñê1îá ÷1óí  âåðòîë¸ò áèõüè÷1åé ãüàé, àëàòàë «ðàëàãüóëåâ» Àðñàìèðçà âóãåëúóâãè òóí, ðîñóëúå åêåðóëà, ãüåíèá  «ðåøò1àðàá» âåðòîë¸ò áèõüèçå…
Áàõüèêúîñàëúóë òîëêîâè ñëîâàðü

Äàãúèñòàí – Ðîññèÿëúóë  êâåøàá ðàõúàëúóëúàí áóê1èíåñåá ëúàçå ã1óö1àðàá ëàáîðàòîðèÿ

Êîððóïöèîíåð – æèíäèð õúèçàí-àãüëóÿëúå äóíèÿëàëúóë áóãîëúè íàõúà ÷1åçàáèçåëúóí ëúóãüàðàâ õ1àêèì, õúóëóõú÷è

Òðàêòîð áåõúåðõúàðàá  ìîòîöèêë

 Ñàëìàí êêîëààí ëúàðàã1ëúèÿëäà áóãåá õúóòàíàëäà ëúåë ðàõúàë õ1àëò1èçàðóí, ñîâõîçàëúóë õóðçàë ëúàëúàçå òàðàâ ÷è. Ñàëìàíèë õ1àêúàëúóëú áèöàíè, ãüåâ êêîëà áåð êúàíùè÷1îãîí, ê1àëúàëåñóë ùàêëúè êêåëàðåäóõú ãúâàðèäàá ìàõñàðî ãüàáóëåâ, ðàê1 àâàäàíàâ êîïîëàâ ÷è…Àñê1îá-ñâåðóõú öîãè ðóêú ãüå÷1åá ãüåá àâëàõúàëäà, Ñàëìàíèë ñîðîäà ðåøò1åí ãüàáóëààí ñîâõîçàëúóë öî-öî õúóëóõú÷àã1àç. Ãüàñóë ãüàíèá ìàøèíà ÿëúóíè ìîòîöèêëãè òóí, æèäå-æèäåð õ1àëò1è ò1îáàçàáèçå óíààí ãüåë.  Ãüåäèí öî êúîÿëú Ñàëìàíèë ðîêúîá æèíäèðãî ãüèò1èíàá «Ìèíñê» ìîòîöèêëãè òóí, ã1èÿçóõú áàëàãüèçå óíà, ò1àäå âà÷1àðàâ âåòâðà÷ Õ1àæè. Õ1àëò1è ò1óáàçàáóí íàõúå èíå ò1àä âóññóí, ñîðîäå âà÷1óí, ìîòîöèêë áîðêüèçå æóâàëà ãüåâ. Àììà ùàÿëè, êèã1àí ìîòîðàëúóë ðû÷àã ìåðõüàíèãè ãüåá áàêèçå ê1îëåá áóê1èí÷1î. Ùèáäà ìîòîöèêëàëúå êêàðàá æîÿí Õ1àæè âóê1àãî, àñê1îâå âà÷1óí Ñàëìàíèöà àáóëà:
 — «ß ãüóäóë ãüåá äóð ìîòîöèêëàëäà óíãî-óíãîãè áóê1óí áóãåá êúóâàò ùèá, äèðãî «Äíåïð» ìîòîöèêëàëäàñà ðàê1 àíàãóðè äèð, äóöà õèñàíè äèöà ãüåá  êüåëààí ãüåëúóõú äóå…Ùèá êêàðàá æîÿí Õ1àæèöà ãüèêúèäàë, Ñàëìàíèöà íàõúåãè ò1àäå æóáàíà:
 —  Ã1óìàðèöà ãüàäàá ê1óäèÿá «Ò-150» áîðêüèçå ê1âå÷1îãî, äóð ìîòîöèêëàëäà íàõúàãè áàí, ãüåëäà áåõúåðõúèçàáóíà äîá òðàêòîð. Ãüåáãè ùèá êâà÷1è-êâà÷1èä ÷1óí, ÷1åã1åðàá ê1ê1óéãè íàõúå áàëàãî äóð ìîòîöèêëàëú, ïðåññ õàäóá áàðàá äîá òðàêòîð áåõúåðõúàðàá êóö áèõüèçåàí äóäà öî, ãüåäèíãè ãüåá òðàêòîð áîðêüèçàáèçå ê1âàíà äóð ãüåá «Ìèíñêàëäà»-èëàí…
Ñàëìàíèöà àáóðàá æî óéèëàíãè êêóí, æèíäèðãî, ëúèõúåãî áà÷èíåöèí êüîëàðåá áóê1àðàá ìîòîöèêëàëúå   «êüóí» òóí áàòàðàá ã1àçàáàëú, ööèí ãüàëàãëúàðàâ Õ1àæè, áàòàíùèíàá êâåøàá æîãè, àñê1îâãî ã1å÷1åâ Ã1óìàðèäåãè ðèê1ê1óíàãî, áîðêüèçå ê1âå÷1åá ìîòîöèêë íóõàñàí öåáåãè öóí ãèðèçàáóëàãî, ãüåíèñà íàõúå âèëúàíà….
               

ÔÈÇÈÊÀßËÚÓË ÇÀÊÎÍÀÇÄÀ ÊÈÄÀÃÎ ÃÓÐÅÁ  ÌÓÃÚ ×1ÂÀÉ ÃÜÀÁÈÇÅ ÁÅÃÜÓËÅÁ

Öî êúîÿëú Àþï âóê1àíà ðó÷êàãè õúâàäàðè÷1îãóí, ãüåëúóë æàíèñà ïàñòàãè áàõúóí, ê1àëàëú öèí ïóí öèí íàõúå ö1àí, ãüåá ïàñòà õúâàäàðèçàáèçå ê1îëàðèùàëè õ1àë áèõüóëåâ. Àõèðàëäàãè ê1óò1áóç äàíäå êúàðàá ãüåá ëúèê1ãî íàõúå ö1àðàá ìåõàëú, öèíäàãî ïàñòàÿëúóñà ùàêúè ê1àëäèáå áà÷1àíà Àþïèë. Ãüåëú áåö1õúàõ1èë ãüàðóðàë öàáèãóí ìàö1 ÷óðèçå õåõãî âàííàÿëúóâå âåêåðèçå êêàíà ãüåâ. Ã1åìåðö1îë ê1àë õóëèçå êêóí, ãüåá áàö1ö1àëúàðàá ìåõàëú íàõúå âà÷1àðàâ Àþïèöà ã1àæàèáëúè ãüàáóí àáóíà, ôèçèêàÿëúóë çàêîíàçäà ðåêúîí ãüåá ùàêúè æèíäèð ê1àëäèáå èíå êêîëàðîàíèëàí. Àþïèäà ëúèê1 ëúàëàðèù ôèçèêàÿëúóë çàêîíàë, ãüåâ èíæåíåð-ñòðîèòåëü âóãåëúóëõà, àììà ôèçèêàÿëúóë çàêîíàçäà ãóðåëúóëõà êèäàãî ìóãú÷1âàé ãüàáèçå êêîëåá…   

                Ðàõü êüå÷1åá «ã1àêà»
Àáàêàðõ1àæèå Çóëüôèÿ  ÿ÷óí  ã1åìåð çàìàí óí áóê1èí÷1î. Öî êúîÿëú ÿêüàäàëú ö1èÿé áàõ1àðàëäå àáóëà, áîêüîåãè óí æèíäèð ã1àêà áå÷1÷1åéèëàí. Æåãè õ1àéâàíàëäå àñê1îå êúà÷1åé Çóëüôèÿ, ãüåá ÿêüàäàëäà ëúàëåáèëàí íå÷îí, ùèáãîãè ãüåëäå àáè÷1îãóí áîêüîå óíà. Áîêüîð ðóññíèäà ðóõüàðàë õ1àéâàíàçóëú áèùóí ê1óäèÿëäå àñê1îåãè óí ãüåëúóë  «ãúâàðè» ö1àö1àçå æîÿëà Çóëüôèÿ, àììà ùèáãî ðàõü ãüàëúóë âåäðîÿëúóáå áà÷1óíåá áóê1èí÷1î… Ã1åìåð çàìàí èíåëäå õàäóéãî áîêüîå ÿêêàðàé ÿêüàä òàìàøàëúóí õóò1óëà, îöàëäå ãúîðêüå âåäðîãè êêóí, ãüåá áå÷1÷1èçå õ1àðàêàò áàõúóí, îöîë «ãóðãèíëúè» ö1àö1àëåé  Çóëüôèÿ éèõüàðàá ìåõàëú…

Ã1àðàö, êúàðçãóí íàëúè…

Äèð öî ëúàëåâ ÷è Ã1àáäóðàçàêúèöà ãüàðàíà äèäà, öî ñóàë áóãîàíèëà æèíäèð ãàçåòàëäå áàõúóí ëúàçå áîêüàðàá, õúâàí áèò1åéèëà ãüåá «Õ1àêúèêúàòàëäå»…Æèíäèõúå ã1åìåð ÷àã1è ðà÷1óíèëà êúàðçàëú ã1àðàö êüåéèëàí, ãüåçóë áàäèâåãè áàëàãüóí êüåëàðèëàí àáèçå æèíäàãè ê1îëàðèëà. Àììà êüóí õàäóá ã1åìåðèñåë ãüåë ã1àäàìàë õ1àë õèñóí áàò1èÿë ÷àã1èëúóí ëúóãüóíèëà, ëúèê1àë ëúàëåë ÷àã1èãèöèí ãüåá æèíõúà ã1àðàö ùâàðàëäàñà ðèõüèçå ö1àêú êúàíàã1àëúóëèëà, ã1åìåð çàìàíãè óí õàäóá äèð íåðâàáèãè õâåçàðóí ãóðîíè ãüåá íàëúóëàá ã1àðàöãè íàõú áóññèíàáóëàðèëàðèëà.  Ìîö1èäàñàí íàõú áóññèíàíàáèçåéèëàí àðàá ã1àðàö, ê1èãî ñîí ã1óíèëà öîÿñ íàõúå ùâåçàáóëàðîãóí. Öåáå æèíöà êúàðç áîñèçå êêàðàá ìåõàëú, ãüåá íàõúå êüåçå çàìàí ùóí ùóãî ìèíóò èíåëäå ðåêåðóí ðà÷1óíààíèëà æèíäèð ðóêúîðå ã1àðöóë áåò1åðãüàáè, êúàðçàëú áîñàðàá ã1àðàö íàõúå áîñèçå…
Ã1àäàìàñóë õ1àæàòàá õúóëóõú ò1óáàé áåööàðàá âà êèðè ã1åìåðàá áóãèëàí êèäàãî áèöóíà áàòàíà, õ1àæàò ö1èê1ê1àðàá ìåõàëú êúàðç áîñè÷1îãóíãè ðîð÷1óëàðåëúóëõà… Àììà äîá öåáåçàìàíàëúãî öî ã1àêúëó÷èÿñ, äóå òóøìàí êúâàðèã1óí âàòàíè, êúàðçàëú ã1àðàö êüåéèëàí àáóðàë ðàã1àáàëúãè ãúâàðèäàá ìàã1íà áóãî. Ãüåëúãî áàòèëà, öî ìàæãèòàëúóâå êàê áàçå âà÷1àðàâ ìàã1àðóëàñäå öîÿñ àáóí áóãî, ìóí ÷1âàçå êúâàðàã1óí öîÿâ âóãèí êúâàò1èâ ãúîðêü÷1àëèäà ÷1óíèëàí. Äèöà ÷èÿñå ëúèê1ëúè ãüàáóí áóê1èí÷1îãóðè, äóí ãüåñ ÷1âàçå êêàíèéèëàí æàâàá ãüàáóí áóãî ãüåâ ìàã1àðóëàñ…
Êèíàëõà ðèò1àðàë êêîëåë, êúàðçàëú ã1àðàö êüîëåëèù, ãüåá êüîëàðåëèù? Ã1àáäóðàçàêúèöà àáóíà æèíäå ãüåá ñóàëàëúå ÷1âàí-êúîò1àðàá æàâàá êüåçå ëúèäàíèãè ê1âå÷1èëàí…
Ãüåäèíëúèäàë äèäà ðàê1àëäå êêàíà ãüåá Ã1àáäóðàçàêúèë ñóàë «Áàõüèêúîñàëúóë»ã1àêúëó÷àã1àçäà öåáå ëúåçå. Ãüàðóëà ãüåëúèå æàâàá êüóí êîììåíòàðèÿë ãüàðåÿí

Øàðèïèë õàáàð
Êúîðîëëúóäà âóãåâ öî ê1îäîëúèÿëäå ðèãü èíà áóãåâ ÷è Ã1óìàðèöà ãîäåê1àíèá àáóí áóãî, ãüàá ãàçàëäà ðåê1óíåá õúàõ1èëàá ö1à ðåê1àãè íèëúåð ãüàíèáå ãàç áà÷àðàçäàéèëàí. Ãüåñ áèöóíåá æîÿëúóë ìàã1íà ëúàçå áîêüàðàë  ã1åíåêêàðàç ùàé ãüåäèí àáóëåáèëàí ãüèêúèäàë, Ã1óìàðèöà àáóí áóãî, öåáå ãàç ãüå÷1åá ìåõàëú ö1óë áè÷1èíå ê1óíãóðò1èÿëú, áîêüóíãóðò1èÿëú ðîññàñå èí÷1îãîí ðîð÷1óëàðîàíèëà ðó÷÷àáè, ãüàíæå ãàçãè áà÷1óí, ö1óë áè÷1èíå êêóíãóðò1èÿëú ðàõ1àò ùóí, ãüåçèå ðîññàëãè êúâàðèã1è÷1îãóí, ÷1óæóãè ãüå÷1îãóí õóò1óí âóãèí æèâèëàí

Äóí õâåäàë ãüåâèù âà÷1èíå âóãåâ çèãàðàëäå…

Öî ðîñóëú êúàäàð êêóí ÷èãè  õóí, çèãàðàëäå èíà âóê1àðàâ öîÿñäà äàíä ÷1âàëà Õ1àñàí. Âèëúà äóíãóí öàäàõú çèãàðàëäåéèëàí ãüàëìàãúàñ àáèäàë, äóí ìåòåð èíà ãüåíèâåéèëàí æàâàá ãüàáóëà Õ1àñàíèöà, «äàãüà-äàãüàá æî»æèíöàãî ÷îõüîíèáå êêåçàáóí áóê1èí çèãàðàëäà ðóãåçäà ëúàçå áîêüè÷1îãóí. Íàõúåãè, àñê1îáãî áóãåá áàê1 áóãèí ãüåá, âèëúà ò1àñà êêåçàáå çèãàð ãüàáèéèëàí àáóí ò1àäõóí ÷1îëà ãüàëìàãú.
-Äóí õâåäàë äîâèù âà÷1èíå âóãåâ äèð çèãàðàëäå äóí ãüåíèâå èíå êêàíè — ÿí àáóëà Õ1àñàíèöà, ãüàëìàãúàñäà, ùàé æèâãî çèãàðàëäå èíå áîêüóí ãüå÷1åáëúè áàõ÷óí, öîãè áàò1èÿá ã1èëëà  ìàö1àëäåãè áà÷1èí÷1îãóí.

Ãüàëå ãüåñèå Ñàðàòîâ…

Õàáàëàçóë ðàã1àëäàñàí óíåâ Êàìèëèäà ãüåíèâ öîÿâ âèõüóëà õîá áóõúóëåâ. Ãüåá ëúèå áóõúóëåá áóãåáèëàí ãüèêúèäàë äîñ áèöóíà ùèâ õóí âóãåâàëè.
— Âàõ1 ãüåâ êèí õîëåâ, ñîí êúîÿëúãî íèæãóí öàäàõú ãüåêúîëäèëà âóê1àíà ãüåâ ÷è…
— Ñîí íóæãóí âóê1óí âàòèëà, æàêúàÿëäå õóí âóãîõà…
— Ãüåâ õâåçå ðåñ ãüå÷1î, ìåòåð Ñàðàòîâàëäå èíåéèëàí âóê1àíà ãüåâ ÷è — ÿí, êêàðàá êúàäàðàëäà áîæèçå ê1îëàðîãóí, íàõúåãè àáóíà Êàìèëèöà.
— Ãüàëå ãüåñèå Ñàðàòîâ-èëàíãè àáóí õ1àëò1è ÷1åçå òå÷1îãî, áåëàëú ðàêü õüâàã1àíà õîá áóõúóëåñ

Êàçáåê ðàéîíàëäà ïîåçä…

Ðîñóëúå ÿ÷1àðàé öî ÿñ ðåê1ååãè ã1óí, ãüåëúóë ðåøò1åí áóãåá ðóêúàëúóõú æåíæåäèëåâ âóê1óíà Ìóõ1àìàä, ãüåé éèõüèëàðîäàÿí… Êèíãî ãüåíèâ õàëàëúóí ÿõ1 õóí, ãüåñ ðóêúàëúóë êàâóÿëäà ê1óò1óëà, ãüåé ÿñ êúâàò1èåõóí ÿêêèëàðîäàÿí. Àììà ãüåëúóë áàê1àëú ðóêúàëúóë áåò1åðãüàí÷1óæó ÿêêóëà ãüåíèñàí.
-Ùèá êúâàðèã1àðàá æî-ÿí ööèäàëúãî ê1àëúàëà, Ìóõ1àìàäèå êúâàðèã1àðàá æî áè÷1÷1àðàé äîé ÷1óæó.
-Ãüåé  ÿñ ÿ÷1èíåã1àí ãüåëúóõú áàëàãüóí ÷1óí áóãî ãüàäàáà ïîåçä-èëàí àáóí áîð÷1óí óíà, àáèçå æî ëúà÷1îãóí âèõõàðàâ ãüàñóõúàí…
Ã1àæàèáàá æî, ãüåëäàñà õàäóá àíà ÷àíãî ñîí, Êàçáåê ðàéîíàëäå ïîåçäàëúóë íóõ ùâå÷1îíèãè, Ìóõ1àìàäèë ã1óìðóÿëúóë íóõ, ìàõõóë íóõàëãóí õóðõàíà, ãüåâ âàãîíàëúóë áðèãàäèðëúóíãè ö1àëóí, ãüàíæå ïîåçäàëäà õ1àëò1óëåâ âóãî… 
Ñàëèõ1 Ñàëèõ1îâ

Îñòàï Áåíäåðèë êüîëáîëàë
============================================
Êàññîâûé àïïàðàòàë ðè÷óí èí…

Äàãüàá öåáåã1àíèñåá äîá áàðòåðàçóë çàìàí áóê1àíà. Ìóõ1àìàäèå áèçíåñàëúóë õ1àñèëàëäà ê1óäèÿá ïàðòèÿ êàññîâûé àïïàðàòàë ùóí ðóê1àíà, àììà áàãüà õèðèÿë ãüåë ëúèöàíèãè ðîñóëåë ðóê1èí÷1î. Êèíãî ùèá áàò1èÿá àõ1âàë-õ1àëàëäàñà íóõ áàòóëàðåâ ÷è ãüåâ âóê1èí÷1î…
Öî ö1àêú öåðå ò1óðàë äàðàí-áàçàð öàäàõúàë ê1èãîÿñäå àñê1îâå âà÷1óíà öîÿâ êàññîâûé àïïàðàòàë ö1àêú õ1àæàò ðóãèëàíãè àáóí…Õàäóñåá êúîÿëú öîãèäàâãè âà÷1óíà ãüåçäå êàññîâûé àïïàðàòàë êúâàðèã1óí ðóãèëàí, áàãüà êüóíãè ðîñèëààíèëàí…Ãüåäèí àíà óíêúãî-ùóãî êúî. Àõèðàëäà Ìóõ1àìàä æèâãî óíà ãüåë áàçàðãàáàçäå ò1àäå, êàññîâûé àïïàðàòàë ðóãèëàí æèíöà ðè÷óëåë îïòîâûé áàãüàÿëäà. Õàáàð õàëàò ãüàáè÷1îãóí äîë áàçàðãàáàç Ì1óõ1àìàäèë êèíàëãî àïïàðàòàë ðîñóëà…

 Õóðìà áè÷óëåâ áèçíåñìåí

Æåãè äîá ã1àðàö õèñè÷1åá ìåõ áóê1àíàÃ1åìåðàá õóðìàãè áîñóí Ìàõ1à÷õúàëàÿëäå ìàã1àðóõúà âà÷1óí âè÷àðóëà âóê1àðàâ öîÿñäå àñê1îâå âà÷1óíà öî ÷è, æèíäèð ãüàë ìèêðîñõåìàáè ðè÷åéèëàí, êúîëî ùóãî ãúóðóùàëäå óíåë æàë ðóãî ãüåë, äóöà ã1èö1ãî àíö1ãî ãúóðóù êêåçàáå äèõúå ãüåë ðè÷óí õàäóáèëàíãè àáóí. Óíãî-óíãîãè,  äîë ìèêðîñõåìàáè ã1îäîð õúâàçå òå÷1îãóí ðè÷óí óíåë ðóê1àíà êúîëîùóãî ãúóðóù öîÿëúóõúãè àáóí, ãüåá ö1àêú õàéèðèÿá èøàëäà ðàçè âóê1àíà õóðìà áè÷óëåâãè. Ãüàëå öî êúîÿëú äîë ìèêðîñõåìàáè ãüàñóõúå êüîëåâ ÷è âà÷1óíà æíäèð çàìàí ãüå÷1èëà ãüàíæå ãüåë ðè÷èçå, ò1îëàáãî ïàðòèÿ ãüåë ìèêðîñõåìàáàçóë áîñèëàðèùèëà äóöà, ìåòåð ðåê1óí óíåâ ÷è âóãèí æèâèëàí. Õóðìà áè÷óëåñ æèíäèõúãî ò1îëãî áàê1àðàðàá àíö1èëà àíêüàçàðàáãî ãúóðùèäå ðîñóëà ê1óäèÿá ïàðòèÿ ãüåë ìèêðîñõåìàáàçóë…Àììà ãüåëäàñà õàäóá ò1îê1àëú ìèêðîñõåìàáè ö1åõîëåë ÷àã1è ãüàñäå àñê1îðåöèí ðàêêè÷1î…Õàäóá ö1åõ-ðåõ ãüàáóí õàäóá, ãüåë ìèêðîñõåìàáè éèëàí àáóðàë æàë ðàòàíà  òóêàáàçäà êàìè÷1îãóí ðóê1óíåë, ãúóðóùöèí áàãüà ãüå÷1åë  ðàäèîÿëúóë ã1èñè-áèêúèíàë õ1àæàò äàãüàë ò1àã1åëàë

 Áàíàíàë ðèæóëåá 20 ãåêòàðàëúóë ðîùà…

Ñîâåò õ1óêóìàò áèõõàðàá çàìàí áóê1àíà. Öîöîÿçå, ëúèì õ1àáóðãúèíäàë ðàêúäàë ðàã1àëäå áà÷1óíåá ÷÷óã1à êèíèãè, áàíêàçóõú áàê1àðàðàá ã1àðöîë ÷1àõ1èÿë êðåäèòàë ùâàíà, ãüåäèíàçóë öî êúàäàðàëú áè÷à-õèñè ãüàáóí áèçíåñàëäà õ1àðàêàò áàõúóëåá áóê1àíà. Ãüåäèíàçóë öîÿâ êêîëààí Ã1óìàð. Ãüåñ ìàøèíà ö1óí òåõíèêà âà öîãèäàá êúâàðàã1åë þãàëäå áà÷÷óëààí áè÷èçå, íàõúå ÷1îáîãî ìàøèíà áà÷èí÷1îãóí Àçåðáàéäæàí ìóõúàëúà ïèõúèë ö1îëààí âà ãüåá öîãèäàë ðåãèîíàçóë øàãüàðàçäå áà÷÷óëààí. Àììà ðóê1àíà æåãè õ1àëò1óëåë ñîâåòèÿá çàìàíàÿëúóë öî-öî çàêîíàë, ãüîðêüî-ãüîðêüîá ãàèÿëúóëàç, ã1àðàö áîñèçå èíêàð ãüàáóí, õàë ãüàáèçå ò1àëàá ãüàðóëààí êêîëåëùèíàë êèíàëãî äîêóìåíòàë, ãüåäèíàë êâàë-êâàëàëãè êàìóëàðîàí íóõäà.
Ãüàëå öî êúîÿëú Àçåðáàéäæàíàëäàñà ê1óäèÿá Êàìàç ìàøèíà áàíàíàçóëãè  ö1óí Ðîññèÿëúóë öî øàãüàðàëäåõóí óíåë ðóê1àíà Ã1óìàð ãüàëìàãúãóí. Âîëãîãðàäàëäå ùóí ãàèÿëúóëàç ãüåçóë ìàøèíà ÷1åçàáóëà âà ò1àëàá ãüàáóëà ãüàçäàñà áàíàíàë ã1åçàðèÿëúóë ñïðàâêà(äîá çàìàíàÿëäà æåãè õ1àëò1óëåá áóê1àíà ïèõú áè÷à-õèñè ãüàáèçå èõòèÿðàëúå, ãüåá ã1åçàáèÿëúóë áàê1àëúóëàá ñïðàâêà  ò1àëàá ãüàáè ). Ãàèÿëúóëàç ã1àðàö áîñè÷1åá êúàã1èäà ãüàçóõúà, Ã1óìàðèöà ãüàëìàãú âèò1óëà Ìàõ1à÷õúàëàÿëæäå ðîñäàë ìàã1èøàòàëóëàç êüåçå êêîëåá ñïðàâêà ò1àëàá ãüàáèçå, ã1àðàöãè êüóí. Ã1åìåð êâàò1è÷1îãóí ãüàëìàãúãè Ìàõ1à÷êúàëàÿëäàñà ò1àä âóññóíà, ìèíèñòðàñóë ïîäïèñü ò1àä áóãåá ïå÷àòüãè êüàáóðàá ñïðàâêàãè áîñóí, Ã1óìàðèë Äàãúèñòàíàëäà 20 ãåêòàð áàíàíàë ã1åçàáóëåá ðîùà áóãèëàí ò1àäãè õúâàðàá. Ãàèÿëúóëàçå ãüåá ã1óíà, âà ò1îê1àá êâàë-êâàë ãüå÷1îãóí ãüàçóë Êàìàç äîç áè÷÷àí òàíà…

«Ö1èÿë» ó÷èòåëüçàáè
======================
Ñêîáêàáè õ1àæàëúè÷1î

Ìóñàöà ðóêúîáå êüóí áóê1àðàá õàëàòàá ñêîáêàáèãè ãúîðëú áóãåá ìèñàë, ãüàáèçåãè áàæàðè÷1îãóí, êîìïüþòåð õ1àëò1èçàáóí, ãüåëúóë êóìåêàëäàëúóí ãüàáóí áóê1àíà, àììà èñàíà ÿ÷1àðàé ö1èÿé ó÷èòåëàëú ìèñàë ìåêúñà ãüàáóí áóãèëàí àáóëà ãüåñäà. Ìóñàöà àáóëà æèíäèð ìèñàë áèò1óí ãüàáóðàá áóãèëàí, àììà ó÷èòåëàëú ãüåñóë òåòðàäàëäà ãüàáóí áèõüèçàáóëà ãüåá  ìèñàë. Àõèðàëäàãè Ìóñàöà áèöóíà æèíöà ãüåá ìèñàë êîìïüþòåðàëúóë êóìåêàëäàëúóí ãüàáóí áóê1àíèëàí… Õàäóá áàÿíëúóëà, ö1èÿé ó÷èòåëàëäà àðèôìåòèêàÿëúóë óíêúàáãî äåéñòâèå ãüàáèçå ëúàíèãè, ìèñàëàçäà ãúîðëú ñêîáêàáàçóë êèíàá õ1àæàëúè áóê1óíåáàëè ëúàëåá ãüå÷1åáëúè. 

ß òåáå áèòü áóäó…

Öî ðîñóëúà ðåñàëäà âóãåâ ÷èÿñóë ïåäàãîãàñóë äèïëîì áóãåé öî ÿñ, øêîëàëäå õ1àëò1èçå ò1àìóíà. Öî êúîÿëú äàðñ êüîëåé éèê1àðàé ãüàëú, öî ã1àäëî ã1åìåð ëúèê1àá ãüå÷1åâ âàñàñäåõóí éóññóí àáóëà:
— ß òåáå áèòü áóäó-éèëàí, àììà ãüåâ ã1îäîâå âóññèí÷1åá ìåõàëú íàõúåãè ãüåñäå àáóëà:
— Èäè ê äîñêó-éèëàí

Íàçèðèë ã1àêúëî

Õ1àëò1óëú îïûò ê1óäèÿâ ó÷èòåëü Íàçèðèöà öî ãàðà-÷1âàëóëåëúóá àáóíà, íèëúåð ïåäàãîãèÿá óíèâåðñèòåòàëäà èíôîðìàòèêà êüåçå áàæàðè áóãåë, êîìïüþòåð ëúèê1 ëúàëåë ó÷èòåëüçàáè óðãúóíãî õ1àäóðóëàðèëà. Ùàé ãóðåëúóë ãüåá ðàõúàëúàí ó÷èòåëüçàáàçå ëúèê1àá ëúàé ùâàíè, ó÷èòåëàñå áà÷1óíåá äàãüà-ìàêúàá õàðæàëúóõú, ãüåç øêîëàëäà õ1àëò1è ãüàáèçå áóê1èí÷1èëà âà ãüåäèíàë ó÷èòåëüçàáàç êîìïüþòåðàëúóë ëúàé õ1àæàòàá õ1àëò1è øêîëà òóí êúâàò1èáåõóí ò1àëàá ãüàáèçå áóê1àíèëàí. Ãüåäèíëúèäàë øêîëàçäà èíôîðìàòèêàÿëúóë äàðñ êüîëåë ó÷èòåëüçàáàçäà êîìïüþòåð áàêèçåãè ñâèíàáèçåãè ãóðîíè ãüåá õ1àëò1èçàáèçå áàæàðóëàðèëà

Çóëüôèÿ ãüàá êêàðàá õàáàð ãúîë «Ö1èÿë ó÷èòåëüçàáè»àáóðàë õàðáàçóëúå êêåçàáóí Ìóõ1àìàäðàñóëèõúå êüå

Âíèìàòåëüíûé ïàäåæ

Èñàíàñåá ñîíàëú ÿ÷1àðàðàé ö1èÿé ó÷èòåëüíèöàÿëúóë äàðñ áóê1àíà. Óðîêàëäà ïàäåæàçóë áèöóíåá áóê1àíà. Öî ö1àëäîõúàíàñäå ùèá ïàäåæàí ãüèêúóí, ãüåñ âèíèòåëüíûé ïàäåæ áóãèëàí æàâàá êüåäàë ó÷èòåëüíèöàÿëú àáóëà ìåêúàá áóãèí, âèíèòåëüíûé ïàäåæ áóê1óíàðèí, ãüåá áóãèí âíèìàòåëüíûé ïàäåæèëàí àáóëà…Ãüåé äèïëîìèðîâàííûé ó÷èòåëü, øêîëàëäàãî ö1àëè ùàêàá æî áóãî, øêîëàëäà àçàðö1îë öèí ã1óðóñ ìàö1àëúóë äàðñàçäà ðèöóíåë ãüåë ïàäåæàë ïåäàãîãëúóí ö1àëè÷1îíèãè ðàê1àëäà ÷1åçå êêîëààí…

«Хасалихълъиялъул байрам»

«Меседил хасалихълъи».

Мурадал ва масъалаби:

• Лъаг1алил заманазулгун лъай-хъвай гьаби.

• Пасих1го ва дурусго лъималаз рахьдал мацалда куч1дул рик1к1ин.

• Маг1арул мац1алда х1анч1азул,гъут1бузул ,пихъил,овощазул ва цогидалги ц1арал лъай.

• Рахьдал мац1алъул дарсазде лъималазул рокьи ц1ик1к1инаби.

• Лъималазда гъорлъ гьудуллъи , цоцалъ рекъей щула гьаби.

• Лъималазул творчества цебет1ей.

• Муг1алимзабазул ва лъималазул цоцалъ гьоркьолъи лъик1лъизаби.

Къвариг1унел алатал:

Компьютер,телевизор ялъуни проекторная доска,къот1-къот1арал х1анч1азул , т1анхазул суратал, 3 ч1еп,пихъ,овощал,костюмал, ,гъут1буздаса рортарал бат1и-бат1иял ,т1анхал,х1ухьдул,бакънал

(минусовкаби).

Класс къач1алеб куц:

Хаслихълъиялъул лъималаз рахъарал суратал ч1вала ширмаялда яги доскаялда,киса-кирего кьер-кьерал т1анхаз къач1ала(баг1арал,т1огьилал),ч1ах1аго берцинал кьераца хъвараб плакат бала: «Меседил хасалихълъи».

Берцинаб муг1рузул бакъаналъухъе гьаракь биччала кеч1 рик1к1унеб,экраналда хасалихълъиялъул суратазул слайдал,лъималазул х1алт1абазул презентациял рук1ина рихьулел.

Жеги г1урччин хут1арал

Хадур ралагьунги тун

Гъут1буздаса т1огьиллъун

Т1анхал гъенолел руго.

Рогьараб рук1к1инег1ан

Х1апара-х1ут1ги баччун,

Х1анч1аз хьихьарал т1анч1аз

Т1авап гьабулеб буго.

Ахикьа барщараб пихъ,

Хурзабаз кьурабщинаб,

Кьиндал нахърателалъе

Рокъоб сок1к1унеб буго.

Кеч1 рик1к1ина ц1алдохъаналъ пандуралъул бакъаналъухъе.

«Хасалихълъи» Расул Х1амзатов

Рортулел руго т1анхал,

Т1еренлъулеб буго лъар,

Пашманлъулеб буго кеч1-

Бач1ун буго хаслихълъи.

Ахирал бакънал руго

Къо лъик1илан х1анч1азул,

Реч1алел руго т1угьдул-

Бач1ун буго хаслихълъи.

Муг1рул хадур ралагьун

Хут1ун руго г1ияда,

Г1идра т1огьиллъун буго-

Бач1ун буго хаслихълъи.

Бач1ун буго гьарзаяб,

Бач1ун буго гьайбатаб,

Бач1ун буго пашманаб_

Бач1ун буго хаслихълъи.

Цебехун хасел буго,

Халатал сардал руго,

Ахирал ц1адал руго-

Бач1ун буго хаслихълъи.

Ясазул кьурди.

Хъабалоги рет1арай яс яч1ина жание кьурдул бакъаналъухъе.

Кодоб ккун ч1епги бук1ина жаниб пихъ ва овощал лъураб.

Рорч1ами,лъимал.Дун лъанищ нужеда?

-Хасалихълъи.

-Бит1ун буго.Дун гьоболлъухъе щвезе яч1ана нужехъе.Хасалихълъи бечедаб заман бугелъул, ч1обого яч1инч1о дунги.Дицаги г1емерал сайгъатал росун руго нужее.Бищунго лъик1 маг1арул мац1 лъалел лъималазе сайгъаталги ц1ик1к1ун щвелаха.

Муг1алим. Сундалъун бечедаб бугеб,лъимал хасалихълъи?Гьеб бихьизе бокьани базаралде ва тукабазде раккизе бегьула нилъ.Хасго базаразда бихьула нилъеда хасалихълъиялъул гьарзалъиги бечелъиги.

Лъималаз кеч1 ах1ила «Хаслихълъиялъул ярмарка» инсценировкаги гьабун.

1.Гьале ниж киналго данделъун руго

Бокьараб босизе рач1а аск1оре.

2.Т1аг1амги гьуинал ,кьерги берцинал,

Пихъги овощалги гьарзаго руго.

3.Рач1а базаралде даран гьабизе,

Ракке тукабазде багьа ц1ехезе.

4.Хасало кваназе компотал гьаре,

Нужерго подвалахъ нахърател гьабе.

Муг1алим.Хасалихълъиялъ нужее сайгъаталъ рач1арал пихъилги овощазулги бицанк1аби кьела дица нужее ч1вазе. Щибаб бит1араб жавабалъухъ цо-цо пихъ ялъуни овощ кьела лъималазе.

Бицанк1аби ( автор С.Мух1умаева)

Р акьалда тIаде гьурщун гIурччинаб керчаб расгун

Ракьулъ жаний яхчарай тIогьилкьерай меседу,

ГIанкIие цIакъ хирияб,лъималазе пайдаяб,

Халатккараб ,тIагIамаб витаминазул магIдан

Б акъалда егарай,гурдал гIемерай,

Гургинай,йицатай бахчамеседу,

Борщ,голубцабазе,салатазеги

Хисиго лъалареб гьудул гьеб буго ПИЛПИЛ

Б ижулаго гIурччинаб,барщидал багIарлъулеб,

Болгаразухъа бачIун нилъер пастIаниб чIараб,

Пайда жиндилъ гIемераб,кваназе цIакъ хIажатаб,

Жиндир цIарулъ пилалъул цIар кIицIул такрарлъараб

З агьаб тIагIамалъул ,гучаб махIалъул ,

МагIарул хинкIазул тIолареб гьалмагъ

БагIараб кьералъул пайдаяб нигIмат,

Борщал ,салатазе цIакъ жиб рекъолеб,

ТIанхал руссун,цIурал чадал гьарулеб

Д ун белъуна,бежула,чурпадалъе буссула,

ЧчухIун,цIурачадазда жаниб лъезе бегьула

Ж аниса тIогьилаб,тIаса гIурччинаб,

Белъун квине цIакъаб,пайда гIемераб,

Пурщабазда жаниб лъик1 хъваг1ан лъолеб,

ХъачIаб хIарпалдасан цIар байбихьулеб.

Л ъарагI мохмохилан дида абула,

Киназего квине дун цIакъ бокьула,

Бихьизе берцинаб,тIаса багIараб,

ТIагIамаб-дун нужер цIакъаб дандежо.

КIалдиб жиб хъванани мацI бухI-бухIулеб,

Б ухIиялъул цIакълъи кванилъ рекъолеб,

Хинал улкабалъан нилъехъе щвараб,

Банкабазул гьудул,роолил гьобол?

Жанисахун хъахIаб,тIасан гIурччинаб,

Риидал гIадамаз гIемер кваналеб,

ТIад зазал гIисинаб,тIагIамги лъикIаб,

Помидоралъул дун кIудияб гьудул

Дун баг1араб бук1уна,г1урччинабги бук1уна,

Т 1огьилабги бук1уна-дун пихъазул ханлъидал,

Лъималазе пайдаяб,киназего бокьулеб,

Гьуинабги,ц1ек1абги кваназе т1аг1амаб пихъ

Г ьабги г1ечулго гьудул,барщигун тамахлъулеб,

Хъабахъалъул цо тайпа жинда релълъараб бугеб,

Мокърукь балеб чирахъги гьалъулго форма бугеб,

К1одол гунзаригицин гьалда релълъараб бугеб.

Хинал улкабаздаса нилъехъе жиб бач1араб,

К1алдир цабиго гьеч1ел к1одабазцин кваналеб

Т1огьилаб хъал т1ад бугеб, т1аг1ам жиндир гьуинаб

Т1аса хъал бахъич1ого кваназе бегьулареб.

Гъабуялда бижулеб, сортал жиндир г1емераб,

Агъада,Молдаванка,Изабелла ц1ар бугеб,

Гьаб т1аг1амаб пихъил ц1ар лъаларев чи вугодай?

Бихьизе ц1акъ берцинаб гьаб к1аркьенбаг1арида

К ваназе квер хъванани,расул кьибил т1ад бала ,

Компотал,варениял киназго ц1акъ гьарула

Кь х1арп гьалъул ц1аралъулъ бакьулъ ч1ух1адго хъвала.

Р акьулъ бусен гьабулеб ,

Гьаваялда къинлъулеб,

Г1адат1е чилла бараб,

Черхалде маргъал бараб?

Кеч1 ах1ила лъималаз хасалихълъиялъул х1акъалъулъ.

«Хасалихълъиялъул кеч1» буссинабуна С.Мух1умаевалъ

Сасун , сасун , сасана

Хасалихълъи бач1ана

Ц1адаца кеч1 ах1ана

Ракьалде маг1у т1уна

Дица зонтик босана

Ц1адакь сверизе ана

Т1инк1е, т1инк1е кепалда

Барахщуге мун дида!

«Хасалихълъи» раг1аби Шахбановалъул бакъан З.Салаевалъул «Хасалихълъи»

Гьале гьал дир муг1рузде

Хаслихълъи бач1ун буго

Меседилаб кьералъул

Бечедабгун беричаб.

Лъица щиб бицаниги

Гьайбатабгун гьарзаяб

Бечедаб хасалихълъи

Бокьула лъималазе

Баг1арал ва т1огьилал

Т1анхал гъенолел руго

Т1елал гьарун киналго

Х1анч1и къокъунел руго

Муг1алим.Баг1арал ва т1огьилал гъенарал т1анхалги, т1угьдулги, цогидал хаслихълъиялъул сайгъаталги данде гьарун рач1ун руго лъималаз.Гьезул бокьараб жо ургъун гьабизе ккола нилъер къокъабаз: цо къокъа г1уц1ила лъималазул, цогияб рахьдал мац1алъул муг1алимзабазул .Гьезул х1алт1уе къимат кьезе т1амила нилъеца нилъер х1урматиял директорасул кумекчаг1и Пат1имат Абуковна ва Пат1имат Къурбановна гьединго лъималазда гьоркьосаги вищила к1иго чи жюриялде.

Къец «Хасалихълъиялъул квац1и».

Муг1алим.Гьанжесеб къецалъулъги г1ахьаллъи гьабизе буго лъималазулги ч1ах1иязулги къокъаялъ.Маг1арул кьурдул бакъаналъухъе 1 минуталда жаниб г1одоре рарал т1анхал рищизе т1амила к1иябго къокъадул цо-цо чи.Цоги к1игоял т1амила гьединго х1анч1азул суратал доскаялда магниталъ рек1инаризе. Цояз- хасалихъе хинал улкабазде роржун унел х1анч1азул,цогияз-нилъерго анир хут1улел х1анч1азул.

Гьанжесеб къец буго лъималаз рек1ехъе куч1дул рик1к1иналъул.

Хасалихълъиялъул х1акъалъулъ куч1дул рик1к1иналъул къец

«Хасалихълъи» Мух1амад Гъазиев

«Хасалихълъи» Мух1амад Гунащев.

«Росулъ» Г1абдулмажид Хачалов.

«Хасалихъе къасимех» М.Насрулаев

«Хасалихълъи» Мух1амад Хириясулаев

«Т1амах» Г1абасил Мух1амад.

Къиматал лъезе т1амила жюри. Куч1дул рик1к1арал лъималазе грамотаби кьела.

Гьалеха,дир лъимал ва х1урматиял гьалбал, гьабгощинаб рохелги нилъее босун бач1ана хасалихълъи.Баракатаб батаги,ракълилаб батаги,рохалилаб батаги, я Аллагь нилъер Дагъистаналъул ракьалъе исанасеб хасалихълъи.

Кеч1 ах1ила лъималаз «Меседил хасалихълъи» .

Меседил хасалихълъи

Бач1ун буго муг1рузде,

Рохьаздехун,ахазде

Маг1арул т1алъиялде,

Припев:

ЛъикI щвараб

ЛъикI щвараб,

Мун,хасалихълъи!

Рохелгун,баркатгун

Щвараб батаги!

Гьелъ ханлъи гьабун буго

Т1олабго гьаб ракьалда

Г1ат1идал авлахъазда,

К1к1алазда ва щобазда.

Припев:

Мун, берцинаб хаслихълъи,

Мун,бечедаб хаслихълъи.

Халкъалъе рекъел босун,

Щун батила , хаслихълъи.

Припев.

Муг1алим.Гьалдалъун нилъер данделъи раг1алде щвана. Киназего баркала.

Къо-мех лъик1

Эбелалъул къо «Сунаро дур канлъи,хирияй эбел».

Эбелалъул къо к1одо гьабун

сценар

ий.

Эбел,унго, гьеб раг1ул гъварилъи,къвак1и, къох1ехьей.Бугебдай эбелалъ х1ехьоларебги, гьелда бихьуларебги жо дунялалда.

Дуда эбелалъул гьумер бихьанищ

Гьит1инлъун т1аг1араб дур т1алабаца?

Дуда эбелалъул угьи раг1анищ,

Гьаб дуниял ц1ураб, ц1илал соролеб?

Эбелалъул гьумер … Гьеч1о дунялалда гьебг1ан гвангъараб,гьайбатаб,берцинаб сурат.Зах1матал лах1затазда гьеб сипат цебе т1амуни, т1аг1уна чиясул чорхолъа свакги,ццинги, хъач1лъиги, хъант1иги.Гьелъул бак1 ккола сабруялъ, сахаватлъиялъ, рах1му-ц1обалъ. Гьеб заманалда эркенлъула квешал къасдаздаса, къвариг1ел гьеч1еб жах1да-х1усудалдаса.

Лъимер каранде къалей

Эбел г1адин г1акъилаб,

Г1умру кида бук1инеб

Гьаб нилъер ракьалда?

Эбелалъул кверал … Гьез бежараб чадил т1аг1ам т1убараб г1умруялъ лъуг1уларо лъимадул мац1алдаса.Эбелалъ бот1рода бахъараб квералъул х1еренлъиги хинлъиги хут1ула херлъараб мехалъги чиясул рак1алде щвеязулъ. Гьел хъах1ал,недегьал квераз к1ик1уна лъимадул кини.

Цинги гьезго г1уц1ула г1умру лъимадуй.

Керен кьун хьихьаралъухъ,

Киналго т1алабазухъ,

Кинида лъимер лъураб къоялдаса байбихьун эбелалъ васазе ах1ула г1аданлъиги бах1арчилъиги гъорлъ бессарал, зах1маталде рокьи бижизабулеб, гьел куцалел,рит1ухъаллъун рахъине квербакъи гьабулел куч1дул. Рицуна г1ажаибал, бат1и-бат1иял маргьаби.Гьелъги батила маг1арул росабалъ лебалал,къвак1арал,къо х1ехьезе бажари бугел васал г1ун рач1унел.

Кинида лъурай ясалъе эбелалъ ах1ула яс х1еренай лъугьине, меседг1ан яц1ц1адай йик1ине, вацазулги инсулги адаб бугей яхъине, ч1ах1иязе кидаго кумекалъе щолейлъун яхъине куч1дул. Эбелалъул х1акъалъулъ кеч1 хъвач1ев шаг1ир ватиларо дунялалда т1ад.Киналго шаг1ирзабаз ах1улел руго улбул ц1унизе,гьел рокьизе,гьел рази гьаризе.

Киг1ан г1акъилав,киг1ан машгьурав чи мун лъугьаниги, к1очонге,дур бит1ккеязулъ дур бергьенлъабазулъ эбелалъ лъураб бут1аги бук1ин.

Нилъеца абула эбел-Ват1анин.Ват1анги эбелги цо гурони рук1унареблъи лъаларев чи щивха ватилев. Цогидаз кидаго гьел хисулареблъиги лъалелъул щивав инсанасда, гьит1инасдаги,к1удиясдаги.

Нилъеца гьа бала эбелалъул ц1ар бахъун.Гьеб бук1уна бищунго щулияб гьа.Щивав чи х1адур вук1уна эбелалъул къадруги ват1аналъул эркенлъиги ц1унун г1мру кьезе.Эбелалдехун бугеб бербалагьиялъухъ хал гьабун, гьеб борцун борхула чиясул къадру.

Мун разияб гьеч1ищ

Гьедин хъвана Расул Х1. Бищунго цебе эбелги ват1анги рехсола чияс.Гьел к1одогьаруралг1ан живго к1одолъулевлъи лъан. Гьел разилъанаг1ан живго вохизе бич1ч1ун, гьел бечелъанаг1ан живго лъик1 вук1уневлъи лъан.

Лъимер унтизег1ан жийго унтизе х1адурай, жийго якъун лъимер хьихьизе къач1арай, гьелъие г1оло г1умруялъ х1алт1улей,х1еренай,х1алимай, лъик1ай йиго щивасул эбел. Ц1уне,лъимал, нужеца улбул! Эбелалъул х1ат1икь батулин нужее алжан!

Источник

Сочинение на аварском языке эбел

Хирияй, х1алимай, х1асратай эбел

Йокьула, йокьула, йокьула мун дий.

Гьарула дица дуй щулияб сахлъи

Лъимал-рукъалдаса йохун таги мун.

Гьал къоязда киса-кибего улкаялдаго г1адин Ц1ада росдал школалдаги к1одо гьабуна библиотекаялъул х1алт1ухъабигун цадахъ эбелалъул къо.

Эбел, гьеб раг1ул хинлъиги, хиралъиги, х1айранлъиги, х1еренлъиги, недегьлъиги лъаларев чи вижулев ватиларо ракьалда. Лъималазул рохел-эбелалъул рохел, лъималазул пашманлъи-эбелалъул рах1атхвей. Эбел ккола рукъалъул гъанситухъ ц1а ц1унулейги, лъик1аб тарбия кьун нилъер обществоялъул бук1инесеб г1ел-лъимал г1езарулейги, гьел г1адамалъе рахъинарулейги г1адан.

Т1аде ах1арал гьалбадерида, гьел гьоркьор ккун киналго руччабазда баркиялъулаб к1алъайги гьабун, гьеб вечер рагьана Ц1ада библиотекаялъул заведующая Г1алибегова Анисатица. Ц1ада аслияб школалъул ц1алдохъабаз рик1к1ана эбелалъул хиралъиялде гьарурал куч1дул.

Руччабазда гьайбатаб байрам баркизе дандеруссиналде рач1ун рук1ана Ц1ада росдал администрациялъул бет1ер Мух1амадов Мух1амад, гьебго росдал школалъул директор Г1алибегов Сайгидх1осен, лъебералда анлъго соналъ байбихьул школалъе нухмалъи гьабурав Мусаев Мух1амад ва гь. ц. Гьез нилъ гьарурал, к1удиял г1езарурал, бит1араб г1умруялъул нухде нилъ рачарал улбузда, яцазда баркана эбелалъул къо.

Руччаби к1удияб адабалъеги, реццалъеги мустах1икъал ругилан лъазабуна гьез. Жакъа нилъер маг1ишаталъул кинаб бут1аялда босаниги руччаби камураб бак1 гьеч1о. К1удияб Ват1анияб рагъул заманалда босаниги, гьелдаса хадусел соназ босаниги, руччабаз кибго бихьизабуна цебехъанги, къо х1ехьей, сабру, ях1-намус. Кибго ва сундулъго гьел рук1ана мисалияллъун.

Залалда к1удияб ч1аголъи бач1инабун бук1ана щибаб цере рахъиналдаса хадуб куч1дул ах1ун культураялъул х1аракатчи Х1ажимурад Дибировасги. Ниг1матаз бечед гьабураб столалда нахъа г1уц1араб рохалилаб байрам ана киналго разияб ах1вал-х1алалда.

Улбуз рак1-рак1алъулаб баркала кьуна жидее гьадинаб гьайбатаб, берцинаб байрам г1уц1арал библиотекаялъул ва школалъул х1алт1ухъабазе.

Ч1ужуг1аданалъул, эбелалъул адаб-х1урмат гьабиялъул гъваридал кьалбал руго ва къадруяб г1адатлъун буго щибаб соналъ ноябрь моц1алъул ахирисеб гьат1ан къоялъ эбелалъул къо к1одо гьабулеб. Гьал къоязда рохалил ах1вал-х1алалда Х1ариколо культураялъул ва библиотекаялъул х1алт1ухъабаз росулъа улбулги къадруял руччабиги данде гьарун эбелалъул къоялъул х1урматалда т1обит1ана «Ц1уне улбул» абураб вечер.

Гьеб вечер рагьана ва нухда бачана СДК-ялъул директор Г1абдурах1манова Хадижатица. Гьелъ баркиялъул к1алъай гьабизе раг1и кьуна росдал бегавул Х1айбулаев Саг1адулагьие. «Нилъер улбузул лъик1ал ишаз ва берцинаб г1амал-т1абиг1аталъ квербакъулеб буго г1олеб г1елалъулъ лъик1ал хасиятал куцаялъе, жамг1ияталда рекъел ва раг1и дандеккей бук1инабиялъе. Гъанситоялъул хинлъи ц1унулей х1исабалда ч1ужуг1адан-эбел кидаго йик1ана ва йиго кинабго лъик1абщинабги гвангъараб щинабги жиндилъ бессарайлъун.

Къабул гьабе, хириял руччаби, улбул дир рак1-рак1алъулаб барки. Гьарула нужее щулияб сахлъи, икъбал-талих1 ва т1ураги нужер щиялъул рек1ел мурадал»,-ян абуна С. Х1айбулаевас. Хадубги дандеруссиналда рехсана г1урусазул хъвадарухъан Максим Горькияс ч1ужуг1адан, эбел к1одо гьаюн хъварал раг1аби: «Бакъ гьеч1они т1угьдул т1егьаларо, ч1ужуг1адан гьеч1они рокьи бук1унаро, эбел гьеч1они я поэт, я бах1арчи вахъунаро, дунялалъул кинабго ч1ух1и улбуздасан буго».

Баркиялъулал к1алъаял гьаруна школалъул директор Хваджаева Пат1иматица, Батирханова Г1айишатица, зах1маталъул ветеран Г1алиева Басиратица ва цогидазги. Бук1ана вечералъул г1ахьалчаг1азе г1уц1араб умумузул кванил ц1ураб гьайбатаб столги, рик1к1ана улбузе сайгъат гьарурал куч1дулги, хасго Мух1асива Залмуца ах1арал куч1дуз киналго вечералда г1ахьаллъаразул рак1ал рохизаруна. Ахиралдаги, киналго т1аде ах1ун рач1аразул рахъалдасан жидее гьадинаб гьайбатаб вечер т1обит1изе рак1алде ккарал клубалъул х1алт1ухъаби Г1абдурах1манова Хадижатие, Мух1асинова Залмуе, библиотекаялъул х1алт1ухъаби Г1абдулаев Х1ажие, Бат1алова Хадижатие рак1-рак1алъул баркала загьир гьабун хинал раг1аби абулелъул, бихьулеб бук1ана вечералда г1ахьаллъарал киналго рази рук1ин жидее гьабураб ихтилат-кепалдаса. Хъизан, рукъалдаса рохун таги нуж, х1урматиял улбул.

Источник

Классный час на тему «Дир хирияй эбел»

Дарсил тема: «Эбелалъул къо»

Дарсил ин.

Жакъа нилъер инеб буго рагьараб дарс.Жакъасеб дарс дие байбихьизе бокьун буго биценалдалъун.

-Вай, кин дида гъов вич1ч1илев?

Дида лъаларогури гъолъул мац1ин абунила бадибеги балагьун лъимералъ. –

-Дица щиб гьабилеб дудехун к1алъазе бокьани. Аллагьас берцинго бот1рода кверги хъван абунила. Дур малаикалъ малълъилин дуда квералги цере ккун гьаризе. Хадуб лъимаца абунила: жинда раг1анин дунялалда квешлъи бугилан.

-Лъица дун ц1унулев?

Дур малаикалъ ц1унизе вуго мун, жиндирго г1умруялда гурх1ичого.

-Дун пашманго вуго, щайгурелъул дида т1ок1ав мун вихьуларо.

-Дур малаикалъ бицине буго дуда кинабго, гьелъ бихьизабизе буго дуда дихъе бугеб нух, кин дихъе мун вуссиневали. Гьединлъидал дун кидаго дуда цадахъ вук1ине вуго.

Гьеб заманалда ракьалдаса гьаракь раг1анила, лъимаца хекко-хекко гьикъанила:

-Дир малаикалда ц1ар щиб?

Гьелъул ц1аралъул маг1на гьеч1о, дуца гьелда абизе буго эбелилан.

Ц1унизе те нуж кидаго нужер малаикалъ.

_-Лъимал, сундул х1акъалъулъ бицунеб бугеб гьаб биценалда?

— Гьаб биценалда сунда релълъинаюлей йигей эбел?

Бит1араб буго лъимал, эбел йиго нилъер малаик, гьелъ ц1унула нилъ сундасаго, кьеги гьелъие талих1, йоххун таги гьей лъималаздаса.

— Жакъасеб нилъер дарсил тема буго «Эбелалъул къо» абураб. Гьаб дарс дие рагьизе бокьун буго Расул Х1амзатовасул «Эбел» абураб кеч1 ах1иялдалъун.

Эбел, к1очонаро гьит1инаб мехалъ,

Дун къват1ахъ кват1игун, кидаго дуца

Горт1а лъун толаан бакараб чирахъ

Ва къирун толаан къач1ого каву.

Вач1унаан рокъов,кьижулаан дун,

Кьурулаан дуца г1одобе чирахъ.

Ялагьулаан мун къан бугищ нуц1а,

Къулулаан т1аде, сордо лъик1 васин.

— Лъимал, кин нужеда ракIалде кколеб, щайдай гьеб гьедин бугеб? (Щайгурелъул эбел киназего йокьула, гьей цохIо йикIуна, гьей тIокIай лъицаниги хисуларо, эбелалдаса хириял гIадамал гIумруялда жанир цониги рукIунаро).

ЦIакъ гIемерал руго Россиялда, гьанже байбихьун буго Дагъистаналдаги эбел-эмен Херазул рокъоре рехун толел.

— Жакъасеб нилъер дарсил эпиграфлъун росун ругел гьал рагIабазул магIна кин нужеда бичIчIулеб?

«Алжан эбелалъул хIатIазда гъоркь букIуна»

Лъималазул жавабазухъ гIенеккила, магIарул мацIалда бицине кIвечIел гIурус мацIалда бицине риччала.

Эбел чIаго йигебгIан мехалъ нуж рукIине руго талихIаллъун.

-Алжаналъул каву рагьараб буго эбелалъул къимат ва хIурмат гьабулел гIадамазе.

— Балагьеха рагIабазул гъварилъи. КигIан берцинаб сурат бугеб гьаб: эбелги лъимерги.

РачIа гIенеккизин ЖабрагIил ХIасановас хъвараб «Эбелалъул ракI» абураб лъималаз ахIулеб кочIохъ.

Дуда эбелалъул берал рихьанищ,

Балагьун гIорцIичIел гIумруялъго духъ?

Дуда эбелалъул кверал рихьанищ,

Кинабго дуе кьун ракъван тIагIарал?

Дуда эбелалъул гьумер бихьанищ,

ГьитIинлъун тIагIараб дур тIалабаца?

Дуда эбелалъул угьи рагIанищ,

Гьаб дуниял цIураб, цIилал соролеб?

КочIохъ гIенеккун хадуб цIалила Расул ХIамзатовасул «Эбелалъ дир кинидахъ кучIдул ахIичIелани» абураб кечI.

— Кин бичIчIулеб нужеда гьаб кочIол бетIералъул магIна?

— ТIоцебе учителас цIалила, анализ гьабила кочIол. Хадуб лъималаз цIалила цо-цоккун.

— Эбелалде бугеб рокьи поэтас кин загьир гьабун бугеб?

— Эбелалъул рокьиялъ, гьелъул хIеренлъиялъ лъимал лъикIаб хьвада-чIвадиялде куцалеб ругеб къагIида кин бихьизабун бугеб?

— Гьединго Расул ХIамзатовасул буго цоги кечIги эбелалъул хIакъалъулъ хъвараб.

«Эбелалде»

Квен кьурайги мун, эбел,

КечI кьурайги мун, эбел,

Квер кьурайги мун, эбел,

Бер кьурайги мун, эбел

ГIумру кьурай мун, эбел,

ГIалам кьурай мун, эбел,

Хинлъи кьурай мун, эбел,

ЛъикIлъи кьурай мун, эбел.

Их кьурайги мун, эбел,

Нух кьурайги мун, эбел,

Бакъ кьурайги мун, эбел,

Къо кьурайги мун, эбел

ГIадамал цоги руго

Мун цохIо – тIокIай гьечIо.

Цогияз дуца кьолеб

Эбелалъул ракI: букъараб заргIанаб, гъваридаб, гIатIидаб, лъимадул рохелалъ зодиб боржунеб, лъимадул ургъелалъ ракьулъ тIерхьунеб, тIолабго дуниял жаниб бачараб, дуниялалъул тIалаб тIаде босараб, къуватаб, канлъи бикьулеб, нухал гвангъулеб ва гьел гурел цогидалги эпитетал хIалтIизарун руго кочIолъ. ИяхI бугей, рагIдукь кIусун къо рехуларей, хIеренай, кIвахI гьечIей, бокьараб жо баччулейлъун йихьизаюн йиго эбел.

Нилъее гIумру кьурай, нилъ гIезаризе сардал рорчIарай, кинаб къо тIаде бачIаниги, гьеб хIехьезе, баччизе къуват бугей, Расулица абухъего, «квен кьурайги, кечI кьурайги», нилъеда кинабго малъарай цIунизин хирияй, гIагарай, йокьулей эбел, мугIрул чIужугIадан.

Сценка «Эбелалъул кумекчи»

Ах1улаго кеч1гун рукъ лъухьулев вугев васада т1аде лъугьун яч1уна эбел.

-Мух1амад, щиб ккараб?

— Щибниги ккеч1о эбел.

-Щай кколареб? Дуца рукъ лъухьун бугогури!!

Мух1амад, бице эбелалъул, щиб ккараб? ахирисеб нухалъ дуца рукъ лъухьун бук1ана к1ийила ккараб мехалъ. Дуца х1ургийищ бац1ц1араб?

-Бице, дуца щиб гьабураб? Мун гъокьищ тарав?

(Эбелалъухъ бугеб сумкаги нахъе босулаго. Дица абулеб бугогури щибниги ккеч1ёо, чороклъун бук1ун бак1арулеб бук1ана).

-Дуца бусенгийищ бак1арараб?

Полотенцаялъ бет1ерги бихьулаго г1одой йик1уна.Дун директорас школалдейищ ах1улей йигей?

— Эбел, х1инкъуге! Дицаго дарсалги гьаруна, кваназеги кванана, г1усалги чурана.

— Дицаго! (эбел г1акълудаса уна)

— Эбел! Дуе щиб ккараб?Дица дуе лъим босила. ( т1аде рач1уна цадахъ ц1алулел лъимал)

— Гьая Мух1амад, бицея, гьабурабищ дуца эбелалъе кумек?

— Гьабуна, балагье ккараб жо.

-Пат1имат хекко аптечка босе.

_-Ия дир вас, дуца дие цо къоялъ гурони кумек гьабизе гьеч1ебищ7

— Гьеч1о эбел. ( эбел г1акълуялдаса уна)

Бицен

ГIемерисезда рагIун батила, цIалун батила гьаб биценалъул. Нилъер умумузул бицен буго эбелалъул ракIалъул хIакъалъулъ.

Гьаниб бихьулеб буго эбелалъул лъимада бугеб гурхIел. (ГIенеккила Динара Жамалудиновалъул ахIулеб «Эбелалъул ракI» кочIохъ.)

— Гьаб кечI буго гьаб биценги кьочIое босун гьабураб.

Кицабигун хIалтIи

— Лъимал, гIемерал кицаби ва абиял руго эбелалъул хIакъалъулъ.

1.— Эбелалъул ракI гурхIи цIаялъги бухIуларо.

Эбелалъул ракI бухIи лъадалъги тIерхьунаро

Гьанибги бокьун буго дие цо бицен бицине гьаб кициялда хурхараб.

Цо васасул йик1ун йиго цояб берги гьеч1ей бецай эбел. Жинда хадуй школалде яч1анила эбел, гьелда лъимал релъанхъизе лъугьанила.

8.- Эбел-эмен хер гьарулелги лъимал, бахIар гьарулелги лъимал

9.- Эбел разияб лъимер – лъугIи гьечIеб хазина

Дарсил х1асил гьаби

Нилъер дарсил х1асил буклет бук1ине буго, рач1а нилъеца гьеб къач1азе.

Источник

Сочинение на аварском языке на тему моя мама, примерно 2,3 листка

Ответы

Эбел йиго жив-жив инсанасул цохIо гурони йикIунарей, сунцаниги, сундухъниги хисуларей хазина. Эбелалъ гьитIинаб къоялдаса нахъе балугълъиялде щвезегIан лъимералъе хъулухъ гьабула. Щиб миллаталъул ватаниги, кинаб ракьалда ватаниги инсанасе бищун хирияб жо щибилан гьикъани жаваб цо буго «Эбел». Киниялда бугеб лъимералъги, гIолилазги, херазги, рохаразги хIинкъаразги, къварилъаразги абула гьеб къокъаб амма магIна гъваридаб гьеб рагIи. Дидаги дица нахъе тараб гьитIинабго лъалкI эбелалъул бухIиги, чIухIиги, ургъелги, анищги гъорлъ жубараб бугилан ккола дида. Дун налъулав вуго кидаго ва кив вугониги эбелалда цеве.

Дун кодой вачарай, каранде къарай,

Керен дие кьурай, гIезе гьавурай,

Кинидахъ гIодой чIун ахх бачунаго,

Чанги сардал дие гIолон рорчIарай.

Баба бокьиларо дур беразда дий,

Рохалил гурони магIу хулизе,

Баба бокьиларо дур гIиналдаги,

Гьуинаб гурони калам рагIизе.

Эбелалъул гIадаб гIажаибаб ракI батилин кколаро дида. Гьелда гIадин лъималазда гурхIизеги, ургъел гьабизеги, йохизеги, гIодизеги, тIалаб гьабизеги цогидазухъан бажарулеб батилин кколаро. «Эбелалъул хIатIикь букIуна алжан »,- ан абула. Батизеги гьедин батила гьеб. Эбелалъул адаб-хIурмат рехун тарав чи гьев ккола хIалихьат, квешаб гIамалалъул чи. Амма гьединал гIемер гьечIо.

Гьаниб дие бокьун буго бицине дирго эбелалъул хIакъалъулъ. Эбел ккола дие бищунго кIудияб хазина. Эбелалъ дида малъула лъазе тIадабщинаб. Дир эбел йиго цIодорай, гIакъилай, пагьму кIудияй, гIадамазда гъорлъ берцинго кIалъазе ва йикIине лъалей. Дие бокьилаан гьелъ жиндирго сахлъи цIунизе, халатаб сонилаб гIумру гьелъул букIине, гьелъул рекIелъ ругелщинал мурадал тIуразе ва нижедаса йохун йикIине. Дир гIадинай хIеренай, хIасратай, калам гьуинай эбел лъилго йигодай? Эбелалъ абураб нухда хьвадани гьев чи киданиги мекъи ккезе гьечIо, гьеб дидаго бихьараб жо буго. Дие дирго эбел ккола ракI бащадай гьудуллъунги. Гьелъие дица рекIел ургъалаби рикьула, цинги гьелъ дидаги бицуна кин-щиб гьабилебали. Эбелалъе лъимер ккола бищунго кIудияб хазина. Эбелалъул лъикIлъиялъулги гьелъул хIеренлъиялъулги бицун бахъунаро.

Дица умумузе гьарула чорхое сахлъи, халатаб гIумру, рохалилаб гуреб хабар рагIугеги гьезда. Эбелалъ лъимералда квешаб жо малъуларо.

Дир хIеренай эбел, хIасратай эбел,

ГIакълу-лъай нижеда малъарай эбел,

Эбел, дур берцинлъи борцунеб роцен

Жеги бахъун гьечIин тола нижеца.

ответ: Дир йиго лъик!ай гьудул гьелъда ц!ар буго Аминат. Ниж ц!алулел руго 7 классалда. Ниж кидаго рук!уна цадахъ.

прости прости прост

Кем только не мечтают люди стать: знаменитыми космонавтами, как Ю. Гагарин, отважными пожарниками, врачами, чтобы сотни жизней, певцами, чтобы блистать на сцене, учителями, чтобы давать знания… Профессий существует много, главное – не ошибиться в своем выборе и посвятить этой профессии всю свою жизнь. У каждого есть свои интересы, свои любимые занятия, у кого-то есть талант, а кто-то быстро и легко всему научиться. В детстве я мечтала быть певицей, потому что любила петь и хотела стать знаменитой, но потом поняла, что это была только лишь детская мечта. Я люблю много читать и писать что-то интересное, высказывать свое мнение и спорить о чем-либо и быть может именно поэтому я стала задумываться о профессии журналиста. Сейчас я уже уверенно могу сказать, что это именно то, что мне нужно.

Быть журналистом – это интересно! Что может быть интереснее, чем брать интервью, знакомится с новыми людьми, узнавать подробности их жизни и о том, как они добивались успеха? Или видеть одной из первых какое-либо событие, а потом об этом рассказывать всей стране, всему миру и неважно каким образом: написать об этом в газете или сделать об этом репортаж? Я мечтаю делать свои репортажи и, если понадобится, уезжать для этого в далекую глубинку нашей большой страны или же наоборот: лететь несколько часов на самолете в далекую страну, а потом рассказывать всей стране по телевидению о том, что произошло. Профессия журналиста и трудна и интересна. Но в то же время это очень ответственная работа, потому что мир узнает о новостях именно из уст журналистов и важно донести до зрителя или читателя информацию, не искажая ее.

Я уверенна, что каждый найдет свое призвание и будет любить свою работу, посвятит ей всю свою жизнь, важно лишь сделать правильный выбор, выбор своей профессии!

Источник

Сочинение по родному (аварскому) языку на тему «Мой первый шаг к возрождению родного языка»

Дир авар мац1 ц1илъиялде ва ц1униялде галаби.

Авар мац1! Дир берцинаб, ч1ух1араб ва т1адег1анаб маг1арул мац1!

Дир г1агараб маг1арул мац1алда к1алъала дагъистаналъул г1адамазул бищун ц1ик1к1араб къадар. Гьеб мац1алда улбуз кинидахъ ах1ула лъималазе куч1дул, гьеб мац1алда лъималаз улбузе загьир гьабула жидерго рокьи. Рокьи ккарал г1олилаз гьеб мац1алда цоцазе рицуна г1ищкъудул раг1аби. Т1адег1анав Аллагьасда цебе квералги ккун харабаз гьеб мац1алда гьарула дунялалъего рекъел, гьарула балагьал –къварилъабаздаса ц1уни ва бит1ун ккараб ахират.

Огь дир маг1арул мац1,

ян Расулил мухъазул асаралда гъоркь хъвана дир г1агараб Г!обода росулъа Умагьани Камиловалъ.

Г1адада гуро абулеб «рахьдал мац1»-илан. Эбелалъул хахулеб рахьалда цадахъ бижун бач1уна лъималазул рекелъ эбелаб мац1алде рокьи. Эбел лъималазда г1урус мац1алда гурого к1алъалей гьеч1они, гьезги бицунаро бат1ияб мац1. Т1оцебесеб авар мац1алде рокьи бижизабиялъе кан бакизе ккола эбел-инсуца рокъоб. Гьеб рокъоб бакулеб гьеч1они къват1иб гьелда ц1а рек1ун ч1езабизе ц1акъ зах1малъула. Улбуз тарбия кьолаго к1удияб к1вар гьабизе ккола рахьдал мац1алда гурого лъимал к1алъангут1иялде. Ц1акъ рекъеч1еб жолъун бихьула дида нилъер заманалда харабазда аск1обги г1олохъанаб г1елалъ бицунеб чияр мац1. Гьит1инал лъималаз гъура-чункун гьеб бицунелъул гьездаса роха- хинлъун ва ч1ух1ун рук!уна умумул. Рахьдал мац1 бокьулел ва маг1арул ях1ги мах1ги ц1унарал хараби гьеч1ел хъизаназда т1убанго рахьдал мац1 бицунгут1иялде ккун буго иш. Гьел хъизамазул лъималазда рахьдал мац1 раг1улеб буго цох1о авар мац1алъул дарсида.

Дир пикруялда, рахьдал мац1 т1аг1иналъе ва гьелда к1алъалел г1адамал къо бахъанаг1ан дагьлъулел рук1иналъе г1емерал х1ужжаби руго. Бищунго к1удияб х!ужжалъун рик1к1уна дица Интернет ва гаргаро (телефон). Ахираб г1асруялъ нилъее г1умру бигьалъиялъе ургъараб Интернеталъ г1емераб квешлъиялде рачунел руго нилъ.

Ахираб заманалда, рахьдал мац1алъул рахъ ккун к1алъалаго, г1адамазда гьоркьой дунго чиярайлъун йихьула дида. Дида гьеб ц1акъ зах1малъун бук1уна.

Кин бугонги цох1о гъаримав, пакъирав, жиндирго дарсги бокьулев, маг1арулалги рокьулев авар мац1алъул муг1алим вуго рахьдал мац1 г1ун бач1унеб г1елалда бицинабулев чи. Рахьдал мац1алъул муг1алимасул гъажалда баччун буго к1удияб гьир. Зах1малъун, гьир г1одобе рехани, гьеб буго т1убанго маг1арулазул талих1 къосараб къо.

Дир пикруялда, рахьдал мац1алъ ва гьелда хурхарал г1адатаз ва маданияталъ ккун бук1ана г1адамазул ях1-намус, к1удияздехун адаб ва рук1а-рахъиналъул къаг1ида. Рахьдал мац1 гьеч1ониги къварилъи гьеч1ин ах1долел умумузда гьеб бич1ч1ила херлъарал яги лъималазул кумекалде ккараб къоялъ. Жакъа гьелде х1ажалъич1ониги. Гьеб мехалда лъималаз жидеца мац1 бицунеб халкъалъе г1адатияб гьабила эбел-инсудехун к1алъай ва бербалагьи. Г1адада гуреб диниял чаг1азги г1емераб бицунеб гьелъул.

Мац1 к1очараб милат молода лъола,

Малидул г1оркь кквезе чи хут1уларо…

Хут1араб кинабго гьадингояб жо,

Гьардарав Бет1ергьан, ц1уне Дагъистан! (Мух1амад Ах1мадов.)

Рахьдал мац1 ц1униялда хурхун гьаризе бегьула г1емерал тадбирал. Ахирал соназ гьарулелги руго гьел. Г1айиб гурищха, гьел цодагьабги хехго байбихьизе рес бук1инч1ел. Бищунго цебе районалъул нухмалъулес, росдал бегавулас, школалъул директорас к1вар кьезе ккела жидер мухъалда рахьдал мац1 ц1униялде.

Районалъул нухмалъулес, мисалги бихьизабун, к1вар кьезе ккела рахьдал мац1алда хурхарал тадбиразде. Рекъараб бук1ина живгоги г1ахьаллъани. Г1емер ц1ар раг1арал хъвадарухъаби рахъараб районги бугелъул, лъаг1алида жаниб гьезул творчествоялдасан фестивалал гьабизе бегьилаан. Ах1изе бегьилаан шагьаралдаса рахьдал мац1 ц1униялда т1ад х1алт1улел г1адамал, газетал-журналазул редакторал, авар театралъул артистал.

Росдал нухмалъулезги т1орит1изе бегьила, цогияздаса мисалги босун, умумузул рук1арал лъик1ал байрамкъоял: «Оцбай», «Ахбиччанкъо», «Г1ияда дандч1вай» ва гьел гурел цогидалги. Школалда лъималазе рахьдал мац1алда хурхун гьарулел тадбиразда бергьаразе гьаризе бегьила шапакъатал. Гьединго школалъул директорасги кьезе ккела к1вар авар мац1алъул дарсал школалда кьеялде, лъик1ал муг1алимазаби ралагьун ва гьездаса х1алт1и т1алаб гьабун.

Рахьдал мац1 ц1унилъе муг1алимасги гьабизе ккола г1емераб х1алт1и. Х1алт1улей дагьал гурого саназ гьеч1ониги, дир пикраби кидаго х1алт1ула авар мац1алде лъималазул рокьи бижизабиялда, гьеб к1очене тунгут1иялда т1ад. Дица х1аракат бахъула щибаб ц1ияб дарс ц1алдохъабазул рак1алда хут1улеб, гьезул гъира балеб х1алалъ кьезе. Хурхен гьабула бат1и-бат1иял предметазулгун, г1уц1ула дарс нухда рег1изе суратал, видео, аудио гъорлъ лъурал презентациял. Дарсида т1орит1ула бат1и-бат1иял къецал, ц1ола раг1икъот1ал, т1орит1ула калам цебет1езабиялда хурхарал тадбирал. К1алъала бац1ц1адаб маг1арул мац1алда ва лъималаздасаги гьебго т1алаб гьабула. Пасих1аб каламалда ц1алула дарсида хъвадарухъабазул асарал, пасих1го ц1ализарула ц1алдохъабаздаги.

Киг1ан зах1мат бугониги, дун къеркьезе йиго дир г1агараб мац1алъул къимат борхатго кквеялъе. Аллагьасул кумекалдалъун, дун х1алт1улей школалда лъимал авар мац1 бокьулеллъун ва гьелдасан ч1ух1улеллъун лъугьинариялде к1варги кьезе буго.. Аллагьас хъван батугеги школаздаса рахьдал мац1алъул дарсал гьукъулеб заман бач1ине. Нагагь гьединаб балагь бач1ани нилъер г1агараб авар мац1алде, дица рагьизе буго авар мац1алъул школа. Рахьдал мац1 бокьулел лъималги данде гьарун г1уц1изе руго бат1и- бат1иял тадбирал.

Мац1 гьеч1езул ц1ар бук1унаро, мац1 гьеч1езул рак1 бук1унаро. Рак1алги свараллъун рахъунгеги нилъ.

Министерство образования и науки Республики Дагестан.

«Мой взгляд на сохранение родного языка»

Источник